20/11/2011
Η Γερμανία καταστρέφει την Ευρώπη. Μια κατηγορία που όλο και περισσότεροι άνθρωποι εκτοξεύουν πλέον προς την κυβέρνηση Μέρκελ για την οικονομική πολιτική που εφαρμόζει στην ευρωζώνη, συμπεριλαμβανομένου φυσικά του τρόπου διαχείρισης του προβλήματος χρέους.
Ο Eckhard Hein είναι ένας από τους πλέον διαπρεπείς Γερμανούς οικονομολόγους και σφοδρός επικριτής της οικονομικής πολιτικής που ακολουθεί σήμερα η Γερμανία. Συνομιλήσαμε μαζί του και ιδού τι μας είπε για το νέο σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας, για την οικονομική πολιτική της Γερμανίας και για το μέλλον της ευρωζώνης.
Μετά το φιάσκο με το δημοψήφισμα, Βερολίνο και Παρίσι απαίτησαν σαφείς και ξεκάθαρες δεσμεύσεις της Ελλάδας στις αποφάσεις της 26ης Οκτωβρίου. Ποια είναι η άποψή σας και πώς βλέπετε γενικότερα τη συμφωνία για το νέο σχέδιο «διάσωσης» της Ελλάδας; Είναι το ποτήρι μισοάδειο ή μισογεμάτο -ή είναι ίσως γεμάτο αλλά με ξινό κρασί;
Νομίζω ότι αυτό που σερβίρεται είναι δύσκολο να το καταπιεί η Ελλάδα, όχι λόγω του κουρέματος, που θα προκαλέσει προβλήματα για τις ελληνικές τράπεζες τα οποία μπορεί όμως να είναι διαχειρίσιμα, αλλά λόγω των όρων που συνδέονται με τη συμφωνία και τις συνέπειες για τις μακροοικονομικές πολιτικές. Είναι γνωστό στα οικονομικά ότι μια κυβέρνηση δεν μπορεί να ξεπεράσει το πρόβλημα της υπερχρέωσης παρά μόνο με τη μεγέθυνση της οικονομίας. Αλλά αυτό που απαιτείται στην περίπτωση της Ελλάδας είναι να συνεχίσει να εφαρμόζει μια σφικτή δημοσιονομική πολιτική και σκληρά μέτρα λιτότητας. Αυτό θα κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα και θα προκαλέσει μια αποπληθωριστική ύφεση, κατάρρευση της οικονομίας και περιττά βάσανα και πόνο για την κοινωνία. Ταυτόχρονα δεν θα βελτιώσει καθόλου την αναλογία δημόσιου χρέους προς ακαθάριστο εθνικό προϊόν.
Διαβάζοντας την επίσημη ανακοίνωση της συνόδου κορυφής της Ε.Ε., η επιμονή στο ότι η «δημοσιονομική συρρίκνωση» και η σταθερότητα των τιμών πρέπει να παραμείνει ο πρωταρχικός ρόλος της ΕΚΤ, όταν η ευρωπαϊκή οικονομία στο σύνολό της βρίσκεται σε στασιμότητα και οι προοπτικές διάλυσης της ευρωζώνης είναι πλέον πολύ πιθανές, είναι απλά ακατανόητη. Είναι αυτή η στάση, κατά κύριο λόγο, μια στρατηγική για την προστασία των συμφερόντων των πλεονασματικών χωρών, όπως η Γερμανία;
Ναι, και αυτή η στρατηγική έχει προκαλέσει, και θα συνεχίσει να προκαλεί, πόνο στις ελλειμματικές χώρες, αλλά δεν είναι και προς το συμφέρον των πλεονασματικών χωρών. Είναι απλώς μια καθοδηγούμενη και ηλίθια στρατηγική και θα οδηγήσει σε οικονομική καταστροφή της ευρωζώνης στο σύνολό της, επειδή οι πλεονασματικές χώρες θα χάσουν τους πελάτες τους και, ως εκ τούτου, θα αντιμετωπίσουν σοβαρό πρόβλημα συνολικής ζήτησης. Και θα οδηγήσει τις ελλειμματικές χώρες σε αποπληθωριστική ύφεση με σημαντικές απειλές για τη μελλοντική επιβίωση του ευρωνομίσματος.
Φυσικά, προσαρμογές στο εσωτερικό της ευρωζώνης πρέπει να γίνουν, αλλά οι προσαρμογές πρέπει να είναι συμμετρικές και πρέπει να στηρίζονται από την ΕΚΤ. Αυτό σημαίνει μια πολιτική χαμηλών επιτοκίων εκ μέρους της ΕΚΤ και την προθυμία να αγοράσει το δημόσιο χρέος των κρατών-μελών της ευρωζώνης προκειμένου να διατηρηθούν τα μακροπρόθεσμα επιτόκια σε χαμηλά επίπεδα. Και σημαίνει επεκτατικές πολιτικές στις πλεονασματικές χώρες, σημαντικές αυξήσεις στους μισθούς και υψηλότερα κυβερνητικά ελλείμματα με σκοπό την ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης σε αυτές τις χώρες. Αυτό θα επιτρέψει στις ελλειμματικές χώρες να μειώσουν το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών και τα δημόσια ελλείμματα χωρίς να «σκοτώσουν» την οικονομία τους.
Η Ισλανδία έχει ακολουθήσει μια πορεία την οποία μπορεί μερικές περιφερειακές χώρες στην Ε.Ε. να δουν σύντομα ως μια δελεαστική εναλλακτική λύση. Ανησυχεί καθόλου η Γερμανία γι' αυτή την προοπτική; Ή μήπως έχει γίνει τελικά η περιφέρεια ασήμαντη για την εθνική οικονομική στρατηγική της;
Ναι, φαίνεται πράγματι ότι η γερμανική κυβέρνηση δεν ενδιαφέρεται πολύ για την περιφέρεια. Αλλά υποθέτω ότι η κυβέρνηση Μέρκελ είναι πεπεισμένη πως οι πολιτικές που ακολουθεί στηρίζουν σε μακροπρόθεσμη βάση την επιβίωση του ευρώ. Το πρόβλημα είναι απλώς ότι ακολουθεί ένα λανθασμένο οικονομικό μοντέλο, το οποίο αγνοεί πλήρως τις μακροοικονομικές αλληλεξαρτήσεις. Κατ' αρχάς, υπάρχει έλλειψη κατανόησης του ρόλου της Κεντρικής Τράπεζας. Η αποκλειστική μέριμνα για τη σταθερότητα των τιμών και η επιμονή στο να αποτραπεί η ΕΚΤ από το να συνεχίσει με την αγορά δημόσιου χρέους από χώρες μέλη της ευρωζώνης είναι ένα καλό δείγμα αυτής της έλλειψης κατανόησης του ρόλου μιας κεντρικής τράπεζας που ανέφερα. Στην κυβέρνηση αγνούν ότι η Κεντρική Τράπεζα πρέπει να εγγυηθεί το δημόσιο χρέος, προκειμένου να αποφευχθούν υπερβολικά υψηλά μακροχρόνια επιτόκια -κάτι το οποίο γίνεται σε πολλές άλλες χώρες εκτός ευρωζώνης. Δεύτερον, υπάρχει εμμονή με ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, η οποία αγνοεί τον σταθεροποιητικό μακροοικονομικό ρόλο των δημόσιων ελλειμμάτων, όχι μόνο, αλλά κυρίως σε μια περίοδο με αδύναμη ζήτηση. Και, τρίτον, υπάρχει η ανόητη σύσταση ότι όλες οι άλλες χώρες της ευρωζώνης πρέπει να γίνουν σαν τη Γερμανία και να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα και, ως εκ τούτου, την ικανότητά τους να εξάγουν και να παράγουν εξαγωγικά πλεονάσματα. Αλλά πού θα πάνε όλα αυτά τα πλεονάσματα; Αυτό το μοντέλο μπορεί να πετύχει μόνο εάν οι ΗΠΑ είναι πρόθυμες να δεχτούν να έχουν ακόμη υψηλότερα ελλείμματα ή εάν η Κίνα και η Ιαπωνία, ως κύριες πλεονασματικές χώρες τρεχουσών συναλλαγών, ξεκινήσουν ενεργά προς μια σημαντική μείωση των πλεονασμάτων τους. Αυτά είναι μάλλον απίθανα να συμβούν και, συνεπώς, μια αναπτυξιακή στρατηγική βασισμένη στις εξαγωγές, για όλες τις χώρες της ευρωζώνης, είναι καταδικασμένη να αποτύχει.
Διάσωση του ευρώ από την Κίνα; Πώς σας ακούγεται αυτή η ιδέα, που φαίνεται να εξετάζουν στα σοβαρά οι σημερινοί ευρωπαίοι ηγέτες, και τι λέει για την κατάσταση στην ευρωζώνη;
Η Κίνα, ως η κύρια πλεονασματική χώρα τρεχουσών συναλλαγών σε παγκόσμια κλίμακα, έχει συσσωρεύσει τεράστιο ποσό ξένων συναλλαγματικών αποθεμάτων και φαίνεται πως ετοιμάζεται τώρα να κάνει αλλαγές θέσεων των κεφαλαίων της. Η κινεζική πίστωση μπορεί επομένως να είναι χρήσιμη για μεμονωμένες ελλειμματικές χώρες της ευρωζώνης. Ωστόσο, από μακροοικονομική άποψη, αυτό δεν χρειάζεται. Η ευρωζώνη είχε και έχει σε γενικές γραμμές ισορροπημένους τρέχοντες ισολογισμούς με τον υπόλοιπο κόσμο. Ως εκ τούτου, δεν είναι μια περιοχή καθαρού οφειλέτη η οποία εξαρτάται για πίστωση από δανειστές εκτός ευρωζώνης. Οι θέσεις πιστωτή-οφειλέτη στο ευρωζωνικό ισοζύγιο και τα προβλήματα των υπερχρεωμένων χωρών μπορούν συνεπώς να θεραπευθούν εντός της ευρωζώνης.
Ποιες είναι όμως οι πιθανότητες η Ευρωπαϊκή Ενωση να επιβιώσει με τη σημερινή της μορφή;
Κατά την άποψή μου, η ευρωζώνη θα επιβιώσει μόνο εάν είναι διατεθειμένη να αλλάξει. Μόνο εάν προχωρήσουμε με την οικονομική πολιτική της ολοκλήρωσης και δημιουργήσουμε μια οικονομική διακυβέρνηση σε επίπεδο ευρωζώνης, καθώς και μια Κεντρική Τράπεζα η οποία είναι υπεύθυνη για τη ρευστότητα του δημόσιου χρέους της ευρωζώνης, και έναν σταθερό μηχανισμό δημοσιονομικών μεταβιβάσεων προς τις χώρες του νότου για να μπορέσουν να έχουν μεγαλύτερες προοπτικές ανάπτυξης, μόνο τότε θα επιβιώσει το ευρωνόμισμα -και πιθανότατα η Ε.Ε. στη σημερινή της μορφή.
WHO is who?
Καθηγητής Οικονομικών στη Σχολή Οικονομικών και Νομικής του Βερολίνου. Διετέλεσε ανώτατος ερευνητής στο Ινστιτούτο Μακροοικονομικής Πολιτικής του Ιδρύματος Hans-Bockle και έχει υπάρξει επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Carl von Ossietzky, στο Πανεπιστήμιο του Χάμπουργκ και στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Είναι μέλος της συντονιστικής επιτροπής του Δικτύου Ερευνας Μακροοικονομικών και Μακροοικονομικής Πολιτικής και η έρευνά του έχει δημοσιευθεί σε πολλές ακαδημαϊκές επιθεωρήσεις διεθνούς κύρους. Εχει δημοσιεύσει μια μεγάλη σειρά βιβλίων, με πιο πρόσφατα τα εξής: The World Economy in Crisis -The Return of Keynesianism?» (2010) και «Α Modern Guide to Keynesian Macroeconomics and Economic Policies» (2011).
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου