Ο γερμανικός πειρασμός της χρεοκοπίας

19/2/2012

Η διάσωση της Ελλάδας δεν είναι πλέον η μοναδική επιλογή

Με την ελληνική κυβέρνηση να αναμένει από την αυριανή συνεδρίαση του Eurogroup στις Βρυξέλλες να ανάψει το «πράσινο φως» ώστε να προχωρήσουν η δανειακή σύμβαση και το «κούρεμα» του χρέους (PSI), η προσοχή του κ. Λ. Παπαδήμου είναι στραμμένη στο Βερολίνο (και κατά δεύτερο λόγο στο Αμστερνταμ και στο Ελσίνκι). Η σκληρή γερμανική στάση την εβδομάδα που πέρασε, η οποία εκφράστηκε δημοσίως από τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές αλλά και δημοσιεύματα του γερμανικού Τύπου, καταδεικνύει τη διάσταση απόψεων που έχει αρχίσει να διαμορφώνεται μεταξύ του υπουργού Οικονομικών και της Ανγκελα Μέρκελ.

Η γερμανίδα καγκελάριος είχε ξεκαθαρίσει πριν από λίγες ημέρες ότι «δεν υπάρχει θέμα εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη». Την... μπαγκέτα μετά πήρε όμως ο Σόιμπλε, ο οποίος αρχικά είπε ότι δεν μπορεί η Γερμανία να ρίχνει συνεχώς χρήματα σε «ένα βαρέλι χωρίς πάτο» και στη συνέχεια ότι η Ελλάδα πρέπει να ακολουθήσει το «μοντέλο Μόντι»: να δημιουργηθεί μια κυβέρνηση τεχνοκρατών και να ολοκληρωθεί με αυτήν η θητεία της παρούσας Βουλής.

Υπάρχει όμως όντως ρήγμα μεταξύ της καγκελαρίου και του βασικότερου υπουργού της; Ή μήπως όλα αυτά είναι μέρος μιας τακτικής που σκοπό έχει να στριμώξει την ελληνική πλευρά και να μην της αφήσει το παραμικρό περιθώριο ελιγμών εν όψει του δεύτερου πακέτου βοήθειας; Ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Φρανσουά Φιγιόν ξεκαθάρισε την Παρασκευή ότι «δεν υπάρχει διάσταση απόψεων με την καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ, η οποία συμμερίζεται τη θέση μας, αλλά ακούμε συχνά φωνές μέσα από τη γερμανική κυβέρνηση που εκφράζουν διαφορετική άποψη».

Κοινοτικές πηγές από τις Βρυξέλλες σημειώνουν ότι σε Βερολίνο, Αμστερνταμ και Ελσίνκι έχει αρχίσει να διαμορφώνεται η άποψη ότι ούτε το δεύτερο δάνειο των 130 δισ. δολαρίων θα είναι επαρκές για την Ελλάδα. «Η ισορροπία ισχύος έχει μεταβληθεί» παρατηρούσε πριν από λίγες ημέρες ευρωπαίος διπλωμάτης στους «Financial Times». «Η διάσωση της Ελλάδας δεν θεωρείται πλέον η μοναδική επιλογή. Στο τραπέζι βρίσκεται πλέον η χρεοκοπία της Ελλάδας εντός της ευρωζώνης» εξηγούν.

Δύο είναι, επισημαίνουν οι γνωρίζοντες, οι λόγοι της, τουλάχιστον δημόσιας, διαφοροποίησης εντός Γερμανίας. Ο πρώτος είναι η τεράστια κρίση εμπιστοσύνης ότι οι ελληνικές πολιτικές δυνάμεις θα τηρήσουν τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν, παρά το γεγονός ότι ακόμη και ο πρόεδρος της ΝΔ κ. Αντ. Σαμαράς ψήφισε το νέο μνημόνιο. Και ο δεύτερος, η άποψη ότι πλέον έχουν δημιουργηθεί τα απαραίτητα τείχη ασφαλείας ώστε να προστατευθεί η ευρωζώνη ακόμη και σε περίπτωση ελληνικής χρεοκοπίας.

«Ο πυρήνας του ζητήματος είναι σαφής» εξηγούν γερμανοί αξιωματούχοι μιλώντας στο «Βήμα της Κυριακής». «Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι το νέο πρόγραμμα, που είναι πολυετές, θα εφαρμοστεί ανεξαρτήτως του αποτελέσματος των εκλογών. Οταν βλέπουμε ότι ηγέτες όπως ο Αντώνης Σαμαράς λένε πως θα επαναδιαπραγματευθούν το πρόγραμμα, αυτό μας κάνει να αισθανόμαστε άβολα όταν προσφέρουμε τόσο μεγάλες πιστώσεις στην Ελλάδα. Πρέπει να μπορούμε να πούμε στους φορολογουμένους μας ότι θα διασφαλίσουμε την επιστροφή των χρημάτων αυτών. Και αυτά που κάνει ο κ. Σαμαράς μάς δημιουργούν δυσκολίες» προσθέτουν.
Οι υποστηρικτές της άποψης αυτής θεωρούν ότι οι μεγάλες πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα αρνούνται να κάνουν αυτό που συνέβη σε Πορτογαλία και Ιρλανδία, τις άλλες δύο χώρες υπό «μνημονιακό καθεστώς»: να δεσμευθούν προεκλογικά ότι δεν θα παρεκκλίνουν από τα συμφωνηθέντα. Βλέπουν την άνοδο των ποσοστών των κομμάτων της Αριστεράς και φοβούνται ανατροπές.

Παράλληλα όμως, ενώ ως πριν από λίγους μήνες μια χρεοκοπία της Ελλάδας περιγραφόταν ως μια νέα «υπόθεση Lehman Brothers», η άποψη αυτή χάνει οπαδούς. Υπάρχει ροπή προς την αντίθετη κατεύθυνση, όπως φαίνεται από τα όσα είπε ο φινλανδός υπουργός Εξωτερικών Αλεξάντερ Στουμπ: «Δεν υποστηρίζω μια ελληνική χρεοκοπία, ήπια ή σκληρή, αλλά δεν αποκλείω την πιθανότητά της αν οι Ελληνες δεν κάνουν συντονισμένα αυτό που πρέπει».
Υψηλόβαθμη κοινοτική πηγή σημειώνει ότι «πλέον οι πιθανότητες διασποράς της ελληνικής κρίσης έχουν μειωθεί δραματικά. Ακόμη και πίσω από κλειστές πόρτες, άνθρωποι που μέχρι πρότινος ήταν θετικοί για την ελληνική υπόθεση έχουν αρχίσει να μεταβάλλουν στάση». Και επικαλείται τρεις λόγους.

Ο πρώτος είναι η ταχεία προώθηση του «Δημοσιονομικού Συμφώνου» που αναμένεται να υπογραφεί στην προσεχή Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 1-2 Μαρτίου.

Ο δεύτερος είναι ότι από το δεύτερο μισό του 2012 θα τεθεί σε λειτουργία ο μόνιμος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM), διαδεχόμενος τον προσωρινό μηχανισμό EFSF. Με κεφάλαιο 500 δισ. ευρώ, ο ESM θεωρείται ότι θα μπορεί να βοηθήσει χώρες με οικονομικά προβλήματα στο μέλλον. Και ο τρίτος είναι ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), υπό την ηγεσία του Μάριο Ντράγκι, συμβάλλει στην προστασία και στη ρευστότητα των ευρωπαϊκών τραπεζών .

Η Ανγκελα Μέρκελ όμως φοβάται ότι αν δεν προχωρήσει η συμφωνία για το νέο δάνειο και το PSI, παρά τα ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα, όλη η ευρωζώνη θα βυθιστεί στο χάος. Ο Γκούντραμ Βολφ, υποδιευθυντής της πολύ γνωστής δεξαμενής σκέψης Bruegel, λέει στο «Βήμα» ότι «πιθανή έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα ισοδυναμούσε με καταστροφή. Τα τείχη ασφαλείας που έχουν υψωθεί θα μπορούσαν πάντως να διαχειριστούν πιθανή ελληνική χρεοκοπία εντός της ζώνης του ευρώ».

Ακόμη και αυτό το σενάριο όμως, με πιθανή άρνηση των ιδιωτών πιστωτών να δεχθούν τη συμφωνία για το PSI ή με αδυναμία να τεθούν σε ισχύ οι ρήτρες συλλογικής δράσης (CACs), θα έχει σοβαρές συνέπειες. Ο κ. Βολφ σημειώνει ότι οι γερμανικές και οι γαλλικές τράπεζες θα πληγούν ελάχιστα, καθώς έχουν ήδη ξεφορτωθεί μεγάλο μέρος ελληνικών ομολόγων.

Πηγή