Deutsche Bank: Οι "10 Εντολές" της δημοσιονομικής προσαρμογής

3/3/2012

Οι βιομηχανικές οικονομίες της Δύσης έχουν γίνει μάρτυρες του ξεσπάσματος μιας ασθένειας, η οποία λαμβάνει σήμερα διαστάσεις επιδημίας. Η ασθένεια αυτή δεν είναι άλλη από την κρίση χρέους, σχολιάζουν σε πρόσφατη έκθεσή τους αναλυτές της Deutsche Bank, σημειώνοντας ότι η επιμόλυνση προέκυψε σταδιακά.

Τροφοδοτούμενη από τις χαλαρές νομισματικές πολιτικές, η κρίση αυτή κατάφερε να διαχυθεί ευρύτατα με αποτέλεσμα, αργά αλλά σταθερά, το ύψος του χρέους ως προς το ΑΕΠ να αυξηθεί στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ.

Ωστόσο, το μαζικό της ξέσπασμα προέκυψε μόνο μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και την συνακόλουθη ύφεση, στοιχεία που σε συνδυασμό με τα πακέτα οικονομική στήριξης και τα πακέτα τραπεζικών διασώσεων οδήγησαν σε δραματική αύξηση των ελλειμμάτων των προϋπολογισμών και του χρέους. Και τελικά έθεσαν υπό αμφισβήτηση τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών σε πολλές χώρες.

Συνέπειες των παραπάνω ήταν τα αυξημένα premia στα κρατικά ομόλογα, που ακολουθήθηκαν από πιστοληπτικές υποβαθμίσεις οι οποίες κατέστησαν υπαρκτή πιθανότητα τις κρατικές χρεοκοπίες. Μία πρώτη ανακούφιση ήρθε μέσω των μαζικών ενέσεων ρευστότητας από τις κεντρικές τράπεζες και των μέτρων στήριξης από άλλες, πιο σταθερές χώρες. Αυτό, όμως, τελικά αντιμετώπισε μόνο τα συμπτώματα. Η πηγή της ασθένειας, το εκτεταμένο χρέος, μπορεί να καταπολεμηθεί μόνο με αποφασιστικά μέτρα προσαρμογής.

Οι «10 Εντολές»

1. Πρέπει να διαθέτεις ένα αξιόπιστο μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλάνο με ξεκάθαρο στόχο (είτε ως προς έναν μέσο ρυθμό προσαρμογής, είτε ως προς έναν στόχο που θα πρέπει να επιτευχθεί μέσα σε 4-5 χρόνια)

2. Η δημοσιονομική προσαρμογή δεν θα πρέπει να είναι εμπροσθοβαρής, εκτός αν απαιτούν κάτι τέτοιο οι χρηματοδοτικές σου ανάγκες

3. Πρέπει να στοχεύεις στη μακροπρόθεσμη μείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ, και όχι στη σταθεροποίησή του σε προ κρίσης επίπεδα

4. Πρέπει να εστιάζεις σε εργαλεία δημοσιονομικής προσαρμογής που λειτουργούν ευνοϊκά ως προς τις προοπτικές ανάπτυξης

5. Πρέπει να προχωρήσεις νωρίς σε μεταρρυθμίσεις του συνταξιοδοτικού συστήματος και του συστήματος υγείας, αν οι τρέχουσες τάσεις είναι μη βιώσιμες

6. Πρέπει να είσαι δίκαιος. Για να είναι βιώσιμη μακροπρόθεσμα, η δημοσιονομική προσαρμογή πρέπει να είναι δίκαια κατανεμημένη

7. Πρέπει να εφαρμόσεις ευρείες μεταρρυθμίσεις ώστε να δώσεις ώθηση στις προοπτικές ανάπτυξης

8. Πρέπει να ενδυναμώσεις του δημοσιονομικούς σου θεσμούς.

9. Πρέπει να συντονίζεις κατάλληλα τη δημοσιονομική και νομισματική σου πολιτική

10. Πρέπει να συντονίζεις τις πολιτικές σου με άλλες χώρες.

Ένα εθνικό πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής από μόνο του δεν μπορεί να πληροί όλα τα παραπάνω, σημειώνουν οι αναλυτές της Deutsche Bank. Για παράδειγμα, ο διεθνείς συντονισμός των δημοσιονομικών πολιτικών αποτελεί αντικείμενο χειρισμού σε διαφορετικό επίπεδο, ως προς τη λήψη αποφάσεων, από εκείνο όπου σχεδιάζεται ο προϋπολογισμός. Επίσης, η ανεξαρτησία των Κεντρικών Τραπεζών καθιστά δυσχερή των ευθύ συντονισμό της νομισματικής και της δημοσιονομικής πολιτικής.

Οι παραπάνω «εντολές» δεν εστιάζουν σε συγκεκριμένα μέτρα, αλλά περισσότερο αποτελούν συστάσεις για το πώς θα πρέπει να προσεγγίζονται ζητήματα (οικονομικής) πολιτικής.

Δίνουν έμφαση στη σαφήνεια ενός μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού σχεδίου και στις συνοδευτικές δομικές μεταρρυθμίσεις. Όπως εξηγούν οι αναλυτές της Deutsche Bank, οι αποφάσεις δημοσιονομικής πολιτικής θα πρέπει να λαμβάνονται με τέτοιο τρόπο, ώστε ο αντίκτυπός τους στην ανάπτυξη να είναι όσο το δυνατόν λιγότερο αρνητικός για την ανάπτυξη ή -στην καλύτερη περίπτωση- θετικός.

Κι εδώ έγκειται η δυσκολία του θέματος: διαφορετικές οικονομικές θεωρίες δίνουν διαφορετικές αξιολογήσεις ως προς την επίδραση των μέτρων στην ανάπτυξη, σημειώνουν οι αναλυτές της DB. Οι Blanchard και Cottarelli προτείνουν μειώσεις δαπανών, κυρίως μέσα από μειώσεις μισθών και συντάξεων των δημοσίων υπαλλήλων. Άλλες προσεγγίσεις, ήτοι η κεϋνσιανή, προειδοποιούν ότι τέτοια μέτρα έχουν εξαιρετικά αρνητική επίδραση στο επίπεδο της ζήτησης και προκρίνουν αύξηση φορολογίας.

Πάντως, σημειώνει η Deutsche Bank, το κρατικό χρέος δεν μπορεί εκ των προτέρων να θεωρηθεί απειλή για την ανάπτυξη του ΑΕΠ. Αντιθέτως, έως ένα συγκεκριμένο επίπεδο το κρατικό χρέος μπορεί ακόμα και να προωθήσει την ευημερία. Όπως προκύπτει από τη διεθνή βιβλιογραφία, το επίπεδο πέραν του οποίου το χρέος αρχίζει να έχει αρνητικές συνέπειες για την ανάπτυξη, είναι στο 70%-85% του ΑΕΠ.

Πηγή