«Άσφαιρα πυρά» από τα κανόνια των οίκων αξιολόγησης

24/11/2012

Δικαστικά «μέτωπα» για τους οίκους αξιολόγησης ανοίγουν σε όλο τον κόσμο, από την Αυστραλία έως την Ιταλία. Οι εποπτικές αρχές ένθεν και ένθεν του Ατλαντικού αμφισβητούν ευθέως την αξιοπιστία τους που είχε ούτως ή άλλως τρωθεί μετά την κρίση των subprime, ενώ και οι ίδιοι «σκάβουν τον λάκκο τους», εκδίδοντας αντιφατικές αποφάσεις. Ως «κερασάκι στην τούρτα», το ολιγοπώλιό τους απειλείται ευθέως από τους Κινέζους, οι οποίοι δημοσιοποίησαν πρόσφατα τα σχέδιά τους για έναν νέο οίκο αξιολόγησης με διαφορετικό μοντέλο λειτουργίας που θα μπορούσε να υπονομεύσει περαιτέρω την θέση τους...

Η απώλεια του τριπλού «Α» της Γαλλίας διά χειρός Moody's στην αρχή της εβδομάδας ήταν μια κίνηση που έμοιαζε σχεδιασμένη να προκαλέσει ταραχή στις αγορές, καθώς ήρθε σε μια στιγμή που τα χρόνια δομικά προβλήματα της γαλλικής οικονομίας είχαν έρθει στο προσκήνιο, ενώ επικρατούσε ευρύτερη αβεβαιότητα για τις προοπτικές της Ευρωζώνης λόγω της διελκυστίνδας Ε.Ε. - ΔΝΤ για το «ελληνικό πρόβλημα».

Ανοδος
Κι όμως, οι επενδυτές την αγνόησαν επιδεικτικά: Η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου αυξήθηκε οριακά κατά 0,04%, ενώ εξίσου αμελητέα ήταν και η διεύρυνση του spread με το αντίστοιχο γερμανικό Bund. Ο δείκτης CAC στο χρηματιστήριο του Παρισιού υποχώρησε μόλις κατά 0,1%, ενώ και το ευρώ στάθηκε στο ύψος του.

«Ασφαιρη» ήταν και η «βολή» της Standard & Poor's, του πρώτου οίκου που «έριξε» την Γαλλία από την βαθμίδα ΑΑΑ στις αρχές του έτους (13 Ιανουαρίου): Η απόδοση του δεκαετούς γαλλικού ομολόγου που κυμαινόταν στο 3,07% προ της υποβάθμισης άγγιξε το 3,20% τις επόμενες ημέρες και στη συνέχεια άρχισε να υποχωρεί σταθερά. Σήμερα διαμορφώνεται κοντά στο 2,16%, δηλαδή σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα. Με άλλα λόγια, παρά τις υποβαθμίσεις οι επενδυτές δεν αίρουν την εμπιστοσύνη τους στα γαλλικά ομόλογα που θεωρούνται η «υπ'αριθμόν δύο» επιλογή στην Ευρωζώνη μετά τα γερμανικά Bunds.

«Πυροτέχνημα» αποδείχθηκε εξάλλου και η «ιστορική» (όπως είχε χαρακτηριστεί τότε) υποβάθμιση των ΗΠΑ από την S&P το Καλοκαίρι του 2011, με την μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου να χάνει την αξιολόγηση ΑΑΑ για πρώτη φορά ύστερα από 70 χρόνια. Οι «Κασσάνδρες» που είχαν πιθανολογήσει αύξηση του κόστους του χρήματος και σοβαρές παρενέργειες στην οικονομία των ΗΠΑ εξαιτίας του παράγοντα αυτού, διαψεύστηκαν πανηγυρικά: Η σοβούσα κρίση χρέους στην Ευρωζώνη που ενίσχυσε τον ρόλο των Treasuries ως υπήνεμου λιμανιού και τα προγράμματα εκτύπωσης χρήματος του επικεφαλής της Fed Μπεν Μπερνάνκι «φρόντισαν» ώστε οι αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων να διατηρηθούν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, καθιστώντας κενές περιεχομένου τις προειδοποιήσεις των οίκων.

Υποβάθμιση
Όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, η υποβάθμιση αυτή αποτέλεσε ορόσημο στο βαθμό που έδειξε ξεκάθαρα πόσο ασήμαντοι είναι στην πραγματικότητα οι οίκοι αξιολόγησης. Οι επενδυτές που μέχρι πρότινος ακολουθούσαν πιστά τους «χρησμούς» τους τώρα φαίνεται να τους αντιμετωπίζουν με πιο κριτικό πνεύμα, έχοντας συνειδητοποιήσει ότι το γεγονός ότι οι οίκοι πληρώνονται από τις εταιρείες τις οποίες αξιολογούν (τις ίδιες και τους τίτλους που εκδίδουν), σημαίνει ότι σε πολλές περιπτώσεις οι καλές βαθμολογίες που απονέμουν δεν αντανακλούν τον υψηλό βαθμό ασφαλείας και ποιότητας του προϊόντος.

Δεν προξενεί απορία λοιπόν που η αξιοπιστία των οίκων βρίσκεται στο ναδίρ: Τον Οκτώβριο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δημοσίευσε μια μελέτη που? έσταζε δηλητήριο: Υποστήριζε μεταξύ άλλων ότι οι τράπεζες που δίνουν μεγάλες «δουλειές» στους οίκους βαθμολογούνται ευνοϊκότερα και ότι οι μεγάλοι όμιλοι συστηματικά λαμβάνουν καλύτερες αξιολογήσεις σε σχέση με το εκτιμώμενο ρίσκο χρεοκοπίας τους.

Επικρίσεις
Και την περασμένη εβδομάδα, η Επιτροπή Εποπτείας Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών της αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων σε έκθεσή της επέκρινε σφόδρα τις Μoody's και S&P για την αποτυχία τους να προβλέψουν την κατάρρευση της χρηματιστηριακής MF Global, στην οποία έδιναν υψηλή αξιολόγηση λίγο πριν χρεοκοπήσει τον Νοέμβριο του 2011 (όπως ακριβώς και στην Lehman Brothers...).

«Και οι δυο εταιρίες έλαβαν επαρκείς πληροφορίες για την οικονομική κατάσταση της MF Global και είτε αγνόησαν τα στοιχεία είτε... δεν τα κατάλαβαν», αναφέρεται μεταξύ άλλων. «Οι επενδυτές περιμένουν από τους οίκους να εξετάζουν ενδελεχώς τις εταιρείες που αξιολογούν.

Η αποτυχία τους να το πράξουν στην περίπτωση της MF Global εγείρει ερωτηματικά για τον ρόλο που θα έπρεπε να διαδραματίζουν στις χρηματαγορές». Και σίγουρα οι οίκοι αξιολόγησης δεν βοηθούν στην αποκατάσταση της αξιοπιστίας τους όταν δημοσιεύουν αντικρουόμενες αξιολογήσεις για το ίδιο αντικείμενο, με διαφορά μόλις λίγων ωρών! Η περίπτωση της Ιρλανδίας είναι χαρακτηριστική: Στις 14 Νοεμβρίου, η Moody's δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή της για την Ιρλανδία, όπου ισχυριζόταν ότι η χώρα θα χρειαστεί και δεύτερο πακέτο διάσωσης μόλις ολοκληρωθεί το πρώτο, άποψη με την οποία διαφωνεί όχι μόνο η κυβέρνηση, αλλά και η συντριπτική πλειονότητα των οικονομολόγων.

Η Moody's εδώ και ένα χρόνο χαρακτηρίζει τα ιρλανδικά ομόλογα ως «junk» (βαθμολογία Ba1 με αρνητική προοπτική), αγνοώντας την μεγάλη πτώση των αποδόσεών τους. Λίγες ώρες αργότερα, η Fitch που βαθμολογεί τα ιρλανδικά ομόλογα με ΒΒΒ+ (δύο βαθμίδες πάνω από τo junk) αναβάθμισε την προοπτική της αξιολόγησης σε «σταθερή» από «αρνητική» προηγουμένως, κάνοντας λόγο για πρόοδο στην πορεία της δημοσιονομικής προσαρμογής και βελτιωμένες επιλογές χρηματοδότησης. Ποιον από τους δύο να πιστέψουν οι επενδυτές;

Στη Δικαιοσύνη
Και τα χαστούκια δεν σταματούν εδώ, αφού οι οίκοι βρίσκονται αντιμέτωποι και με τη Δικαιοσύνη: Στις αρχές του μήνα, δικαστήριο της Αυστραλίας έκρινε ότι η S&P παραπλάνησε 12 δήμους της χώρας αξιολογώντας με ΑΑΑ ορισμένα «εξωφρενικά πολύπλοκα» παράγωγα προϊόντα της ABN - AMRO, των οποίων η αξία κατέρρευσε σε λιγότερο από δυο χρόνια από τη δημιουργία τους. Το Δικαστήριο καταλόγισε «αμέλεια» στον οίκο κατά τη διαδικασία αξιολόγησης, δημιουργώντας ένα σημαντικό προηγούμενο στο μέτρο που θεωρεί ότι η S&P έχει υποχρέωση να είναι επιμελής προς τους επενδυτές. Αυτό θα μπορούσε να ανοίξει τον «ασκό του Αιόλου» για ανάλογες δίκες και στην Ευρώπη, ενώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι οίκοι αξιολόγησης μέχρι τώρα δεν είχαν αντιμετωπίσει σοβαρές δικαστικές διαμάχες στις ΗΠΑ, καθώς δεν διώκονταν για τις απόψεις που εξέφραζαν διά των αξιολογήσεών τους, έχοντας οχυρωθεί πίσω από τις συνταγματικές διατάξεις για την ελευθερία του λόγου...

Δημιουργείται νέος οίκος
Ανταγωνισμός... made in China

Έρχονται οι Κινέζοι: Ο κινεζικός οίκος αξιολόγησης Dagong ανακοίνωσε πρόσφατα σχέδια για δημιουργία κοινοπραξίας με τον ρωσικό οίκο RusRating και την Egan Jones, τον τέταρτο μεγαλύτερο οίκο αξιολόγησης των ΗΠΑ.

Οι τρεις εταιρείες ανακοίνωσαν ότι το Universal Credit Rating Group όπως θα ονομαστεί ο νέος όμιλος, σκοπεύει να εκδίδει «αντικειμενικές αξιολογήσεις» και να επιταχύνει τη μεταρρύθμιση του κλάδου.

Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο του Dagong, Γκουάν Γιανσόγκ, ο νέος όμιλος θα είναι πλήρως λειτουργικός μέσα στο επόμενο εξάμηνο και θα εδρεύει στο Χονγκ-Κονγκ.

Εκτιμάται δε ότι θα μπορούσε να δώσει διαπιστευτήρια αντικειμενικότητας εάν υιοθετήσει το επιχειρηματικό μοντέλο της Egan Jones, η οποία σε αντίθεση με τους «Τρεις Μεγάλους» (Moody's, Fitch, S&P) πληρώνεται από τους επενδυτές που αγοράζουν τις εκθέσεις της και όχι από την εταιρεία που εκδίδει τον τίτλο που αξιολογείται ή επιδιώκει να αξιολογηθεί η ίδια. Εκτός από την Κίνα και η Ευρώπη καταβάλλει προσπάθειες να παρουσιάσει τη δική της απάντηση στους «Big Three», ωστόσο εν μέσω κρίσης χρέους και των γνωστών εθνικών ερίδων, το θέμα φαίνεται να έχει παραπεμφθεί στις ελληνικές καλένδες...

Πηγή