Η Αργεντινή και οι μπούρδες σόγιας

23/12/2012

Προ κάποιων ημερών ψάχνοντας για κάποια στοιχεία στο διαδίκτυο έπεσα τυχαία πάνω στον τίτλο ενός άρθρου. «Σενάρια πείνας δεν μπορούν να αποκλειστούν...» ήταν ο τίτλος του. Με τράβηξε, ο τίτλος, και είπα να το διαβάσω. Κατόπιν είδα πως το συγκεκριμένο άρθρο είχε αναδημοσιευτεί από πολλά και μεγάλα σάιτ. Ο συγγραφέας του ήταν κάποιος Στούπας, άγνωστος σε μένα αλλά μάλλον γνωστός σε αρκετούς. Tο άρθρο μπορείτε να το βρείτε εδώ .

Το πρώτο που με εντυπωσίασε ήταν η ιδιαίτερη επιθετικότητά του απέναντι σε οτιδήποτε και οποιονδήποτε δε συμφωνούσε με τον ίδιο και τις απόψεις του. Το βασικό χαρακτηριστικό του άρθρου ήταν η χολή, πολύ χολή. Η προσπάθεια απαξίωσης της άλλης άποψης, η συκοφάντησή της, ο διασυρμός της ήταν το κυρίαρχο στοιχείο που διαπερνούσε το άρθρο από την αρχή ως το τέλος. Αντιλαμβάνομαι πάρα πολύ καλά πως έχουμε πόλεμο. Πόλεμο κοινωνικό, ταξικό και συνακόλουθα ιδεολογικό. Στο πλαίσιο αυτού του πολέμου κάθε πλευρά χρησιμοποιεί επομένως όσα όπλα διαθέτει. Αντιλαμβάνομαι επίσης πως όλοι εκείνοι που μέχρι πριν τρία χρόνια λιβάνιζαν και έκαναν γονυκλισίες στον επελαύνοντα καπιταλισμό που τραβούσε προς την αιώνια κυριαρχία σήμερα νιώθουν προδομένοι. Η ιδεοληψία τους καταρρέει μπροστά στα μάτια τους. Αυτό που πίστεψαν και υπηρέτησαν πιστά ίσως επί χρόνια αποδεικνύεται πλέον εφιάλτης. Όχι για όλους αλλά σίγουρα για τους πολλούς. Τους πάρα πολλούς.
Παρ’ όλ’ αυτά πιστεύω πως όλοι εμείς που δεν έχουμε συμφέροντα που ταυτίζονται με αυτά που υπηρετούνται μέσα από τις ασκούμενες, κατά τα τελευταία ιδιαίτερα χρόνια, πολιτικές έχουμε το καθήκον να διατηρούμε ένα υψηλό επίπεδο διαλόγου και αναζήτησης της αλήθειας. χωρίς υβριστικές επιθέσεις και ανοίκειους χαρακτηρισμούς και με ανταλλαγή επιχειρημάτων. Το αντίθετο δηλαδή από αυτό που κάνει ο αρθρογράφος του άρθρου. Φυσικά κυρίαρχο ρόλο στην προσπάθεια χλευασμού των απόψεων που δεν βρίσκουν σύμφωνο το συγγραφέα του άρθρου παίζει η διαστρέβλωση αυτών των απόψεων. Για του λόγου το αληθές ας δούμε την αρχή του άρθρου:

Οι δημαγωγοί της άκρας αριστεράς και άκρας δεξιάς εξαπατούν τους αδαείς υποσχόμενοι την ακύρωση του μνημονίου και την επαναφορά των κεκτημένων στα επίπεδα της ευημερίας με δανεικά...
Αφελώς μαρξίζοντες οικονομολόγοι που υποδύονται αναιδώς τους Κεϋνσιανιστές για καιροσκοπικούς λόγους, διατείνονται πως αν διαγράψουμε μονομερώς τα χρέη θα ζήσουμε εμείς καλά και οι δανειστές μας καλύτερα... Αν ακόμη ρίξουμε ρευστό στην αγορά θα έχουμε ανάπτυξη...
Δε νομίζω πως χρειάζεται να επιχειρηματολογήσω τόσο για το ύφος όσο και για την ουσία του επιχειρήματος. Αν κάποιος έχει διαβάσει ακόμη και τα μικρότερα, σε μέγεθος, βιβλία του Marx θα γνώριζε τις θέσεις των μαρξιστών και της αριστεράς για τον κρατικό δανεισμό. Και φυσικά να γίνεται συγκεκριμένη αναφορά στα προγράμματα και στις θέσεις των υπαρκτών κομμάτων της αριστεράς στην Ελλάδα.

Που αναφέρεται, σε ποιο πρόγραμμα δηλαδή, και ποιού κόμματος της αριστεράς πως θέλει να επανέλθουμε στην κατάσταση του 2008; Ποιο κόμμα της αριστεράς έχει τη θέση πως πρέπει να δανείζεται το δημόσιο και μάλιστα με τον τρόπο που
δανειζόταν; Μήπως αυτά ήσαν οι πρακτικές των κομμάτων που κυβερνούσαν την Ελλάδα και τις πολιτικές των οποίων αντιμάχονταν τα κόμματα της αριστεράς; Αν και το άρθρο υποτίθεται πως αφορά τις τιμές και την παγκόσμια επάρκεια των τροφίμων ο συγγραφέας φεύγει συχνά από το θέμα για να κατακεραυνώσει την αριστερά όπου
πιστεύει πως αυτό κολλάει. Γράφει, για παράδειγμα:
Η Αργεντινή αποτελεί ένα καλό παράδειγμα προς αποφυγή. Το γεγονός πως κάποιοι το βλέπουν ως παράδειγμα προς μίμηση, δεν είναι της οικονομικής αλλά της ψυχιατρικής επιστήμης και αυτό είναι άλλο θέμα...
Εμείς λοιπόν καλό είναι όσο έχουμε τις «πλάτες» της τρόικας να αποφύγουμε να γίνουμε το παράδειγμα προς αποφυγήν...
Όσοι διαφημίζουν την μονομερή στάση πληρωμών σαν μέσο επανεκκίνησης της οικονομίας, πέραν του ό,τι είναι εκτός τόπου και χρόνου είναι και επικίνδυνοι.

Αν και το άρθρο υποτίθεται πως έχει ως θέμα τις τιμές των τροφίμων εκτρέπεται συχνά σε θέματα άσχετα αλλά ισχυρά σχετιζόμενα με την πρόθεση του συγγραφέα για προπαγάνδα. Στην εμπέδωση δηλαδή της άποψης πως έχουμε τις πλάτες τις
τρόικας. Ο αρθρογράφος αποφεύγει να διευκρινίσει ποιοι ακριβώς έχουν αυτές τις πλάτες. Στο κυρίως θέμα ο τρόπος προσέγγισης, με την απλή παράθεση τιμών τροφίμων και τις μεταβολές τους κατά την τελευταία δεκαετία μένει τελείως μετέωρη και ατεκμηρίωτη στο πεδίο των αιτίων. Αυτό όμως δε θα μας απασχολήσει εδώ. Σε επόμενο κειμενάκι μάλλον. Εδώ θα μας απασχολήσει η εμμονή του αρθρογράφου με την Αργεντινή. Γράφει πάλι:

Την ίδια περίοδο των χαμηλών τιμών των πρώτων υλών χρεοκόπησε και η Αργεντινή.
Στη συνέχεια οι περονιστές εκμεταλλεύτηκαν τον υπερτετραπλασιασμό της τιμής της σόγιας για να παραμείνουν στην εξουσία... Τι εννοεί ακριβώς εδώ; Πως η σόγια έβαλε πλάτη στους περονιστές; Δε μπαίνει στον κόπο να μας εξηγήσει τι υπαινίσσεται ο νέος αινίκτης! Μάλλον απευθύνεται σε ένα εξαιρετικά μορφωμένο και ενημερωμένο κοινό το οποίο και αντιλαμβάνεται αμέσως τον υπαινιγμό. Εγώ όμως δεν έχω την τιμή να ανήκω στο παραπάνω
εκλεκτό κοινό και δεν είμαι καθόλου ξερόλας. Έτσι υποχρεώνομε να ψάχνω και να διαβάζω συνεχώς σε μια αγωνιώδη και απέλπιδα προσπάθεια μήπως και μάθω κάτι.
Άρχισα να ψάχνω επομένως να βρω τη εννοούσε ο αρθρογράφος. Κατέληξα λοιπόν
πως εννοούσε τα δεδομένα που παρουσιάζονται στα δύο επόμενα διαγράμματα. Για να μη κατηγορηθώ ως αφελής και επικίνδυνος (δεν έχω καταλάβει για ποιόν) μαρξιστής τα δεδομένα είναι από το ΔΝΤ που μας κάνει και πλάτες.

Διάγραμμα 1 και 2

Τι μας δείχνουν τα προηγούμενα διαγράμματα; Το πρώτο μας αποκαλύπτει πως η οικονομία της Αργεντινής άρχισε να αναπτύσσεται με ταχύτατους ρυθμούς ανταποκρινόμενη απολύτως άμεσα στην πολιτική της στάσης πληρωμών του
δημοσίου χρέους και την υποτίμηση του νομίσματος. Στο δεύτερο διάγραμμα βλέπουμε την πορεία των εξαγωγών της Αργεντινής και την απότομη αύξησή της μετά την εφαρμογή των δύο παραπάνω πολιτικών. Ο αρθρογράφος επομένως
υπαινίσσεται πως αυτό το δεύτερο ήταν που αύξησε απότομα το ΑΕΠ στην Αργεντινή. Η ευνοϊκή συγκυρία ήταν, κατά τον αρθρογράφο, η αιτία της ανάπτυξης που γνώρισε η οικονομία της Αργεντινής και όχι η στάση πληρωμών του δημοσίου
χρέους και η υποτίμηση του νομίσματος. Η ευνοϊκή συγκυρία ήταν η εκτίναξη των διεθνών τιμών της σόγιας ακριβώς κατά την περίοδο που η Αργεντινή έλαβε τις δύο αναφερθείσες πολιτικές αποφάσεις. Είναι όμως έτσι; Ας το ψάξουμε λεπτομερώς.
Στον επόμενο πίνακα βλέπουμε τα μεγέθη της οικονομίας της Αργεντινής κατά την περίοδο 2000-2008.

Πίνακας 1

Τι μας αποκαλύπτει ο παραπάνω πίνακας; Πως το ΑΕΠ της Αργεντινής δεν αυξήθηκε εξ αιτίας των εξαγωγών και κυρίως των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων. Τα μεγέθη τα οποία συνέβαλαν στην εκρηκτική αύξηση του ΑΕΠ και στην ανάκαμψη
της οικονομίας ήσαν η βιομηχανική παραγωγή, οι κατασκευές και το εμπόριο. Δηλαδή συνέβη το ακριβώς αντίθετο από αυτό που συμβαίνει με την ελληνική οικονομία κατά την τελευταία τριετία. Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε πως δεν
αυξήθηκαν μόνο οι εξαγωγές αλλά και οι εισαγωγές και μάλιστα με πολύ μεγαλύτερους ρυθμούς.

Η συνεχώς επομένως αναπαραγόμενη άποψη πως η σόγια και οι διεθνείς τιμές της έσωσαν την Αργεντινή είναι παντελώς αστήρικτη. Ας δούμε όμως λεπτομερεστέρα και το ζήτημα της σόγιας. Στο επόμενο διάγραμμα τις εξαγωγές σόγιας κατά την περίοδο 1990-2010 από τις κυριότερες χώρες παραγωγής της.

Διάγραμμα 3 και 4

Στα διαγράμματα που ακολουθούν βλέπουμε την παραγωγή και τις εξαγωγές σόγιας στην Αργεντινή από το 1988 ως το 2012.

Διάγραμμα 5και 6

Τα διαγράμματα μας φανερώνουν πως κατά το επίμαχο διάστημα ούτε αύξηση της παραγωγής ούτε των εξαγωγών σόγιας παρατηρήθηκε στην Αργεντινή. Ας περάσουμε τώρα στην τιμή της σόγιας, η οποία, κατά τον αρθρογράφο υπερτετραπλασιάστηκε κατά την περίοδο αμέσως μετά το 2000. Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε τις διεθνείς τιμές της σόγιας από το 1992 ως το 2012. Στο διάγραμμα βλέπουμε μια αύξηση της τιμής για ένα μικρό διάστημα κατά το 2004. Η
τιμή της σόγιας από 208 δολάρια το 2002 ανέβηκε στα 348 δολάρια το Απρίλιο του 2004. Μια αύξηση δηλαδή της τάξης του 67%.

Διάγραμμα 7

Πέρα όμως από το ότι δεν υπάρχει κανένας τετραπλασιασμός της τιμής της σόγιας ποιες ήσαν οι τιμές που απόλαυσαν πραγματικά οι παραγωγοί στην Αργεντινή και που τελικά εισέρρευσαν στην οικονομία της Αργεντινής. Στα δύο επόμενα διαγράμματα βλέπουμε τις τιμές παραγωγού στην Αργεντινή.

Διάγραμμα 8και 9 και 10

Τα συμπεράσματα είναι επομένως εύκολα πλέον. Η σόγια και οι εξαγωγές της δεν έπαιξαν κανένα ρόλο στην ραγδαία ανάκαμψη της οικονομίας της Αργεντινής μετά τη στάση πληρωμών του δημοσίου χρέους και την υποτίμηση του νομίσματος. Οι αιτίες για την θεαματική μεταβολή της οικονομίας στην Αργεντινή οφείλεται ακριβώς στους δύο παραπάνω λόγους. Αυτό ακριβώς είναι και εκείνο που προσπαθούν να αποκρύψουν θολώνοντας τα νερά με μπούρδες σόγιας. Για τους παραπάνω λόγους το ΔΝΤ, γνωρίζοντας τα δεδομένα, παρουσιάζει το επόμενο διάγραμμα


Στο ίδιο ακριβώς μήκος κύματος και το ινστιτούτο CEPR Έτσι η έκθεση του CEPR αναφέρεται στις διαφορές μεταξύ των οικονομιών Αργεντινής και Ελλάδας με τρόπο συγκεκριμένο και αποπειράται να προσδιορίσει τις επιπτώσεις τους στην οικονομία σε περίπτωση που Ελλάδα κηρύξει στάση πληρωμών του χρέους και υιοθετήσει εθνικό νόμισμα. Αναφέρει η έκθεση:

Παρ’ όλα αυτά οι περισσότεροι αναλυτές επιμένουν ότι μια τέτοια κίνηση θα είχε καταστροφικές συνέπειες για την Ελλάδα. Αξίζει να εξετάσουμε το βαθμό στον οποίο αυτό αληθεύει. [b]Το πιο συνηθισμένο επιχείρημα είναι ότι η Αργεντινή επανήλθε λόγο της άνθησης των εξαγωγών εμπορευμάτων, που βασίστηκε στη σόγια. Αυτό όμως, δεν είναι αλήθεια. Σε πραγματικούς
αριθμούς, οι εξαγωγές συνεισέφεραν μόνο 12% στην ανάπτυξη της Αργεντινής κατά την διάρκεια της μεγέθυνσης το 2002-2008.28
Και μόνον το μισό αυτών των εξαγωγών αφορούσε εμπορεύματα. Από την πλευρά της ζήτησης, οι
καθαρές εξαγωγές είχαν αρνητική πραγματική επιρροή μετά το πρώτο εξάμηνο ανάκαμψης. Στους πρώτους έξι μήνες, οι καθαρές εξαγωγές συνέβαλαν σημαντικά στην συνολική ζήτηση, αλλά ακόμα και σε αυτήν τη σύντομη όσο
και σημαντική περίοδο, το μεγαλύτερο κομμάτι της νέας ζήτησης ήρθε από τις μειωμένες εισαγωγές, μιας και η τοπική παραγωγή αντικατέστησε γρήγορα τα εισαγόμενα αγαθά που ακρίβυναν με την υποτίμηση. Οι βασικοί παράγοντες
τις πραγματικής ανάπτυξης ήταν η εγχώρια κατανάλωση και οι επενδύσεις.
Προφανώς, οι εξαγωγές συνέβαλαν και με άλλους τρόπους στην ανάκαμψη της οικονομίας μετά την υποτίμηση. Ιδίως πρόσφεραν το αναγκαίο συνάλλαγμα για την κάλυψη των εισαγωγών. Αυτός είναι άλλωστε ο πρωταρχικός περιορισμός μιας χώρας που δεν έχει δικό της «σκληρό» νόμισμα, όπως είναι για παράδειγμα το αμερικάνικο δολάριο. Μια χώρα
μπορεί να καλύψει τους εγχώριους λογαριασμούς στο δικό της νόμισμα, αλλά χρειάζεται συνάλλαγμα για να αποφύγει μια κρίση στο ισοζύγιο πληρωμών.
Επίσης, ένας φόρος στα απροσδόκητα κέρδη των εξαγωγέων συνέβαλε σημαντικά στα κρατικά έσοδα κατά την διάρκεια της αρχικής επέκτασης. [b]
Αλλά οι εξαγωγές θα διαδραμάτιζαν παρόμοιο ρόλο και στην ελληνική οικονομία. Οι ελληνικές εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών, καθώς και ο τουρισμός, είναι περίπου διπλάσιες ως ποσοστό του ΑΕΠ από ό,τι ήταν της
Αργεντινής την στιγμή της χρεοκοπίας και της υποτίμησης. Όπως και στην Αργεντινή, μετά την υποτίμηση αυτές οι εξαγωγές θα γίνουν σημαντικότερες σε σχέση με την υπόλοιπη οικονομία – και όχι απλά επειδή θα είναι
φθηνότερες προς τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά επειδή κάθε ευρώ ή δολάριο που θα φέρνουν θα έχει μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη στο εσωτερικό της χώρας.

Ο συνηθισμένος μύθος ότι η Ελλάδα δεν θα ευνοηθεί από μια υποτίμηση όσο ευνοήθηκε η Αργεντινή επειδή «δεν έχει τίποτα να εξάγει» είναι λάθος και στις δύο περιπτώσεις: η Ελλάδα εξάγει πολύ περισσότερα σε σχέση με την
οικονομία της από τι έκανε η Αργεντινή, και η ανάκαμψη της Αργεντινής δεν βασίστηκε στις εξαγωγές.

Μετά την παρουσίαση των δεδομένων η έκθεση καταλήγει:

Κατά κάποιον τρόπο, η Ελλάδα μπορεί πολύ καλύτερα απ’ ό,τι τότε η Αργεντινή να ανακάμψει από την κρίση η οποία θα ακολουθήσει άμεσα την χρεοκοπία και την υποτίμηση.
Στο ίδιο συμπέρασμα, σε σχέση με τις εξαγωγές, οδηγείται και ο Krugman στο διάγραμμα 11 κάνοντας μια σύγκριση των εξαγωγών της Αργεντινής και της Ελλάδας το 2011.

Διάγραμμα 11

Αυτό το οποίο προσπαθεί να εξορκίσει ο αρθρογράφος χύνοντας χολή εμφανίζεται και πάλι μπροστά του. Καθώς η οικονομική κρίση θα βαθαίνει ραγδαία οδηγώντας σε μια απίστευτη τραγωδία τα φληναφήματα και η χολή δεν επαρκούν πλέον για να κρύψουν την πραγματικότητα. Εδώ εγώ τελείωσα ότι είχα να πω, έχετε μπροστά σας
τα επιχειρήματα και των δύο πλευρών. Τα συμπεράσματα δικά σας.

ΥΓ.  Εδώ είναι απαραίτητη μια σημαντική διευκρίνιση. Τα παραπάνω αποδεικνύουν πως η στάση πληρωμών του δημοσίου χρέους και η ανάκτηση της νομισματικής κυριαρχίας όχι μόνο δεν είναι καταστροφικές αλλά αποτελούν και τα δύο τις
αναγκαίες συνθήκες για την αποτροπή της καταστροφής του μεγαλύτερου και φτωχότερου ποσοστού της ελληνικής κοινωνίας. Συνθήκες αναγκαίες αλλά όχι και ικανές για μια μόνιμη πολιτική πορεία προς όφελος των εργαζόμενων. Με τα δύο αυτά μέτρα σε εφαρμογή κερδίζεις ταυτόχρονα και τον απαραίτητο χρόνο για να μπει η ελληνική οικονομία σε μια διαφορετική πορεία με τις ελάχιστες δυνατές απώλειες.
Τα δύο μέτρα, της στάσης πληρωμών και η νομισματική κυριαρχία, από μόνα τους είναι ταξικά ουδέτερα. Εξαρτάται από το από ποιόν θα χρησιμοποιηθούν και μέσα σε πιο πλαίσιο. Το θεμελιώδες επομένως ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντάμε είναι το ποιος κατέχει την εξουσία και προς όφελος τίνος ενεργεί. Η Αργεντινή χρησιμοποίησε τα παραπάνω μέσα σαν τεχνικές ουσιαστικά παρεμβάσεις που επέδωσαν πράγματι στην ανάκαμψη της οικονομίας της. Δεν μετέβαλαν τον ταξικό
συσχετισμό των δυνάμεων, όπως αυτός εκφραζόταν στο πολιτικό πεδίο, ούτε συνδέθηκαν με μέτρα φιλολαϊκά τουλάχιστον. Δεν ακύρωσε επομένως τα αίτια
δημιουργίας των κρίσεων. Το χρονικό εύρος απόδοσης αυτών των μέτρων είναι επομένως περιορισμένο. Το κυρίαρχο επομένως χαρακτηριστικό της οικονομίας της Αργεντινής, ο καπιταλισμός, θα τροφοδοτήσει πάλι την κρίση με τρόπους ποικίλους.
Και η κρίση θα είναι πλέον πολύ βαθύτερη.
Τα δύο αυτά μέτρα πάντως αποτελούν δύο από τις συνιστώσες μιας δέσμης μέτρων που είναι απαραίτητο να παρθούν από μια αριστερή κυβέρνηση στην Ελλάδα. Και οι λόγοι γι αυτό είναι πολλοί, τόσο τεχνικοί όσο, και κυρίως πολιτικοί.
Κάποιοι από τους λόγους αυτούς αναλύονται στα άρθρα που προτείνονται για παρακάτω για ανάγνωση.

Για μια πιο πλήρη εικόνα για το ζήτημα του σκληρού νομίσματος και των περιπτώσεών του στην οικονομία και τους εργαζόμενους μπορείτε να ανατρέξετε στα παρακάτω:

1. ΤΟ ΣΚΛΗΡΟ ΝΟΜΙΣΜΑ. ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

http://eparistera.blogspot.gr/2012/05/blog-post.html


2. ΤΟ ΕΥΡΩ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

http://eparistera.blogspot.com/2011/11/blog-post.html

http://eparistera.blogspot.gr/2012/12/b ... _7212.html

Πηγή