18/6/2013
Του Carsten Schneider*
Ανώτατο στέλεχος του γερμανικού SPD επισημαίνει την επείγουσα ανάγκη για τραπεζική ενοποίηση. Όχι όμως με τη συμμετοχή του ESM. Το Ταμείο στήθηκε για να στηρίζει κράτη, όχι τις τράπεζές τους. Η πρόταση για αλλαγή συνθηκών και φόρο Τobin.
Όταν οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν στην τραπεζική ενοποίηση πριν από περίπου ένα χρόνο, πολλοί έκαναν λόγο για σημείο καμπής στη μάχη κατά της χρηματοοικονομικής κρίσης. Απέχουμε όμως τόσο πολύ από το τέλος της κρίσης όσο και από τη δημιουργία μιας πραγματικής τραπεζικής ένωσης. Στην καλύτερη περίπτωση, η μεταβίβαση της εποπτικής εξουσίας για την ευρωζώνη στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι ένα βήμα – το πρώτο από πολλά.
Η απόφαση ελήφθη βιαστικά. Στόχος ήταν να δοθεί στις προβληματικές τράπεζες πρόσβαση στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, στο ταμείο που χρηματοδοτείται από τους Ευρωπαίους φορολογούμενους για να στηρίξει τα κράτη της ευρωζώνης, όχι τις τράπεζές τους. Στην ευρωπαϊκή σύνοδο τον Ιούνιο του 2012, η Γερμανίδα καγκελάριος, Angela Merkel, δεσμεύθηκε ότι ο ESM θα ανοίξει για την άμεση ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Η απόφαση ήταν εντελώς αντιφατική. Η δήλωση έγινε μία ημέρα αφότου η Bundestag τροποποίησε την εθνική νομοθεσία ώστε να αποκλείεται αυτή η πιθανότατα. Επιπλέον, ήταν πολιτικό σφάλμα. Ο ESM δημιουργήθηκε ως πρόγραμμα έκτακτης βοήθειας για χώρες που βρίσκονται σε κίνδυνο. Ουδέποτε σχεδιάστηκε ως ταμείο στήριξης των τραπεζών. Ούτε η κεφαλαιακή του δομή ήταν η ανάλογη. Οι συζητήσεις για το θέμα πιθανόν να οριστικοποιηθούν κατά τη συνεδρίαση του Eurogroup αυτήν την εβδομάδα. Θα πρέπει να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία για να αλλάξουν κατεύθυνση.
Ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών συνήθως σημαίνει να γίνεται κανείς ένας από τους μετόχους – και να είναι διατεθειμένος να αναλάβει τον κίνδυνο ζημιών στην αξία του μετοχικού κεφαλαίου. Αυτό, όμως, δεν εντάσσεται στις αρμοδιότητες του ESM βάσει του σχεδιασμού του. Σε περίπτωση όπου υποστεί ζημίες από μία τοποθέτησή του, τότε θα πρέπει να αποζημιωθεί με νέα κεφάλαια από τα κράτη-μέλη.
Αυτό θα έχει επιπτώσεις στην αξιολόγηση και στη δυνατότητα χρηματοδότησης του ESM. Σύμφωνα με τους οίκους αξιολόγησης, για κάθε ευρώ που επενδύεται σε μετοχές τραπεζών μειώνεται η χρηματοδοτική ικανότητα του μηχανισμού κατά 3 ευρώ. Αυτό, όμως, μειώνει τη δυνατότητα αντιμετώπισης των κρατικών προβλημάτων. Και το χειρότερο από όλα, οι προοπτικές γι' αυτήν τη νέα πηγή κεφαλαίων για τις τράπεζες τους δίνει τη δυνατότητα να αναβάλουν την επώδυνη προσαρμογή του ισολογισμού τους.
Στα τέλη του 2012, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αντιστοιχούσαν στο 24% των δανείων στην Ελλάδα, στην Ισπανία ο λόγος αυξήθηκε στο 11%, στην Πορτογαλία διπλασιάστηκε σε ένα χρόνο στο 10%.
Η προοπτική στήριξης από τον ESM μειώνει την πίεση προς τις τράπεζες για να αντιμετωπίσουν αυτό το θέμα. Το άνοιγμα του Μηχανισμού για άμεση ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών δεν θα σπάσει τον φαύλο κύκλο μεταξύ κρατικού χρέους και τραπεζικού κινδύνου. Τουναντίον, θα τον επιδεινώσει. Ένας εποπτικός θεσμός χωρίς την εξουσία να προχωρά σε εκκαθάριση των χρεοκοπημένων τραπεζών είναι, στην πράξη, εξασφάλιση επιβίωσης των μεγάλων τραπεζών. Ο ESM θα ενισχύσει τη δυνατότητά τους να εκβιάζουν τον λαό.
Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο χρειαζόμαστε άμεσα έναν ανεξάρτητο θεσμό, για την εκκαθάριση των χρεοκοπημένων τραπεζών. Θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να κλείσει τράπεζες και θα πρέπει να βρίσκεται σε λειτουργία ταυτόχρονα με τη νέα εποπτική αρχή.
Για να γίνει εφικτό το κλείσιμο τραπεζών χωρίς ευρύτερο αντίκτυπο, πρέπει επίσης να δημιουργηθεί ένα ταμείο εκκαθάρισης που θα χρηματοδοτείται από τον χρηματοοικονομικό κλάδο. Θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν κάποια από τα έσοδα του φόρου επί χρηματοοικονομικών συναλλαγών, ενώ η προθυμία μιας χώρας να επιβάλει αυτόν τον φόρο θα μπορούσε να είναι η προϋπόθεση για να μετέχει στον μηχανισμό. Είναι ένας τρόπος για να εξασφαλιστεί ότι θα επιβάλουν τον φόρο οι χώρες με μεγάλο χρηματοοικονομικό κλάδο, ειδικότερα χώρες όπως το Λουξεμβούργο, η Βρετανία και η Ιρλανδία.
Ποια είναι, άλλωστε, η εναλλακτική επιλογή; Το συνονθύλευμα εθνικών νομοθεσιών δεν είναι βιώσιμη λύση καθώς πολλές τράπεζες λειτουργούν διασυνοριακά, όπως πρόσφατα επισήμαναν η Angela Merkel και ο Francois Hollande. Η πραγματική τραπεζική ενοποίηση θα ήταν τεράστιο βήμα προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Κανείς δεν πρέπει να φοβάται τις απαραίτητες αλλαγές συνθηκών. Ο ESM δημιουργήθηκε μέσω μιας μικρής αλλαγής στις συνθήκες, που επίσης έγινε γρήγορα.
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παραμείνουν υπεύθυνα για τις ζημίες των τραπεζών από το παρελθόν, δεδομένου ότι έγιναν σε καθεστώς εθνικής εποπτείας. Η χρηματοοικονομική στήριξη θα πρέπει να περιορίζεται μόνο στις χώρες και θα πρέπει να συνδέεται με τα προγράμματα μακροοικονομικής προσαρμογής. Εάν, όμως, θέλουμε να προχωρήσουμε σε μία δημοσιονομική ενοποίηση, τότε χρειάζεται να βρούμε λύση στο πρόβλημα του υπερβολικού δημόσιου χρέους. Αντί να μεγεθύνουμε το πρόγραμμα με νέα φορολογικά κεφάλαια μέσω του ESM, θα πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες μπορούν να καταρρεύσουν.
• Ο Carsten Schneider είναι εκπρόσωπος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας για οικονομικά θέματα στην Bundestag.
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου