Σ. Σουλμάιστερ: Η λιτότητα αυξάνει το δημόσιο χρέος

14/3/2013

Συστημική χαρακτηρίζει την «ευρωκρίση» ο αυστριακός οικονομολόγος Στέφαν Σουλμάιστερ, εκτιμώντας πως οι Ευρωπαίοι ηγέτες αδυνατούν να τη δαμάσουν, επειδή επιδίδονται στη θεραπεία των συμπτωμάτων και όχι των αιτίων.

Βερολίνο και Βρυξέλλες διαπιστώνουν «πρόοδο» και «ελληνικές επιτυχίες» στο πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης και μεταρρυθμίσεων. Η καγκελάριος Μέρκελ και ο επί των Οικονομικών υπουργός της Βόλφγκανγκ Σόιμπλε διαψεύδουν μάλιστα επικείμενο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους μετά τις γερμανικές εκλογές, σε πείσμα των οικονομολόγων που το θεωρούν απαραίτητο καθώς δεν είναι βιώσιμο. Ο Στέφαν Σουλμάιστερ, μέχρι πρότινος επιστημονικός συνεργάτης του αυστριακού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (Wifo), δεν διακρίνει καμία επιτυχία στην εξέλιξη της ελληνικής κρίσης: «Πρόκειται για μια καταστροφική αποτυχία, καθώς ισχύει η εξής διαπίστωση: όσο πιο πολλές περικοπές κάνουν οι χώρες τόσο μεγαλύτερο γίνεται το δημόσιο χρέος τους. Εάν εξετάσουμε λοιπόν σε ποιες χώρες ελήφθησαν τα πιο ακραία μέτρα λιτότητας, βλέπουμε ότι προηγείται η Ελλάδα, ακολουθούν Ισπανία και Πορτογαλία και Βρετανία. Και ακριβώς στις χώρες αυτές αυξήθηκε το δημόσιο χρέος».

Η λιτότητα αυξάνει το δημόσιο χρέος

Αυτό είναι απολύτως ερμηνεύσιμο, εκτιμά ο αυστριακός οικονομολόγος επικαλούμενος το λόγο του δημοσίου χρέους προς το ΑΕΠ μιας χώρας. Ως γνωστόν, στις χώρες της λιτότητας μειώνεται διαρκώς το ΑΕΠ. Άρα αυξάνεται το ποσοστό του χρέους. Πρόκειται για το λεγόμενο «παράδοξο των περικοπών», όπως επισημαίνει ο Στέφαν Σουλμάιστερ, παραπέμποντας στα συγγράμματα πολιτικής οικονομίας. «Όταν λοιπόν ένα κράτος επιβάλλει λιτότητα, πετυχαίνει ακριβώς το αντίθετο από αυτό που θέλει», τονίζει ο οικονομολόγος. «Το ζήτημα είναι να εγκαταλείψουμε την προσέγγιση της διάγνωσης των συμπτωμάτων. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε δεν είναι προβλήματα της Ελλάδας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Πρόκειται για μια συστημική κρίση. Αυτό σημαίνει ότι τα βαθύτερα αίτια της κρίσης οφείλονται στους όρους διεξαγωγής του παιγνιδιού της οικονομίας της αγοράς που άλλαξαν εκ βάθρων τα τελευταία 30-40 χρόνια», επισημαίνει σε συνέντευξή του προς την Deutsche Welle ο Στέφαν Σουλμάιστερ.

Ο οικονομολόγος υπενθυμίζει ότι στις δεκαετίες του '50 και του '60 η επιδίωξη κέρδους του επιχειρηματικού κόσμου μπορούσε να πραγματωθεί μόνο στο πλαίσιο της πραγματικής οικονομίας, με πραγματικές επενδύσεις. «Επί 20 χρόνια δεν είχαμε ύφεση και χρηματοπιστωτικές κρίσεις ούτε αύξηση του δημοσίου χρέους στην Ευρώπη. Όλα αυτά σε μια εποχή ανάπτυξης και του κοινωνικού κράτους», λέει ο Στέφαν Σουλμάιστερ, προσθέτοντας ότι τότε κυριαρχούσε η ρύθμιση των χρηματοοικονομικών αγορών με σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες και ελεγχόμενα επιτόκια.

Η θεραπεία θα πρέπει να επικεντρωθεί στα αίτια

Στη συνέχεια, και με την επικράτηση των νεοφιλελευθέρων αντιλήψεων της Σχολής του Σικάγο επικράτησε στην οικονομία η «απορρύθμιση» των αγορών με τις γνωστές διακυμάνσεις στις τιμές της ενέργειας και των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
«Αυτές οι εξελίξεις είχαν ως συνέπεια να μειώσουν οι επιχειρήσεις στις βιομηχανικές χώρες τις πραγματικές επενδύσεις τους. Έτσι επιδόθηκαν σε επενδυτικές αλχημείες δηλαδή σε χρηματοοικονομική σπέκουλα προκειμένου να αντλήσουν κέρδη. Ένα τέτοιο σύστημα είναι καταδικασμένο να αυτοκαταστραφεί. Η ευρωκρίση λοιπόν είναι ένα μέρος μιας μεγαλύτερης διαδικασίας κρίσεων, που έπληξαν και τις ΗΠΑ πριν από πέντε χρόνια. Είναι μια διαδικασία στην οποία ο „χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός“ –σε αντιδιαστολή με τον πραγματικό καπιταλισμό- αυτοκαταστρέφεται. Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται μια συστημική θεραπεία», αποφαίνεται ο οικονομολόγος.

Με λίγα λόγια, υποστηρίζει ο κ. Σουλμάιστερ, «η θεραπεία δεν θα επικεντρωθεί εκεί όπου εμφανίζονται τα συμπτώματα, όπως υποστηρίζει η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ, ισχυριζόμενη ότι φταίει ο οφειλέτης». Σύμφωνα με τον αυστριακό οικονομολόγο, η εν λόγω αντίληψη της Άγκελα Μέρκελ συνιστά μια νοητική υποτροπή στη δεκαετία του '20. «Οι ελίτ δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν ότι είναι εσφαλμένος ο χάρτης πλοήγησης που έχουν υιοθετήσει. Σε αυτή την περίπτωση θα έπρεπε να παραδεχθούν ότι εκείνες είναι ο κύριος υπαίτιος για την κρίση», λέει χαρακτηριστικά, προσθέτοντας: «Ποιος πολιτικός θα παραδεχόταν ότι είναι εσφαλμένες οι συνταγές που χρησιμοποίησε για την αντιμετώπιση της κρίσης;».

H κρίση θα επεκταθεί και σε άλλες χώρες

Με αυτά τα δεδομένα, ούτε το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους θα μπορούσε να είναι η λύση του προβλήματος, καθώς «πρόκειται για μια θεραπεία συμπτωμάτων, αλλά όχι των αιτίων της κρίσης. Δεν δίνεται απάντηση στο ερώτημα γιατί αυξάνεται το δημόσιο χρέος σε όλες τις χώρες εδώ και 30 χρόνια. Τα αίτια είναι συστημικά και θα πρέπει εκεί να λυθεί το πρόβλημα», τονίζει ο οικονομολόγος.

Ο Στέφαν Σουλμάιστερ είναι πεπεισμένος ότι η κρίση θα επεκταθεί και σε άλλες χώρες της ευρωζώνης, ακόμη και στη Γερμανία, όπου ήδη παρατηρείται μείωση της ανάπτυξης. «Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι πρόκειται για μια προσωρινή επιβράδυνση, κάτι που εγώ δεν πιστεύω», λέει χαρακτηριστικά, διευκρινίζοντας ότι η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης στη Γερμανία «θα επέλθει με πολύ βραδείς ρυθμούς, επειδή η χώρα αυτή εξακολουθεί να αντλεί οφέλη από το γεγονός ότι σε άλλες χώρες του κόσμου, κυρίως στις γοργά αναπτυσσόμενες χώρες, η οικονομία αναπτύσσεται με τον τρόπο που αναπτύχθηκε η ευρωπαϊκή οικονομία στις δεκαετίες του '50 και του '60. Σε αυτές τις χώρες εξάγει παραγωγικά προϊόντα η Γερμανία».

Πηγή Deutsche Welle