Τα βάσανα της Ελλάδας και το μέλλον των ευρωτραπεζών

26/02/2014

Του Patrick Jenkins

Η μάχη για το έλλειμμα των ελληνικών τραπεζών ίσως αποδειχθεί βαρόμετρο για την καθολική τραπεζική αξιολόγηση της ευρωζώνης, που θα σταθεροποιήσει ή θα διαλύσει την επενδυτική εμπιστοσύνη. Η μαλακή και η σκληρή προσέγγιση. Η ΕΚΤ και «οι άλλοι».

Υπήρξε πέρσι μια μικρή περίοδος κατά την οποία ακούγονταν καλές ειδήσεις από την Ελλάδα. Για πρώτη φορά αφότου η κρίση έπληξε την Ευρώπη, η χώρα ανακοίνωνε αξιοπρεπή στατιστικά μεγέθη για τον τουρισμό. Η σκέψη μιας Ελλάδας καταδικασμένης σε... καναρίνι σε ανθρακωρυχείο στην κρίση της ευρωζώνης διαλυόταν.

Σήμερα, όμως για μία ακόμη φορά, τις επευφημίες τις ακολουθεί μια δυσοίωνη σιωπή. Αυξάνονται διαρκώς οι εκτιμήσεις ότι η χώρα θα χρειαστεί ένα τρίτο μεγάλο πακέτο βοήθειας από την τρόικα (το ΔΝΤ, την Κομισιόν και την ΕΚΤ.) Ειδικότερα, οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ εμφανίζονται πεπεισμένοι ότι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα χρειάζεται φρέσκα κεφάλαια έως 20 δισ. ευρώ - πολύ περισσότερα από τα 6 δισ. ευρώ το πολύ, που οι εθνικές αρχές ή οι εξωτερικοί σύμβουλοι της BlackRock πιστεύουν ότι είναι το έλλειμμα.

Για μία ακόμη φορά η Ελλάδα -ένα γεωγραφικά και οικονομικά περιφερειακό μέλος της ευρωζώνης- βρίσκεται στο επίκεντρο των πραγμάτων.

Η επικινδυνότητα της οικονομικής κατάστασης της χώρας θα αποτελέσει, σίγουρα, πολιτική καυτή πατάτα ειδικά για τη Γερμανία όπου οι πολίτες εξακολουθούν να διαμαρτύρονται για τη μεταφορά πλούτου από τον Βορρά στον Νότο.

Υπάρχει όμως και μια δεύτερη πολύ σημαντική διάσταση στο τελευταίο αυτό ελληνικό βάσανο. Το πώς θα επιλυθεί η διαμάχη για την κατάσταση των ελληνικών τραπεζών θα προσφέρει ουσιώδεις ενδείξεις για την προσέγγιση που θα εφαρμόσουν οι ευρωπαϊκές αρχές στα φετινά βαρυσήμαντα «τσεκ-απ» στο σύνολο των τραπεζών του ευρωπαϊκού συστήματος.

Η ΕΚΤ, η μοναδική πλέον τραπεζική εποπτική αρχή της ευρωζώνης, δεν αναμένεται να ολοκληρώσει την «επιθεώρηση της ποιότητας ενεργητικού» (Asset Quality Review), την ευρεία αποτίμηση της αξίας των δανείων στα βιβλία των 130 μεγάλων τραπεζών, πριν από το φθινόπωρο. Το ίδιο ισχύει για τα παράλληλα stress tests που θα κάνει η ρυθμιστική αρχή της Ε.Ε., η European Banking Authority. Εξ ου και η προσοχή στην Ελλάδα, που χρησιμεύει ως πρώιμο βαρόμετρο για την αξιολόγηση, η οποία πολλοί πιστεύουν ότι θα σταθεροποιήσει ή θα διαλύσει την επενδυτική εμπιστοσύνη στην ακεραιότητα του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος.

Κλειδί στην όλη υπόθεση είναι η εξήγηση των λόγων για τους οποίους θα γίνει η όποια εκτίμηση για το κεφαλαιακό έλλειμμα των ελληνικών τραπεζών.

Οπωσδήποτε θα παιχτούν διάφορα παιχνίδια. Η ίδια η Ελλάδα θέλει διακαώς να αποφύγει ή να ελαχιστοποιήσει το μέγεθος ενός τρίτου πακέτου διάσωσης, και μάλιστα προσπάθησε να διοχετεύσει τα εναπομείναντα 9 δισ. ευρώ περίπου από τα κεφάλαια για τις τράπεζες από το προηγούμενο πακέτο διάσωσης σε άλλους σκοπούς. Οι αξιωματούχοι της τρόικας, αντιθέτως, θα είναι πιθανότατα πολύ πιο συντηρητικοί. Τα επιχειρήματα των απαισιόδοξων στηρίζονται στην αύξηση στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, που πιθανόν να μην κορυφωθεί για έναν χρόνο ακόμη.

Η ΕΚΤ βρίσκεται σε μια περίεργη μέση κατάσταση, στην οποία παίζεται η δική της αξιοπιστία. Ως αποτέλεσμα των νέων τραπεζικών εποπτικών εξουσιών της, πρέπει να συμβιβάσει τα συντηρητικά ένστικτα της τρόικας με το δικό της καθήκον στη διενέργεια των τεστ αντοχής. Από αυτήν την άποψη, ίσως να μην θελήσει να φερθεί πολύ σκληρά στις ελληνικές τράπεζες, φοβούμενη ότι θα φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά, κατ' επέκταση και στις τράπεζες και των άλλων κρατών σε προγράμματα διάσωσης.

Σε κάποιες περιοχές, η μόνη πρακτική λύση για την ανακεφαλαιοποίηση αδύναμων τραπεζών είναι μια κρατική διάσωση ή η υποχρεωτική συμμετοχή των πιστωτών με bail-in, καθώς θα υπάρχει έλλειψη φρέσκων κεφαλαίων από τους ιδιώτες. Αυτό όμως κρύβει τον κίνδυνο επαναφοράς του φαύλου κύκλου κρατικών - τραπεζικών χρεών, που έχει προκαλέσει το μεγαλύτερο οικονομικό χάος στην κρίση της ευρωζώνης μέχρι σήμερα.

Εξαιτίας της «λεπτότητας» της κατάστασης, δεν είναι περίεργο που οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αγωνίζονται απελπισμένα να διασκεδάσουν οποιαδήποτε σκέψη πως η απόφαση για τις κεφαλαιακές ανάγκες των ελληνικών τραπεζών αποτελεί «πρότυπο» για τη μελέτη του συνόλου της εικόνας της Ε.Ε.

Η αυτόματη προέκταση τέτοιου είδους θα ήταν πράγματι λανθασμένη. Η οικονομική κατάσταση της Ελλάδας είναι αρκετά πρωτότυπη. Υπάρχουν επίσης κρίσιμες διαφορές μεθοδολογίας στο πώς αντιμετωπίζει η τρόικα τα τραπεζικά κεφάλαια και στην προσέγγιση των επιθεωρήσεων AQR/stress test. Στην πρώτη περίπτωση εφαρμόζεται μια μακροοικονομική προσέγγιση «από πάνω προς τα κάτω» (top - down) που αφορά 30ετή πρόβλεψη για τις πιθανές «διά βίου ζημίες» των δανείων. Η δεύτερη είναι μικροοικονομική με μεγαλύτερο επίκεντρο στα επόμενα τρία χρόνια.

Καθώς συνεχίζονται αυτήν την εβδομάδα οι συναντήσεις της τρόικας στην Αθήνα, η φασαρία ήδη προκαλεί νευρικότητα στους επενδυτές και στον γενικό πληθυσμό, για το ακριβές μέγεθος των χρημάτων που χρειάζεται το τραπεζικό σύστημα. Πρέπει να ληφθεί μια απόφαση - και σύντομα.

Για την Ελλάδα, μια πολύ σκληρή προσέγγιση θα ήταν τιμωρία και θα έπληττε πιθανόν τις προοπτικές ανάπτυξης. Από την άλλη, μια μαλακή προσέγγιση κινδυνεύει να σκοτώσει το καναρίνι έτσι κι αλλιώς, καταστρέφοντας την εύθραυστη εμπιστοσύνη στη χώρα, το ευρύτερο τραπεζικό σύστημα της ευρωζώνης και την εποπτεία του από την ΕΚΤ.

Πηγή