Η Ευρώπη θα γονατίσει πριν σταθεί ξανά στα πόδια της

7/12/2015

Του Wolfgang Münchau

Μπαράζ κρίσεων αποδεικνύουν τα λάθη που έχουν γίνει στην Ευρώπη. Τα προβλήματα που δεν έπρεπε να δημιουργήσει το ευρώ και το προσφυγικό. Γιατί η διάσπαση θα προηγηθεί της όποιας περαιτέρω ολοκλήρωσης.

Το κύριο χαρακτηριστικό της σημερινής ΕΕ είναι η συσσώρευση κρίσεων. Δεν είναι ατύχημα. Συμβαίνει γιατί οι πολιτικές δεν δουλεύουν. Ηγέτες όπως ο Ντ. Κάμερον και ο Βίκτορ Ορμπαν, πρωθυπουργοί της Μεγάλης Βρετανίας και της Ουγγαρίας, βάζουν ερωτήματα ακόμα και για δομικές αρχές πάνω στις οποίες χτίστηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως η ελεύθερη μετακίνηση των ανθρώπων.

Η ΕΕ είναι μια ασταθής ισορροπία: μικρές διαταραχές μπορούν να παράξουν μεγάλες αλλαγές. Φτάσαμε σε αυτό το σημείο γιατί τα διάφορα σχέδια της Ένωσής τώρα έχουν ένα αρνητικό οικονομικό αντίκτυπο σε μεγάλα τμήματα του ευρωπαϊκού πληθυσμού.

Δεν θα διστάσω ποια να πω, για παράδειγμα, ότι ο μέσος Ιταλός είναι σε χειρότερη θέση λόγω του ευρώ. Η χώρα δεν είχε πραγματική ανάπτυξη αφότου υιοθέτησε το νόμισμα, ενώ αναπτύχθηκε με ανεκτούς μέσους όρους πριν – και δεν άκουσα λογική εξήγηση που να μην το αποδίδει αυτό στις ροές των νομισματικών διευθετήσεων της Ευρώπης.

Αυτό δεν είναι μόνο πρόβλημα της ευρωζώνης. Όπως υποστήριξε ο Simon Tilford του Centre for European Reform οι χειρότερα αμειβόμενοι Βρετανοί βρίσκονται σε ακόμα χειρότερη θέση. Το πραγματικό τους εισόδημα υποχώρησε και η ανεπάρκεια παροχής στέγης έχει αυξήσει το κόστος στέγασης.

Αμφότερες οι τάσεις επιδεινώθηκαν από την καθαρή εισροή εργαζομένων από το εξωτερικό, παρότι η καθαρή μετανάστευση στην Μεγάλη Βρετανία δεν ήταν ακραία, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά στάνταρτ.

Κανένας δεν είναι σε θέση να κάνει μια αντικειμενική εκτίμηση για τις συνέπειες της μετανάστευσης στο δικό του εισόδημα και τον πλούτο, αλλά δεν είναι παράλογο να υποπτευθεί ότι μια εισροή μεταναστών και η μείωση του πραγματικού του εισοδήματος κάπως συνδέονται.

Οι Δανοί που την προηγούμενη εβδομάδα ψήφισαν κατά της κατάργησης του δικαιώματος της χώρας να απέχει από θέματα εσωτερικών και δικαιοσύνης της ΕΕ, επίσης λειτούργησαν λογικά. Γιατί να επιλέξουν ένα κοινό σύστημα δικαιοσύνης που ακόμα δεν μπορεί να παράξει επαρκή επίπεδα συντονισμού μεταξύ αστυνομικών δυνάμεων στη μάχη κατά της τρομοκρατίας;

Τα εσωτερικά όπως και τα θέματα δικαιοσύνης είναι δημόσια αγαθά. Γιατί ένας λογικός ψηφοφόρος να προτιμήσει ένα δυσλειτουργικό παροχέα αγαθών;

Τα ίδια ισχύουν και για την Φινλανδία. Η χώρα έχει εμπλακεί σε μια τετραετή ύφεση. Υπάρχει τώρα μια κοινοβουλευτική διαδικασία στα σκαριά που μπορεί να καταλήξει σε δημοψήφισμα για το εάν πρέπει να εγκαταλείψει την ευρωζώνη.

Δεν νομίζω ότι η Φινλανδία θα κάνει αυτό το βήμα, για πολιτικούς λόγους. Την ίδια στιγμή όμως δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία ότι η οικονομία και η απασχόληση θα ανέκαμπταν αν το έκανε. Η υποτίμηση θα ήταν πολύ ισχυρότερο εργαλείο από την πολιτική που η κυβέρνηση προσπαθεί να εφαρμόσει τώρα: βελτίωση ανταγωνιστικότητας μέσω μείωσης μισθών.

Αμφότερες Φινλανδία και Ιταλία παραμένουν στην ευρωζώνη παρά τα λογικά οικονομικά τους συμφέροντα. Αυτό δεν έπρεπε ποτέ να συμβεί. Η νομισματική ένωση, η ενιαία αγορά και τα υπόλοιπα υποτίθεται ότι θα ήταν «οικονομικά ουδέτερα» στην χειρότερη των περιπτώσεων.

Αν η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν ένα δημοκρατικό ομόσπονδο κράτος δεν θα είχαμε αυτή τη συζήτηση. Δεν θα υπήρχε κρίση του ευρώ, ούτε μεταναστευτική κρίση. Ένα τέτοιο κράτος δεν είναι όμως εφικτό τώρα. Αυτός είναι ο λόγος που η ασταθής ισορροπία πιέζει τώρα προς την άλλη κατεύθυνση, αυτή της αποσύνθεσης.

Δεν μιλώ για μια επίσημη αποσύνθεση της ΕΕ, αλλά για την άτυπη: αυτή είναι μια σταδιακή διάβρωση της πολιτικής σημασίας που αφήνει την ΕΕ επισήμως «άθικτη», αλλά μόνο ως μια ένδοξη ζώνη ελεύθερων συναλλαγών και με μόνο την ελάχιστη τεχνική υποδομή που είναι απαραίτητη για αυτό το σκοπό. Εν ολίγοις θα γίνει κάτι εξαιρετικά κοινότυπο.

Η παρηγοριά είναι ότι δεν υπάρχει κάποιο βέβαιο πεπρωμένο που οδηγεί στην αποσύνθεση, όπως δεν υπήρξε ποτέ βεβαιότητα για την «ακόμα στενότερη ένωση», όπως αναφέρει αλαζονικά το προοίμιο των ευρωπαϊκών συνθηκών.

Τα διαφορετικά αποτελέσματα είναι πιθανά. Αυτό για το οποίο πείθομαι όλο και περισσότερο, όμως, είναι ότι αν πρόκειται να υπάρξει ένα ακόμα στάδιο ολοκλήρωσης θα πρέπει να προηγηθεί ένα στάδιο διάσπασης…

Πηγή

Η πρωτότυπη δημοσίευση εδώ.