H Μέρκελ έτοιμη να πάρει από τον Ομπάμα τη φιλελεύθερη σκυτάλη

17/11/2016

Του Stefan Wagstyl

Η Άνγκελα Μέρκελ για πρώτη φορά έθεσε όρο σε Αμερικανό πρόεδρο, υποσχόμενη να συνεργαστεί με τον Τραμπ βάσει κοινών αξιών. Καθώς η ισχύς του Βερολίνου βασίζεται στη συνεργασία με την Ουάσινγκτον, ο Ομπάμα θα προτείνει στην καγκελάριο να συμβιβαστεί.

Όταν ο Μπαράκ Ομπάμα αποχωρήσει από το Βερολίνο και από την αποχαιρετιστήρια επίσκεψή του στην Άγκελα Μέρκελ, θα πει το αντίο, όπως ο ίδιος ανέφερε, στον «στενότερο εταίρο» του. Με τον Ντόναλντ Τραμπ να καταλαμβάνει τον Λευκό Οίκο, κάποιοι θεωρούν ότι ο απερχόμενος Αμερικανός πρόεδρος δίνει τη σκυτάλη της παγκόσμιας φιλελεύθερης ηγεσίας στη Γερμανίδα καγκελάριο.

Η κ. Μέρκελ έχει αποδεχθεί την πρόκληση: σε επιστολή της προς τον κ. Τραμπ, δεσμεύτηκε να συνεργαστεί βάσει κοινών δημοκρατικών αξιών -ένας όρος που η Γερμανίδα καγκελάριος ποτέ ξανά δεν είχε θέσει σε Αμερικανό πρόεδρο.

Τη στιγμή που ο κ. Τραμπ δεν έχει ακόμη καταστήσει σαφείς τις πολιτικές του, οι συμβατικοί Ευρωπαίοι πολιτικοί ανησυχούν λόγω των σχολίων που έκανε στη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, που κατά τα φαινόμενα υποβάθμισαν το ΝΑΤΟ και υπονόμευσαν το ελεύθερο εμπόριο, καθώς και λόγω της εκπεφρασμένης συμπάθειάς του προς τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Αλλά εκείνοι που χαιρετίζουν την κ. Μέρκελ ως τον νέο προασπιστή της Δύσης, δεν θα πρέπει να στοχεύουν και πολύ ψηλά.

Η επιφυλακτικότητα της ίδιας της Γερμανίδας καγκελαρίου είναι που μπαίνει στη μέση. Έχει λάβει γενναίες αποφάσεις στη διάρκεια των δέκα ετών που βρίσκεται στην εξουσία -ιδιαίτερα πέρυσι, όταν υποδέχθηκε σχεδόν ένα εκατομμύριο πρόσφυγες. Αλλά έχει επίσης μάθει, με την προσφυγική κρίση, ότι η γενναιότητα έρχεται με το τίμημά της.

Άμεση προτεραιότητα της κ. Μέρκελ είναι να κερδίσει στις γερμανικές κοινοβουλευτικές εκλογές του επόμενου χρόνου. Αναμένεται να ανακοινώσει σύντομα πως θα κατέβει ως υποψήφια του συντηρητικού μπλοκ CDU/CSU, για τέταρτη θητεία.

Οι Γερμανοί ψηφοφόροι αποδέχονται πως η καγκελάριός τους παίζει σημαντικότερο ρόλο στις παγκόσμιες υποθέσεις, σε σχέση με όλους τους προκατόχους της από το 1945 και μετά. Αλλά αυτή η εξέλιξη δεν τους χαροποιεί απαραίτητα. Το λαϊκίστικο AfD, το οποίο απειλεί την κ. Μέρκελ από τα δεξιά του πολιτικού φάσματος, επιθυμεί πιο περιορισμένη ανάμειξη της Γερμανίας στις υποθέσεις του κόσμου, όχι περισσότερη.

Τα όρια της εξουσίας της έγιναν ιδιαίτερα αισθητά αυτή την εβδομάδα, όταν απέτυχε να διασφαλίσει για το συντηρητικό της μπλοκ, τη σε μεγάλο βαθμό τυπική γερμανική προεδρία. Αντίθετα, αναγκάστηκε να υποστηρίξει έναν υποψήφιο από τους Σοσιαλδημοκράτες, τον μικρότερο κυβερνητικό εταίρο της. Το γεγονός πως ο υποψήφιος αυτός ήταν ο δημοφιλής Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάγερ, της επέτρεψε να χάσει με αξιοπρέπεια. Αλλά και πάλι έχασε.

Η κ. Μέρκελ αναγνωρίζει επίσης τον κίνδυνο η Γερμανία, η κυρίαρχη δύναμη της Ευρώπης, να θεωρηθεί τραμπούκος. Η εμπειρία της με την προσφυγική κρίση -όπου απέτυχε να πείσει τα περισσότερα από τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη να δεχθούν μεγάλους αριθμούς αιτούντων ασύλου- αποτελεί ένα πρόσφατο παράδειγμα αυτού του μακρόχρονου πονοκέφαλου.

Η ίδια η ΕΕ είναι ένα εύθραυστο κράτος. Με τους λαϊκιστές να βρίσκονται στην ηγεσία της Πολωνίας, τη Βρετανία να οδεύει προς το Brexit και το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν να διεκδικεί τη γαλλική προεδρία, η ΕΕ είναι απασχολημένη με προβλήματα στο εσωτερικό των συνόρων της και όχι τόσο με «ιεραποστολικές» κοινωνικές δραστηριότητες. Ακόμη και τα περιορισμένα γαλλογερμανικά σχέδια για τόνωση της στρατιωτικής συνεργασίας -πράγμα που θα επιτρέψει κοινή ανάπτυξη ειρηνευτικών σωμάτων στην Αφρική, για παράδειγμα- έχουν δημιουργήσει διαμάχες.

Ακόμη πιο σημαντικό, η δύναμη των Ηνωμένων Πολιτειών, ιδιαίτερα η στρατιωτική της ισχύς, παραμένει απαράμιλλα μεγαλύτερη σε σχέση με της υπόλοιπης Δύσης. Ο αυξανόμενος ρόλος του Βερολίνου παγκοσμίως έχει βασιστεί στη συνεργασία του με την Ουάσινγκτον: η Γερμανία έστειλε στρατεύματα στην αποστολή του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν και ηγήθηκε της δυτικής «απάντησης» στη Ρωσία, στο θέμα της Ουκρανίας. Αλλά ακόμη κι έτσι, θα περάσουν χρόνια πριν η προθυμία της ΕΕ να ενισχύσει τις στρατιωτικές της δυνατότητες ωφελήσει σε υπολογίσιμο βαθμό τη συλλογική ασφάλεια.

Η καλύτερη ελπίδα ώστε η κ. Μέρκελ να ανταποκριθεί στην υπόσχεσή της για δημοκρατικές αξίες, ίσως είναι να συνεχίσει να συνεργάζεται με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ακόμη κι αν αυτή η συνεργασία περιλαμβάνει άβολους συμβιβασμούς προς το συμφέρον του κ. Τραμπ.

Αυτή θα είναι η συμβουλή του κ. Ομπάμα. Αφότου συνάντησε τον κ. Τραμπ την περασμένη εβδομάδα, ανέφερε ότι ο διάδοχός του είχε «εκφράσει μεγάλο ενδιαφέρον στο να διατηρήσει τις βασικές στρατηγικές μας σχέσεις», περιλαμβανομένου και του ΝΑΤΟ. Αν και ο απερχόμενος πρόεδρος μπορεί να κάνει μεγάλο λάθος σε ό,τι αφορά στις προθέσεις του κ. Τραμπ, η καλύτερη υπόθεση εργασίας για την κ. Μέρκελ είναι πως έχει δίκιο.

Πηγή