Frontex και παράνομες επαναπροωθήσεις

8/5/2022

Καταιγιστικές εξελίξεις στη Frontex, μετά τις κατηγορίες για παράνομες επαναπροωθήσεις. Ο επικεφαλής του οργανισμού παραιτήθηκε, αλλά αυτό δεν αρκεί, προειδοποιεί το Ευρωκοινοβούλιο.

Για πολλά χρόνια ο Φαμπρίς Λεζερί ήταν κατηγορηματικός για την υπηρεσία του: Η Frontex, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Προστασία των Εξωτερικών Συνόρων, δεν συμμετείχε σε παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών (pushbacks) στο Αιγαίο. Όμως τα δημοσιεύματα επέμεναν. Το τελευταίο «χτύπημα» ήρθε το προπερασμένο Σάββατο, με το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel να υποστηρίζει ότι «η Frontex είχε εμπλακεί σε παράνομες επαναπροωθήσεις τουλάχιστον 957 προσφύγων ανάμεσα στον Μάρτιο του 2020 και τον Σεπτέμβριο του 2021» και ότι τα περιστατικά «καταγράφονται σε εσωτερική τράπεζα δεδομένων, αλλά υπό τον παραπλανητικό τίτλο ‘prevention of departure' ('πρόληψη αναχώρησης')». Προηγουμένως είχε γίνει γνωστό ότι και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) είχε συντάξει έκθεση, η οποία δεν έχει ακόμη δημοσιοποιηθεί και κάνει λόγο για «παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ».

Την περασμένη εβδομάδα ο επικεφαλής της Frontex Φαμπρίς Λεζερί υπέβαλε την παραίτησή του. Ίσως διαισθανόταν ότι σε διαφορετική περίπτωση το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν θα ενέκρινε την εκτέλεση του προϋπολογισμού της Frontex για τη χρήση του έτους 2020. Αλλά ούτε η παραίτηση Λεζερί στάθηκε αρκετή για να εξευμενίσει τους ευρωβουλευτές, οι οποίοι την Τετάρτη αποφάσισαν, κατά πλειοψηφία, να αναβάλουν την έγκριση για το φθινόπωρο, απαιτώντας μέχρι τότε περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση της OLAF, στην οποία μέχρι στιγμής δεν έχουν πρόσβαση. Τελικά γίνονται ή δεν γίνονται επαναπροωθήσεις; Μέχρι στιγμής η μόνη θεσμοθετημένη μορφή ελέγχου της Frontex στα πλαίσια του Ευρωκοινοβουλίου είναι η ομάδα Frontex Scrutiny Group, η οποία λειτουργεί στα πλαίσια της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Πολιτικών Υποθέσεων (LIBE) με επικεφαλής τη Γερμανίδα ευρωβουλευτή των Χριστιανοδημοκρατών Λένα Ντυπόν.

«Δεν διαπιστώνουμε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων»

Μιλώντας στην Deutsche Welle και απαντώντας στο ερώτημα, εάν έχουν προκύψει στοιχεία για παράνομες επαναπροωθήσεις, η Λένα Ντυπόν αναφέρει: «Στην τελευταία έκθεσή μας, που δημοσιεύθηκε πέρσι, δεν διαπιστώνουμε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όμως τονίζουμε ότι χρειάζονται βελτιώσεις στη λειτουργία της Frontex. Τους τελευταίους μήνες υπάρχει μεγαλύτερη δυναμική στο ζήτημα αυτό. Έγιναν αλλαγές στο μάνατζμεντ του οργανισμού, ενώ τον τελευταίο καιρό εγκαταστάθηκαν τρεις αναπληρωτές εκτελεστικοί διευθυντές».

Λιγότερο καθησυχαστικοί εμφανίζονται ωστόσο άλλοι ευρωβουλευτές, οι οποίοι επίσης συμμετέχουν στην ομάδα Frontex Scrutiny Group. Για παράδειγμα η ολλανδέζα ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Τίνεκε Στρικ, δηλώνει μέσω Twitter ότι «δεν πρόκειται να υπάρξει ουσιαστική αλλαγή στη λειτουργία του οργανισμού, εάν τα κράτη-μέλη δεν σταματήσουν τις συστηματικές επαναπροωθήσεις» και ότι «το Ευρωκοινοβούλιο απαιτεί να αποκτήσει άμεση πρόσβαση στην έκθεση της OLAF, προκειμένου να διασφαλιστεί η λογοδοσία της Frontex. Δεν πρόκειται να συνεργαστούμε στον ορισμό νέου επικεφαλής (της Frontex), εάν προηγουμένως δεν έχουμε διαβάσει την έκθεση της OLAF». Σημειώνεται ότι όταν ξεκίνησε η έρευνα τον Ιανουάριο του 2021, η Frontex διαβεβαίωνε ότι «θα συνεργαστεί απολύτως με την OLAF».

Διωκτική αρχή ή υπηρεσία προστασίας;

Πλήρη διαφάνεια και πρόσβαση στα στοιχεία της OLAF ζητεί και ο Μάνφρεντ Βέμπερ, επικεφαλής της Κ.Ο. του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), της μεγαλύτερης πολιτικής ομάδας του Ευρωκοινοβουλίου. Απαντώντας σε ερώτηση της Deutsche Welle για την παραίτησης Λεζερί (η οποία είχε τεθεί λίγο πριν την απόφαση της Ευρωβουλής να αναβάλει την έγκριση προϋπολογισμού για την Frontex), o γερμανός πολιτικός επισημαίνει: «Αν υπάρχει πρόβλημα με συγκεκριμένα πρόσωπα, λαμβάνονται οι απαραίτητες αποφάσεις, υπάρχουν και παραιτήσεις. Αυτό που θέλω να υπογραμμίσω είναι ότι το ΕΛΚ υποστηρίζει πλήρως το έργο των αξιωματικών της Frontex επί τόπου. Κάνουν μία εξαιρετική δουλειά, μία σημαντική δουλειά για την ΕΕ. Το μήνυμά μου λοιπόν είναι: Αν υπάρχουν ευθύνες σε μεμονωμένα πρόσωπα, να αποδοθούν, με διαφάνεια. Αλλά παράλληλα στηρίζουμε το έργο της Frontex επί τόπου και θέλουμε να προστατεύονται τα σύνορά μας».

Η διατύπωση αυτή δεν είναι τυχαία. Σύμφωνα με πληροφορίες της Deutsche Welle υπάρχει πλέον μία διαμάχη και στο εσωτερικό της ΕΕ για τον τρόπο, με τον οποίο η Frontex μπορεί και πρέπει να ανταποκρίνεται στην αποστολή της. Θα είναι περισσότερο μία διωκτική αρχή, που εστιάζει στην προστασία των συνόρων; Θα λειτουργεί περισσότερο ως υπηρεσία προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Θεωρητικά θα πρέπει να κάνει και τα δύο. Αλλά όπως επισημαίνει με διπλωματικό τρόπο η ευρωβουλευτής Λένα Ντυπόν «το μεγάλο νομικό ερώτημα είναι πώς θα συμβιβάσουμε την αρχή της μη επαναπροώθησης με την αποτελεσματική προστασία των συνόρων. Εδώ χρειάζονται απαντήσεις, που δεν έχουν δοθεί ακόμη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και από τα κράτη-μέλη…»

Πηγή Deutsche Welle