«Η Ελλάδα να κάνει αθέτηση πληρωμών»

20/11/2011

Του Κώστα Λαπαβίτσα Καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου.

Ζήτημα εβδομάδων θεωρεί τη διάλυση της ευρωζώνης ο καθηγητής Κ. Λαπαβίτσας και προτείνει ως μόνη εναλλακτική λύση την αθέτηση πληρωμών και έξοδο από την ΟΝΕ. Αναλυτικά:

 Βρισκόμαστε μπροστά στη διάλυση της ευρωζώνης;
 
Η διαδικασία διάλυσης είναι ήδη πολύ προχωρημένη. Η ΟΝΕ πάσχει από τεράστιες ανισορροπίες, όπου τα πλεονάσματα του κέντρου, κυρίως της Γερμανίας, αντιστοιχούν με ελλείμματα της περιφέρειας. Το χρέος που πνίγει την περιφέρεια είναι απόρροια αυτών των ανισορροπιών. Η λιτότητα κάνει τα πράγματα χειρότερα γιατί φέρνει ύφεση. Ακόμη και τα κράτη του κέντρου θα έχουν πλέον μεγάλα προβλήματα στην εξυπηρέτηση του χρέους τους. Για το λόγο αυτό οι χρηματοπιστωτικές αγορές ξεφορτώνονται τα ομόλογα άλλων χωρών και αγοράζουν γερμανικά που τα θεωρούν τα μόνα ασφαλή. Τις πρόσφατες μέρες ανέβηκαν τα σπρεντ της Ιταλίας, της Ισπανίας, του Βελγίου, αλλά και της Γαλλίας. Οσο ανεβαίνουν τα σπρεντ, τόσο ευνοείται η κερδοσκοπία και στην ουσία καταρρέει η αγορά κρατικών ομολόγων της Ευρώπης. Αν συνεχιστεί αυτή η πορεία, η διάλυση είναι θέμα εβδομάδων.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;

Οι τράπεζες κέντρου και περιφέρειας που είναι εκτεθειμένες στο κρατικό χρέος. Στην πρώτη γραμμή βρίσκονται οι γαλλικές τράπεζες, που και μόνο η έκθεσή τους στα ιταλικά ομόλογα ίσως να ξεπερνάει τα 300 δισ. Πιθανή καταρρεύση των τραπεζών θα μας οδηγήσει σε πανευρωπαϊκή κρίση χωρίς προηγούμενο.

Υπάρχει τρόπος θεσμικής παρέμβασης για διάσωση του ευρώ; Είναι δυνατή μια παρεμβατική κεϊνσιανή πολιτική;
 
Ο μόνος διαθέσιμος μηχανισμός είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που ήδη παρεμβαίνει αγοράζοντας ιταλικά και ισπανικά ομόλογα. Πιέζεται να γιγαντώσει τις αγορές της διαθέτοντας ίσως και πάνω από 2 τρισ. και υπερδιπλασιάζοντας τον ισολογισμό της. Αντιδρά όμως η Γερμανία που έχει σοβαρούς λόγους από τη δική της σκοπιά. Πρώτον, η παρέμβαση της ΕΚΤ θα ήταν απλώς παράταση χρόνου που από μόνη της δεν θα μπορούσε να λύσει τις βασικές ανισορροπίες της ΟΝΕ. Δεύτερον, ο δανεισμός θα έθετε σε κίνδυνο την αξιοπιστία της ΕΚΤ και άρα το ίδιο το ευρώ. Κεϊνσιανή λύση είναι εξαιρετικά δύσκολη διότι το ευρώ φτιάχτηκε για να προωθήσει τα συμφέροντα των μεγάλων τραπεζών, των μεγάλων επιχειρήσεων και των χωρών του κέντρου. Αν υπάρξει δομική λύση, αυτή θα έχει «γερμανικά» χαρακτηριστικά, δηλαδή δημοσιονομικό έλεγχο από το Βερολίνο, κυρώσεις για τους «άτακτους» και τεράστια πίεση στους εργαζόμενους για να ανεβεί η ανταγωνιστικότητα.

Τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα;
 
Η Ελλάδα θα έπρεπε να είχε κάνει αθέτηση πληρωμών στο δημόσιο χρέος και έξοδο από την ΟΝΕ με δικιά της πρωτοβουλία και συντεταγμένα ήδη από τις αρχές του 2010. Θα είχαμε αποφύγει την τραγική καταστροφή που ζούμε από το μνημόνιο και μετά, με συρρίκνωση του ΑΕΠ ίσως και 7% μόνο το 2011, επίσημη ανεργία πάνω από 18%, απόλυτη κατάρρευση των επενδύσεων και δημόσιο χρέος εκτός ελέγχου. Δεν βλέπω τι θα αλλάξει με τη νέα κυβέρνηση, αφού ο κ. Παπαδήμος δήλωσε ξεκάθαρα ότι θα ακολουθήσει την ίδια πολιτική. Πρόκειται για κοινωνική και εθνική αυτοχειρία. Η Ελλάδα θα φτάσει και πάλι στην αθέτηση πληρωμών και την έξοδο από την ΟΝΕ, αλλά με γονατισμένη οικονομία και διαλυμένη κοινωνία. Είναι ανάγκη να υπάρξει μετωπική συστράτευση, με παράλληλη κοινωνική αλλαγή υπέρ των λαϊκών στρωμάτων, για να αποφευχθεί η καταστροφή.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι αυτής της επιλογής;
 
Υπάρχουν τρεις μεγάλοι κίνδυνοι, όλοι αντιμετωπίσιμοι. Πρώτον, εμφάνιση τραπεζικής κρίσης κυρίως λόγω της αθέτησης πληρωμών. Να σημειωθεί ότι και με τη σημερινή πολιτική οι ελληνικές τράπεζες είναι ουσιαστικά χρεοκοπημένες και ίσως βρεθούν σε ξένα χέρια. Η λύση είναι να περάσουν σε δημόσια ιδιοκτησία. Η τελική κατάληξη πρέπει να είναι μικρότερες τράπεζες, εστιασμένες στην εγχώρια οικονομία, που θα στηρίζουν την παραγωγή και την απασχόληση. Δεύτερον, κρίση νομισματικής κυκλοφορίας λόγω της αλλαγής νομίσματος. Παρά τα όσα έχουν ακουστεί, πρόκειται για το μικρότερο από τα προβλήματα. Η αλλαγή πρέπει να γίνει ξαφνικά και γρήγορα, με δημόσια εγγύηση των καταθέσεων. Αν το κράτος δείξει αποφασιστικότητα, η κυκλοφορία θα προσαρμοστεί σύντομα. Προσφέρει επίσης τη δυνατότητα αναδιανεμητικής πολιτικής διότι η αλλαγή στη νέα δραχμή μπορεί να γίνει με ευνοϊκότερους όρους για τους μικροκαταθέτες. Τρίτον, συναλλαγματική κρίση διότι η νέα δραχμή θα υποτιμηθεί. Βραχυπρόθεσμα θα υπάρξουν δυσκολίες στα καύσιμα, στα τρόφιμα, στα φάρμακα. Θα χρειαστεί να γίνουν διμερείς συμφωνίες και να εφαρμοστούν διοικητικά μέτρα για να στηριχτούν τα φτωχότερα στρώματα. Μεσοπρόθεσμα το αποτέλεσμα θα είναι θετικό διότι θα πάρει ανάσα η εγχώρια παραγωγή και θα τονωθούν οι εξαγωγές. Το λαϊκό εισόδημα θα μειωθεί διότι θα ακριβύνουν τα εισαγόμενα, όπως τα αυτοκίνητα, αλλά και θα βελτιωθεί διότι θα φτηνύνουν εγχώρια προϊόντα, όπως τα τρόφιμα. Το μεγάλο κέρδος θα είναι η δυνατότητα να προστατευτεί η απασχόληση, αφού θα γίνει ανάκτηση κυριαρχίας στην οικονομική πολιτική.

Δεν θα είναι απομονωμένη και αδύναμη εκτός ευρώ η Ελλάδα;
 
Κάθε άλλο. Η Ελλάδα μπορεί να παραμείνει ανοιχτή χώρα, με λιγότερη ανισότητα και βελτίωση του εισοδήματος, χωρίς τον χυδαίο νεοπλουτισμό της εποχής του ευρώ. Τα λαϊκά και εργατικά στρώματα μπορούν να προστατεύσουν την εθνική κυριαρχία και να ξαναδώσουν αξιοπρέπεια στον ελληνικό λαό. Πάνω απ' όλα, μπορούν να υπερασπιστούν τη δημοκρατία που πλέον καταρρακώνεται μέσα στην ΟΝΕ. Οσο γρηγορότερα γίνει η αλλαγή τόσο το καλύτερο για όλους μας.

Πηγή