Οι ΗΠΑ μαθαίνουν από την Ευρώπη το κοινωνικό κράτος

Bloomberg  12/1/2012

Αν η Ευρώπη μπορεί να διδαχθεί από τις ΗΠΑ, γιατί όχι και το αντίστροφο;

Στον Μιτ Ρόμνεϊ αρέσει να αντιπαραβάλλει το οικονομικό σύστημα των ΗΠΑ με το κράτος πρόνοιας της Ευρώπης. Μπορείς να έχεις μια αξιοκρατική κοινωνία ή μια κοινωνία προνομίων, όμως όχι και τα δύο – και οι ΗΠΑ οδεύουν προς μια κοινωνία προνομίων αν ο Μπαράκ Ομπάμα και οι Δημοκρατικοί υλοποιήσουν τα σχέδιά τους. Το ζήτημα απασχολεί πολύ τους Ρεπουμπλικανούς, και μπορεί να καταλάβει κανείς γιατί. Η αντιπαράθεση του αμερικανικού μοντέλου καπιταλισμού με το ευρωπαϊκό δεν είναι παράλογη. Το χάσμα είναι μικρότερο απ’ όσο στο παρελθόν, όμως και πάλι υπάρχουν διαφορές. Επίσης, ο πρόεδρος και οι Δημοκρατικοί φιλοδοξούν να στρέψουν τις ΗΠΑ προς μια ευρωπαϊκή κατεύθυνση. Μόνο που δεν τολμούν να το παραδεχθούν. Οι Αμερικανοί ψηφοφόροι συνεχίζουν να θεωρούν τη χώρα τους πρότυπο για τον υπόλοιπο κόσμο. Κανείς δεν θα εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ υποσχόμενος να κάνει τη χώρα να μοιάζει περισσότερο με τη Γαλλία.

Οι Δημοκρατικοί, επομένως, καλούνται να αρνηθούν το προφανές. Ο πρόεδρος θέλει να κάνει τη χώρα να μοιάζει με Ευρώπη; Γελοίο. Και όμως, δεν είναι. Γελοία είναι μόνο η ιδέα που θεωρούν δεδομένη οι Ρεπουμπλικανοί και φαίνεται να υιοθετούν και οι Δημοκρατικοί: πως το να γίνουν οι ΗΠΑ σαν την Ευρώπη θα ήταν καταστροφή.

Το μεγαλύτερο –και το πλέον καθυστερημένο– βήμα που χρειάστηκε να κάνουν οι ΗΠΑ προς την κατεύθυνση της Ευρώπης ήταν η μεταρρύθμιση στην περίθαλψη. Εγινε μια αρχή. Ομως, η Ευρώπη έχει και άλλα πράγματα να διδάξει τις ΗΠΑ – όπως και οι ΗΠΑ έχουν πολλά να διδάξουν την Ευρώπη. Η αναζήτηση κατευθυντήριων γραμμών στο εξωτερικό δεν είναι ντροπή. Προφανώς οι πολιτικές κουλτούρες έχουν βαθιές διαφορές, κάτι που σημαίνει ότι δεν θα υπάρξει ποτέ Ενας και Μόνος Αληθινός Καπιταλισμός για όλους.

Η ιδέα ενός κοινού ευρωπαϊκού μοντέλου είναι από μόνη της απλουστευτική. Οι ευρωπαϊκές χώρες εγγυώνται πρόσβαση σε στοιχειώδεις υπηρεσίες ασφάλισης, π.χ., αλλά η καθεμιά με διαφορετικό τρόπο. Ποικιλία υπάρχει και στα φορολογικά συστήματα, στην παιδεία, τη βιομηχανική πολιτική, την προστασία της απασχόλησης, στα δίκτυα κοινωνικής προστασίας κ.ο.κ. Παρ’ όλα αυτά, οι μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρώπης αντικατοπτρίζουν μια σοσιαλδημοκρατική παράδοση, που δίνει περισσότερη έμφαση απ’ όσο θεωρούν φυσιολογική οι ΗΠΑ στις συλλογικές προβλέψεις και στην κυβερνητική παρέμβαση. Η αμερικανική πολιτική παράδοση δίνει έμφαση στα δικαιώματα και στις ευθύνες του ατόμου, εξαίρει την ιδιωτική επιχείρηση και σχεδόν επιβραβεύει το ρίσκο.

Οι ΗΠΑ έχουν πολλά να μάθουν από την Ευρώπη και τούμπαλιν. Τα τελευταία 30 χρόνια, τα πιο πολλά τα έμαθε η Ευρώπη, ώσπου η Μεγάλη Υφεση έθεσε ορισμένα υπό αμφισβήτηση. Η κοινή αγορά της Ευρωπαϊκής Ενωσης είχε στόχο τη δημιουργία μιας οικονομίας ανταγωνιστικής των ΗΠΑ σε ζωντάνια και καινοτομία. Εξ ου και η έμφαση σε μη ευρωπαϊκές ιδέες όπως η απορρύθμιση, ο διασυνοριακός ανταγωνισμός, οι χαμηλότεροι φόροι και δαπάνες και η μείωση των κρατικών επιδοτήσεων για προβληματικές επιχειρήσεις. Από την πλευρά της, η Ευρώπη μπορεί να διδάξει τις ΗΠΑ ένα–δύο πράγματα για την κοινωνική ασφάλιση – και όχι μόνο στην περίθαλψη. Η βοήθεια προς τους ανέργους υπήρξε κατά παράδοση «σφιχτή» στις ΗΠΑ. Τώρα που η σφοδρή ύφεση και η βραδεία ανάκαμψη κάνουν πιο δύσκολη την εξεύρεση εργασίας, θα πρέπει να αναθεωρηθεί η εισοδηματική στήριξη και η βοήθεια για επιμόρφωση και μετεγκατάσταση. Οι ΗΠΑ δεν έχουν προσπαθήσει αρκετά να προστατεύσουν τους εργαζομένους. Καιρός είναι Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικανοί να το σκεφθούν, και να κοιτάξουν προς την Ευρώπη για να βρουν τι θα μπορούσε να λειτουργήσει.

Πηγή:
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyagor_2_12/01/2012_468814