9/7/2013
Ο διαπρεπής ιστορικός μιλάει για όλα
Η σκοτεινή πλευρά της χρηματοπιστωτικής παγκοσμιοποίησης, όπως αυτή καθρεφτίζεται στην Ελλάδα, ο νεοφιλελεύθερος Σημίτης, η υπόθεση Siemens, ο ανεύθυνος Καραμανλής, η κυβέρνηση «Γιωργάκη», η εσφαλμένη θεραπεία και οι Έλληνες που αγοράζουν υψηλής ποιότητας οικονομικά βιβλία και δοκίμια για να ενημερωθούν για την κρίση, είναι οι βασικοί άξονες άρθρου του Μαρκ Μαζάουερ, ενός από τους επιφανέστερους ιστοπρικούς της εποχής μας, που είναι αφιερωμένο στη χώρα μας.
Στο άρθρο του, το οποίο δημοσιεύτηκε την 1η Απριλίου 2013 στο αμερικανικό περιοδικό The Nation και μεταφράστηκε από τον Κώστα Αγιαννιτόπουλο για λογαριασμό του online περιοδικού «Χρόνος», ο βρετανός ιστορικός, βασισμένος σε λογοτεχνικά έργα, μελέτες και περιοδικά με ελληνικές υπογραφές, μιλά για την εξέλιξη της ελληνικής κρίσης, ως το κορυφαίο παράδειγμα της σκοτεινής πλευράς της παγκοσμιοποίησης:
«Πολλοί εκτός Ελλάδας αναρωτιούνται πώς τα προβλήματα χρέους μιας χώρας με Α.Ε.Π. μικρότερο από το 3% της ευρωζώνης έχουν μετατραπεί σε διεθνές ζήτημα με τόσο μεγάλη βαρύτητα. Η έκπληξή τους όμως δεν δικαιολογείται:
Αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα είναι η σκοτεινή πλευρά της ακραίας χρηματοπιστωτικής παγκοσμιοποίησης που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990 και επιταχύνθηκε στην Ευρώπη με τη δημιουργία του ευρώ. Η έκπληξη αυτή είναι δείγμα της βαθιάς άγνοιας, την οποία έφερε στην επιφάνεια η κρίση: ο ρυθμός της χρηματοπιστωτικής παγκοσμιοποίησης επιταχύνθηκε αλλά η γνώση μας για τον κόσμο και τα αλληλένδετα πεδία της πολιτικής, των χρηματοοικονομικών και της οικονομίας δεν κατόρθωσε να συμβαδίσει με τις εξελίξεις».
Μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα:
- Η επιφανειακότητα της «γνώσης» του δυτικού κόσμου για τα προβλήματα σε παγκόσμιο επίπεδο αποκαλύπτεται με τον πιο προφανή και οδυνηρό τρόπο όταν ένα χρεοκοπημένο κράτος υποχρεώνεται να καταφύγει ως επαίτης στο Δ.Ν.Τ. και σε άλλους διεθνείς πιστωτές για να ακούσει τις συμβουλές των οικονομολόγων τους. Το 2010, οι εκπρόσωποι της επονομαζόμενης τρόικας (του Δ.Ν.Τ., της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας) δεν είχαν πολύ χρόνο στη διάθεσή τους για να διαγνώσουν τα αίτια του ελληνικού προβλήματος και να υπαγορεύσουν μια θεραπεία· η χώρα το πλήρωσε ακριβά.
- Οι φωτογράφοι συρρέουν στις διαδηλώσεις, απαθανατίζοντας τις συγκρούσεις μεταξύ του κόσμου και της αστυνομίας στην πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα και τραβώντας στιγμιότυπα διαδηλωτών με αυτοσχέδια πανό που παρομοιάζουν τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, την πιο σκληρή υπέρμαχο της λιτότητας, με τον Χίτλερ. Οι ξένοι δημοσιογράφοι αναλύουν την άνοδο της Άκρας Δεξιάς και μιλούν για την απάνθρωπη αντιμετώπιση των μεταναστών ή αντίθετα δημοσιεύουν ρεπορτάζ με γραφική προσέγγιση για ηλικιωμένους και ροδοκόκκινους νησιώτες που μοιάζει να μην τους έχει αγγίξει η κρίση. Το αποτέλεσμα είναι να υποτιμάται συστηματικά η τεράστια προσαρμοστικότητα της χώρας και το πόσο έντονα επιθυμεί ο λαός την παραμονή στο ευρώ, σχεδόν με κάθε κόστος.
- Αυτό που επίσης έχει περάσει απαρατήρητο στο εξωτερικό είναι ένα κύμα υψηλής ποιότητας βιβλίων και δοκιμίων για την παρούσα κρίση που έχουν εκδοθεί στα ελληνικά. Παρά τα δεινά που υφίσταται, η χώρα διαθέτει ακόμη μια κοσμοπολίτικη πνευματική και πολιτιστική ελίτ, με ανθρώπους που διαθέτουν βαθιά καλλιέργεια στις κύριες ευρωπαϊκές γλώσσες. Η οικονομική επιστήμη ανθεί ως κλάδος, διατηρώντας τις διασυνδέσεις της με τις πολιτικές και κοινωνικές επιστήμες, στοιχείο που έχει εξαφανιστεί από τις Η.Π.Α.
- Από τότε που επισκέφτηκα για πρώτη φορά την Ελλάδα, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, συμμεριζόμουν την κοινή πεποίθηση ότι η μεταπολιτευτική τάξη πραγμάτων υπήρξε ένα πολύ σημαντικό επίτευγμα, αν αναλογιστεί κανείς τις αναταραχές και τη βία που σημάδεψαν την πολιτική ιστορία της χώρας ιδίως στα μέσα του 20ού αιώνα. Το ίδιο πιστεύω και σήμερα. Αναμφίβολα όμως η σημερινή κρίση έφερε στο φως μια εντελώς διαφορετική όψη της «μετάβασης στη δημοκρατία» και όσων την ακολούθησαν.
- Δεν υπάρχει αμφιβολία πως την εποχή του Σημίτη έγιναν μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις και ότι, ενώ οι μισθοί συμπιέστηκαν προς τα κάτω (σε αυτό συνέβαλε και η εισροή μεγάλου αριθμού μεταναστών), η κυβέρνηση και το ΠΑ.ΣΟ.Κ. ανέπτυξαν στενούς δεσμούς με τα επιχειρηματικά και τραπεζικά συμφέροντα. Στην πραγματικότητα, ο ελληνικού τύπου νεοφιλελευθερισμός δεν σήμανε την αποδυνάμωση του ρόλου του κράτους. Αντιθέτως, ενώ η οικονομική κατάσταση κάποιων τομέων της ελληνικής κοινωνίας επιδεινώθηκε, το κράτος (και πίσω από αυτό το κυβερνών κόμμα) «βολεύτηκε» βρίσκοντας νέους κολλητούς όπως η Goldman Sachs.
- Ίσως μόνο σήμερα είναι δυνατό να αξιολογηθούν οι πραγματικές διαστάσεις του σκανδάλου διαφθοράς της Siemens που ξετυλίγεται όλα αυτά τα χρόνια [...] Το 2005, η Ελλάδα ξεκίνησε μια έρευνα στο σύστημα ασφαλείας που υποτίθεται ότι όφειλε να είχε τοποθετήσει η Siemens για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του προηγούμενου έτους. Σύντομα, μια έρευνα του Υπουργείου Δικαιοσύνης των Η.Π.Α. έφερε στο φως ένα παγκόσμιο σχέδιο διαφθοράς από τα στελέχη της Siemens. Ένας από τους εμπλεκόμενους Έλληνες πολιτικούς είναι το παλαίμαχο στέλεχος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και πρώην υπουργός Εθνικής Άμυνας Άκης Τσοχατζόπουλος [...] Δεν αποτελούσε μεμονωμένη περίπτωση: η Siemens φαίνεται ότι είχε στη μισθοδοσία της πολλούς πολιτικούς και από τα δύο κόμματα. Η υπόθεση της Siemens δεν αποκαλύπτει μόνο τους στενούς δεσμούς μεταξύ γερμανικών επιχειρήσεων και Ελλήνων πολιτικών, αλλά αποτελεί επίσης τεκμήριο του πόσο βαθιά έφτανε το καρκίνωμα της διαφθοράς στη διαδικασία των ιδιωτικοποιήσεων και την εν γένει κρατική πολιτική ανάθεσης δημοσίων έργων [...]Η Siemens ήταν ιδεολογικά ουδέτερη, εξαγόραζε πολιτικούς και των δύο μεγάλων κομμάτων. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά το ευρύτερο ζήτημα των κρατικών δαπανών, η ιδεολογία αποτέλεσε «κεφάλαιο προς επένδυση» και η εποχή Σημίτη φάνταζε πρότυπο ακεραιότητας και κοινής λογικής σε σύγκριση με την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας που τη διαδέχτηκε κατά την περίοδο 2004 έως 2009.
- Η κυβέρνηση Καραμανλή, μια κυβέρνηση ακόμα πιο φιλική προς τις επιχειρήσεις, αδιαφόρησε παντελώς για την ενίσχυση της φοροεισπρακτικής πολιτικής και περιόρισε διάφορες πηγές εσόδων για να ενθαρρύνει τις επιχειρηματικές επενδύσεις. Το αποτέλεσμα δεν ήταν η άνθηση του επιχειρείν αλλά η κατασπατάληση χρημάτων σε Πόρσε, φανταχτερά γιοτ και τεράστιες επαύλεις με γιγάντιες πισίνες σε άνυδρα ελληνικά νησιά. Η κυβέρνηση προχώρησε σε μια άνευ προηγουμένου προεκλογική σπατάλη, ακριβώς τη λάθος στιγμή, όταν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα κατέρρεε. Ο Χριστοδουλάκης έχει σίγουρα δίκιο όταν ισχυρίζεται ότι οι πολιτικές αποφάσεις της κυβέρνησης Καραμανλή το 2008 και το 2009, και όχι οι παλαιότερες, ήταν εκείνες που άφησαν τη χώρα απροστάτευτη σε μια εποχή που το γενικότερο κλίμα στις διεθνείς χρηματαγορές και στους οίκους αξιολόγησης έγινε ιδιαίτερα δυσμενές. Ακόμα και μετά τις πρώτες υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας, η κυβέρνηση Καραμανλή «έριξε λάδι στη φωτιά», το 2009, με την ψήφιση ενός εξαιρετικά χαλαρού προϋπολογισμού καθώς και με τον τρόπο που χειρίστηκε την τραπεζική κρίση, εξαναγκάζοντας υγιείς τράπεζες να λάβουν κρατική χρηματοδότηση με αποτέλεσμα την επιδείνωση του προβλήματος του χρέους. Κοντολογίς, η ολοφάνερη ανευθυνότητα στον σχεδιασμό του προϋπολογισμού του 2009 προκάλεσε σοβαρά προβλήματα για τη χώρα στο εξωτερικό.
- Ο σαφώς λιγότερο χαρισματικός κληρονόμος του ΠΑ.ΣΟ.Κ., ο «Γιωργάκης», εξακολουθούσε να υπόσχεται στους πάντες τα πάντα, βολοδέρνοντας ανάμεσα σε μεταρρυθμιστές και απογοητευμένους προερχόμενους από το αποκαλούμενο «βαθύ ΠΑ.ΣΟ.Κ.», που ήθελαν την επιστροφή σε πολιτική απόλυτης στήριξης του δημόσιου τομέα.
- Σε αντίθεση με τους Ευρωπαίους, το ΔΝΤ, με την πιο παγκόσμια οπτική του, αν μη τι άλλο ήταν διατεθειμένο να παραδεχτεί ότι για τα προβλήματα της ευρωζώνης δεν ευθύνονταν μόνο τα ελλείμματα της Ελλάδας αλλά και τα πλεονάσματα της Γερμανίας. Το πλεόνασμα της Γερμανίας, που αυτή τη στιγμή είναι μεγαλύτερο και από το αντίστοιχο της Κίνας –συνέχισε να μεγαλώνει καθ' όλη τη διάρκεια της κρίσης και δεν παρουσιάζει σημάδια κάμψης–, απλώς τραβά σαν μαγνήτης τα κεφάλαια από την πτωχευμένη, υπερχρεωμένη περιφέρεια προς τις πλούσιες χώρες του πυρήνα της ευρωζώνης· έτσι αποκλείεται οριστικά η δυνατότητα των δανειζομένων να βγουν από την κατάσταση χρεοκοπίας σε εύλογο χρονικό διάστημα. Ταυτόχρονα, η νομισματική ένωση τους στερεί τη δυνατότητα να προβούν σε υποτίμηση του νομίσματος για να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητά τους και έτσι η ανάκαμψη καθίσταται ακόμα πιο δύσκολη.
- Ο αντίκτυπος της κρίσης είναι πολύ διαφορετικός στους νέους και τους μεγαλύτερους και, όταν κανείς στρέφεται στη στάση εκείνων που ενηλικιώθηκαν όχι στα χρόνια της δικτατορίας αλλά αμέσως μετά, στα χρόνια της μεταπολίτευσης εν μέσω της κατάρρευσης του Τείχους του Βερολίνου, διαπιστώνει μια πολύ διαφορετική και, από ορισμένες απόψεις, εντυπωσιακά ενεργητική οπτική. Κάτι τέτοιο ακούγεται παράδοξο, δεδομένου ότι συχνά εκείνοι που εισέρχονται τώρα στην αγορά εργασίας αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσχέρειες, ωστόσο οι νέοι άνθρωποι μοιάζουν να είναι πιο ενθουσιώδεις και να βασανίζονται λιγότερο από την κατάρρευση των παλιών κατηγοριών – αυτό φαίνεται παντού.
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου