10/12/2013
Του Gene Frieda*
Οι ευρωτράπεζες οδεύουν μάλλον προς μια αδύναμη ομοσπονδία και όχι προς μια δυνατή ενοποίηση. Οι αρχές θέλουν να τις κρατήσουν "εθνικές στην ζωή και τον θάνατο". Και η αδυναμία αυτή θα επιτρέψει στον αποπληθωρισμό να παρεισφρήσει.
Πριν περάσει ένας χρόνος από την συμφωνία ίδρυσης ενσωματωμένης τραπεζικής ενοποίησης, η Ευρώπη βρίσκεται στα πρόθυρα υλοποίησης της υπόσχεσης για δημιουργία ενιαίων εποπτικών και ρυθμιστικών κανόνων στις τράπεζες, ενιαίου ταμείου εκκαθαρίσεων, καθώς και εναρμονισμένων εθνικών μηχανισμών για την ασφάλιση των καταθέσεων.
Έχει όμως αποτύχει οικτρά στον πρωταρχικό της στόχο: Να σπάσει τον φαύλο κύκλο που συνδέει την κρατική οικονομία και τις τράπεζες, να προασπιστεί την ανεξαρτησία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και να ξεκινήσει μια αυθεντική διαδικασία διακρατικών εξαγορών και συγχωνεύσεων για την δημιουργία ενιαίας τραπεζικής αγοράς στην Ευρώπη.
Το αποτέλεσμα -που υποδεικνύει μάλλον μια αδύναμη ομοσπονδία και όχι μια δυνατή ενοποίηση- αυξάνει τις πιθανότητες να διολισθήσει η ευρωζώνη σε αποπληθωρισμό.
Η τραπεζική ενοποίηση δεν θα καταφέρει να σπάσει τον δεσμό κράτους-τραπεζών. Σε περίπτωση κατάρρευσης, οι τράπεζες θα συνεχίσουν να εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από εθνικούς πόρους χρηματοδότησης. Η «καμπάνα» θα χτυπήσει πρώτα για τους κατόχους μετοχών και μειωμένης εξασφάλισης χρεογράφων (και εντέλει και τους senior μη εξασφαλισμένους πιστωτές, όπως ορίζει η νέα οδηγία Bank Recovery and Resolution Directive).
Οι εγχώριοι πιστωτές, υποομάδα των εγχώριων φορολογούμενων, δεν θα γλιτώσουν και πιθανότατα θα κληθούν να συνεισφέρουν στον λογαριασμό, αν μη τι άλλο επειδή τα περισσότερα εθνικά κεφάλαια εκκαθαρίσεων δεν θα είναι προ-χρηματοδοτούμενα. Τα εθνικά δάνεια από τον μηχανισμό διασώσεων European Stability Mechanism (ESM) θα είναι τα επόμενα στην σειρά, αλλά κι εκεί δεν έχουν συγκεντρωθεί αρκετά κεφάλαια από την ευρωζώνη ως «μαξιλάρι»: Μόλις 60 δισ. ευρώ σε κεφάλαια του ESM είναι αφιερωμένα στην άμεση ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών.
Για μια ομάδα από 130 τράπεζες που κουβαλούν ένα βουνό 25 τρισ. δολ. σε ενεργητικά, αυτό το κοινό «μαξιλάρι» μοιάζει μάλλον ανεπαρκές. Την ίδια ώρα, δεν φαίνεται πουθενά στον ορίζοντα το ενιαίο απόθεμα ασφάλισης. Το αποτέλεσμα; Καθώς τα επίπεδα χρεών στον επίσημο και τον ιδιωτικό κλάδο είναι μεγάλα και συνεχίζουν να αυξάνονται, οι ξένοι πιστωτές θα παραμείνουν μακριά από οποιοδήποτε πρόβλημα κεφαλαίων.
Παγιωμένος κερματισμός
Έτσι, οι τράπεζες θα υποχρεωθούν να παραμείνουν «εθνικές στην ζωή και στον θάνατο» παγιώνοντας τον κερματισμό στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα.
Οι τράπεζες θα εξακολουθούν να κατέχουν κυρίως εθνικά ενεργητικά και το μέγεθός τους θα περιορίζεται στην εθνική βάση καταθέσεων. Η όποια επανασύγκλιση στα κόστη χρηματοδότησης θα είναι αποτέλεσμα, όχι την βελτίωσης της εμπιστοσύνης, αλλά της υποχρεωτικής επανεπιβολής των εθνικών χρηματοδοτικών περιορισμών.
Το κόστος χρηματοδότησης από την άλλη πλευρά, θα παραμείνει εξαιρετικά διαφοροποιημένο εξαιτίας του αυξημένου κινδύνου χρεοκοπίας στην περιφέρεια, καθώς οι χρεωμένες οικονομίες δεν θα μπορούν να βρουν αναπτυξιακή έξοδο από την παγίδα του χρέους. Μια ολοκληρωμένη τραπεζική ενοποίηση θα αφαιρέσει αυτά τα εθνικά χρηματοδοτικά προβλήματα και θα προωθήσει μεγαλύτερη ροή πιστώσεων προς τις βιώσιμες τράπεζες.
Ο εθνικός κερματισμός επιτείνεται από τις μυριάδες ρυθμιστικές μεταβολές –που σχεδιάζονται για να κάνουν ασφαλέστερο το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα- οι οποίες δημιουργούν πανίσχυρα χρηματοδοτικά αντικίνητρα σε διακρατικές εξαγορές.
Η Βασιλεία ΙΙΙ και οι σχετικές ρυθμίσεις, σε γενικές γραμμές λειτουργούν εναντίον της δημιουργίας μεγάλης κλίμακας. Οι μεγαλύτερες κεφαλαιακές χρεώσεις με βάση το μέγεθος, την μόχλευση και την περιπλοκή, και η τάση προς τις προστατευμένες θυγατρικές, μπορεί να εξυπηρετούν ένα πιο ασφαλές παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα, αλλά όταν εφαρμοστούν στις χώρες της ευρωζώνης και χωρίς να υπάρχει μια δυνατή τραπεζική ένωση, δημιουργούν την συνταγή της μειωμένης αποδοτικότητας και του μεγαλύτερου κερματισμού.
Υπονόμευση της ανεξαρτησίας
Τέλος, εξαιτίας της έλλειψης κοινών δημοσιονομικών «μαξιλαριών» για τον τραπεζικό τομέα, υπονομεύεται η ανεξαρτησία της ΕΚΤ. Πράγματι, χωρίς μια αξιόπιστη στήριξη, δεν μπορούν να διαχωριστούν οι εποπτικές ευθύνες, γιατί θα αυξηθούν οι συγκρούσεις συμφερόντων ανάμεσα στους στόχους της νομισματικής πολιτικής και της δημοσιονομικής σταθερότητας.
Η πιθανή συμφωνία για έναν αδύναμο ενιαίο μηχανισμό εκκαθαρίσεων (Single Resolution Mechanism) απηχεί ένα μοτίβο ευρύτερης τραπεζικής ενοποίησης που αποφεύγει την συγκέντρωση των εξουσιών και προτιμά μια λύση όπου οι εθνικές κυβερνήσεις και εποπτικές αρχές έχουν μεγάλα περιθώρια βέτο. Η σύνδεση ανάμεσα στον επίμονο κερματισμό, την ασταθή τάση των χρεών της περιφέρειας και τον συνακόλουθο κίνδυνο αποπληθωρισμού, φέρνει την ΕΚΤ ακόμη πιο κοντά σε στρατηγικές ποσοτικής χαλάρωσης που είναι όμοιες με την αναδοχή της δημοσιονομικής πολιτικής.
Η αισιόδοξη πλευρά της Τραπεζικής Ένωσης 1.0, είναι ότι μια ομοσπονδία που εποπτεύει από ενιαία ρυθμιστική αρχή, αποτελεί έναν μη αναστρέψιμο βήμα προς την δημοσιονομική ενοποίηση.
Στην Τραπεζική Ένωση 2.0, όλες οι χώρες μπορεί διμερώς να αποδεχτούν μεγαλύτερη υπερεποπτική εξουσία για εκκαθαρίσεις και ανάπτυξη, ως τίμημα για μια υγιή, αναπτυξιακή ενιαία αγορά ευρωπαϊκών τραπεζών. Αλλά μέχρι τότε, ίσως να είναι πολύ αργά.
Ο κίνδυνος είναι ότι οι αδύναμες ομοσπονδίες προκαλούν περισσότερη, όχι λιγότερη, διαμάχη και οι καθυστερήσεις επιτρέπουν στον αποπληθωρισμό να παρεισφρήσει μέσα από τις ρωγμές του υπάρχοντος συστήματος. Χρειάζεται τώρα πιο δυνατή ενοποίηση, ως τίμημα για μια υγιή, αναπτυξιακή ενιαία αγορά των ευρωπαϊκών τραπεζών.
*Ο Gene Frieda είναι global strategist της Moore Europe Capital Management
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου