Πολίτες εναντίον διαφθοράς - Η νέα παγκόσμια μάχη

7/2/2014

Του Michael Skapinker

Η διαφθορά είναι ένα γονίδιο που μεταλλάσσεται. Βρίσκει τρόπο να ξεπερνά τους νόμους. Η μόνη λύση είναι να πάρουν οι πολίτες την κατάσταση στα χέρια τους. Οι πρωτοβουλίες ιδιωτών από διάφορα μέρη του κόσμου που εκπλήσσουν.

Πεντακόσια δολάρια. Αυτό ζητούσε ο λιμενάρχης για να επιτρέψει τον ελλιμενισμό ενός πλοίου. Ο καπετάνιος κάλεσε τα κεντρικά γραφεία. Έπρεπε να πληρώσει; Όχι. Η δωροδοκία απαγορεύεται από το νόμο. Ο λιμενάρχης κατέβασε την τιμή του στα 50 δολάρια. Ο καπετάνιος αρνήθηκε. Λίγες ημέρες μετά, δόθηκε στο πλοίο η άδεια να δέσει. Η αργοπορία κόστισε στη ναυτιλιακή εταιρεία 2 εκατ. δολ.

Δεύτερο δίλημμα: Επιθεωρητής της πολεοδομίας απειλεί να κλείσει το εργοστάσιό σας εάν δεν πληρώσετε έκθεση εκτίμησης κινδύνου από εξωτερικό σύμβουλο, ο οποίος όμως είναι ο κουνιάδος του πολεοδόμου.

Αυτές είναι συζητήσεις που άκουσα στους διαδρόμους ενός συνεδρίου με θέμα τη διαφθορά που έγινε στο Chatam House του Λονδίνου αυτή την εβδομάδα. Στο συνέδριο συμμετείχαν ηγέτες του επιχειρηματικού κόσμου, οργανώσεις κατά της διαφθοράς, δικηγόροι και ακαδημαϊκοί από όλο τον κόσμο.

Το μήνυμά τους ήταν απογοητευτικό. Παρά τους νόμους κατά των δωροδοκιών, η διαφθορά βρίσκεται παντού, αν και αλλάζει. «Η διαφθορά είναι ένα γονίδιο που μεταλλάσσεται» είπε ένας εκ των ομιλητών. Πλέον δεν είναι εφικτό να μπεις σε μια βρετανική τράπεζα με μία βαλίτσα μετρητά και να ανοίξεις ένα λογαριασμό. Υπάρχουν όμως, νέοι μέθοδοι στη διαφθορά. Οι σωματέμποροι, για παράδειγμα, δημιουργούν δίκτυο διαφθοράς, όπως ακριβώς είχαν κάνει και οι λαθρέμποροι ηρωίνης.

Ένας ομιλητής από τη Ρωσία δήλωσε πως δεν αποτελεί έκπληξη ότι διατυπώθηκαν πολλές καταγγελίες διαφθοράς για τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Σότσι. Η Ρωσία είχε θέμα διαφθοράς πολύ πριν τους Ολυμπιακούς και θα συνεχίσει να έχει. Όσοι περίμεναν ότι θα συμβεί κάτι διαφορετικό τους Αγώνες είναι σαν να περίμεναν από έναν αλκοολικό να μείνει νηφάλιος σε ένα φεστιβάλ βότκας.

Δεν είναι όμως, μόνο οι φτωχότερες και αναπτυσσόμενες χώρες που ευθύνονται. Τα επιχειρηματικά δίκτυα φοροδιαφυγής αποτελούν αποδεικτικά στοιχεία της διαφθοράς στις πλούσιες χώρες, όπως τουλάχιστον υποστηρίζει ο πρόεδρος του ΟΟΣΑ, Angel Gurria.

Αν και η Σύμβαση κατά της Διαφθοράς του ΟΟΣΑ χρονολογείται από το 1997, οι μισές από τις 40 χώρες που την έχουν υπογράψει (μέλη του ΟΟΣΑ και μη) δεν έχουν διώξει ακόμη κανέναν.

Η τελευταία έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας καταγράφει 20 χώρες - οι οποίες αντιστοιχούν στο 26,9% των παγκόσμιων εξαγωγών – οι οποίες δεν έχουν κάνει τίποτα για την εφαρμογή των νόμων κατά της διαφθοράς. Σε αυτές περιλαμβάνονται η Ιαπωνία, η Νότιος Κορέα, η Ολλανδία, η Ισπανία, το Ισραήλ και η Βραζιλία.

Μόνο σε τέσσερις χώρες – Ελβετία, Γερμανία, Βρετανία και ΗΠΑ - διαπιστώνεται «ενεργή επιβολή» της σχετικής νομοθεσίας και οι δύο τελευταίες δέχθηκαν έντονη κριτική στο συνέδριο.

Η Βρετανία έπρεπε να συρθεί με τα χίλια ζόρια για να περάσει τη σχετική νομοθεσία, υποστήριξαν οι ομιλητές στο συνέδριο και οι ΗΠΑ εξακολουθούν να επιτρέπουν τις περιβόητες «πληρωμές διευκόλυνσης» ακόμη και στην πρωτοποριακή νομοθεσία Foreign Corrupt Practices Act.

Τι πρέπει να γίνει όμως, για αυτές τις πληρωμές διευκόλυνσης ή για αιτήματα όπως αυτά που αναφέρθηκαν στην αρχή του άρθρου; Κατά τους ομιλητές, στόχος είναι να βρεθούμε σε μία κατάσταση κατά την οποία κανείς δεν θα ζητάει τέτοια πράγματα, όπου όλες οι επιχειρήσεις έρχονται σε επαφή με τους αξιωματούχους και τους καθιστούν σαφές ότι έχουν πολιτική κατά της διαφθοράς.

Με αυτό τον τρόπο η κατάσταση μπορεί να αλλάξει  μέσα σε μια μέρα, υποστήριξαν οι συμμετέχοντες στο συνέδριο.

Υπάρχει αισιοδοξία; Ναι. Απλοί άνθρωποι παλεύουν ενάντια στη διαφθορά. Είναι επίσης κεντρικό αίτημα των διαδηλωτών στην Ουκρανία και την Ινδία.

Υπάρχει το ipaidbribe.com (πλήρωσα μίζα), μία ινδική ιστοσελίδα όπου ο κόσμος καταγράφει τις δικές του εμπειρίες – όπως έκανε ένας άνδρας που πήγε σε ένα αστυνομικό τμήμα, στο τμήμα ανανέωσης διαβατηρίων και τον έπεισαν να πληρώσει «αμοιβή».

«Νιώθω απαίσια που δείλιασα….Δεν είμαι άνθρωπος με επιρροή που έχει την απαραίτητη στήριξη για να αντιμετωπίσει αυτούς τους διεφθαρμένους ανθρώπους, ούτε έχω τα κότσια να αντιμετωπίσω σε αυτούς τους βρώμικους ηλίθιους» έγραψε ένας επισκέπτης της ιστοσελίδας.

Το συγκεκριμένο site έχει και τμήμα «I did not pay a bribe» (δεν πλήρωσα μίζα) όπου ένας φοιτητής από το Μπάγκαλορ βρέθηκε αντιμέτωπος με αξιωματούχους του πανεπιστημίου «ζητώντας το βιβλίο επισκεπτών και το βιβλίο παραπόνων, λέγοντας πως θα κάνει καταγγελία… μετά από αυτό…. ξαφνικά έγιναν πιο συνεργάσιμοι». Υπάρχει επίσης και το τμήμα «I met an honest officer» (γνώρισα έναν τίμιο αξιωματούχο)...

Πηγή