Πρωτογενές πλεόνασμα μέσω των χρεοκοπημένων ασφαλιστικών ταμείων!

21/1/2014

Του Γιώργου Κύρτσου

Πολλή συζήτηση γίνεται για το λεγόμενο πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο μπορεί να πλησιάσει το 1 δις ευρώ το 2013 και να ανοίξει το δρόμο σε κάποιες παροχές και σε μια νέα ρύθμιση του χρέους του ελληνικού Δημοσίου.

 Πολιτική επιτυχία

Το πρωτογενές πλεόνασμα είναι ουσιαστικά ανύπαρκτο εφόσον δεν βασίζεται στις οικονομικές και δημοσιονομικές επιδόσεις της χώρας. Προκύπτει μέσα από μία πολιτική συμφωνία της κυβέρνησης Σαμαρά και της τρόικας για τον τρόπο υπολογισμού της λεγόμενης «άσπρης τρύπας» των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης, των ΟΤΑ και ορισμένων ΔΕΚΟ. Η κυβέρνηση ζήτησε να υπολογιστεί η «άσπρη τρύπα» με ένα τρόπο που εγγυάται την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος το 2013 για να μπορεί να επιχειρηματολογεί υπέρ του ελληνικού success story. Από την πλευρά τους, οι εκπρόσωποι των πιστωτών του ελληνικού Δημοσίου δέχτηκαν την ευνοϊκή ερμηνεία των στοιχείων για τη δημοσιονομική διαχείριση, δίνοντας άλλη διάσταση στη λεγόμενη δημιουργική λογιστική, για να οργανώσουν τη νέα ρύθμιση του χρέους του ελληνικού Δημοσίου και να υποστηρίξουν ότι μπορεί να γίνει βιώσιμο σε βάθος χρόνου.

Η μέθοδος υπολογισμού της «άσπρης τρύπας» των Φορέων Γενικής Κυβέρνησης συμφωνήθηκε μεταξύ της κυβέρνησης και της τρόικας το περασμένο καλοκαίρι και περιλαμβάνεται σε ειδικό «τεχνικό μνημόνιο».

Όπως επισημαίνει σε αναλυτικό ρεπορτάζ η εφημερίδα «Ναυτεμπορική» (20 Ιανουαρίου 2014) το «τεχνικό μνημόνιο» δεν προσδιορίζει το οικονομικό αποτέλεσμα των Φορέων Γενικής Κυβέρνησης στη βάση των εσόδων και των δαπανών τους, αλλά από τις καταθέσεις και τις επενδύσεις τους από τις οποίες αφαιρείται ο τραπεζικός δανεισμός τους.

Δημιουργική λογιστική

Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, τα δισεκατομμύρια ευρώ που δόθηκαν το 2013 από τον μηχανισμό στήριξης για να εξοφληθούν ένα μέρος των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου, ιδιαίτερα στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης και της Υγείας, μετατράπηκαν σε «πλεόνασμα». Τα δισεκατομμύρια που δόθηκαν αύξησαν το ύψος των καταθέσεων των Φορέων Γενικής Κυβέρνησης και μείωσαν τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις τους, χωρίς όμως να επιβαρύνουν το δανεισμό τους εφόσον πέρασαν απευθείας στο χρέος του ελληνικού Δημοσίου.

Με τη μέθοδο αυτή τα ουσιαστικά χρεοκοπημένα ασφαλιστικά ταμεία εμφανίστηκαν, σε ό,τι αφορά τον προϋπολογισμό του 2013, να έχουν τεράστιο πλεόνασμα εξαιτίας των χρημάτων που τους δόθηκαν από τον μηχανισμό στήριξης. Η διαχείρισή τους δεν βελτιώθηκε, τα ελλείμματά τους παρέμειναν σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα αλλά κατέγραψαν μία «άσπρη τρύπα» που βοήθησε στη μετατροπή του πρωτογενούς ελλείμματος σε πρωτογενές πλεόνασμα.

Οι αριθμοί είναι πραγματικά εντυπωσιακοί. Το ισοζύγιο των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης με βάση τους κανόνες που συμφωνήθηκαν ήταν αρνητικό κατά 2,2 δισ. το 2012 και μετατράπηκε σε θετικό κατά 5,9 δισ. το 2013. Αυτή η εντυπωσιακή διαφορά, της τάξης των 8 δισ. ευρώ, που δεν έχει καμία σχέση με τη διαχειριστική πραγματικότητα των ασφαλιστικών ταμείων αλλά απεικονίζει την επιδότησή τους από το Ταμείο Στήριξης προκειμένου να ανταποκριθούν στις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις τους, αποτελεί το μεγάλο «μυστικό» του ουσιαστικά ανύπαρκτου πρωτογενούς πλεονάσματος. Χωρίς την κατασκευή «άσπρης τρύπας» των ασφαλιστικών ταμείων ύψους 5,9 δισ. για το 2013 ο προϋπολογισμός θα εμφάνιζε πρωτογενές έλλειμμα της τάξης των 5 δισ. ευρώ.

Με την πολιτική συμφωνία του περασμένου καλοκαιριού, η οποία πρέπει να θεωρηθεί μεγάλη διπλωματική επιτυχία της ελληνικής πλευράς, όσο περισσότερα χρήματα δίνονται από τους Ευρωπαίους εταίρους και πιστωτές για να στηριχθεί το ετοιμόρροπο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας μας και όσο περισσότερο ανεβαίνει το δημόσιο χρέος στο οποίο συμπεριλαμβάνονται αυτά τα ποσά, τόσο μεγαλύτερη είναι η «άσπρη τρύπα» των Φορέων Γενικής Κυβέρνησης και τόσο μεγαλύτερο το πρωτογενές πλεόνασμα.

Θεωρητική η βελτίωση

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η βελτίωση της δημοσιονομικής διαχείρισης είναι σε μεγάλο βαθμό θεωρητική. Κατασκευάστηκε με την αλλαγή των κανόνων υπολογισμού της λεγόμενης «άσπρης τρύπας» και δεν έχει σχέση με τις πραγματικές δημοσιονομικές επιδόσεις που παραμένουν εξαιρετικά προβληματικές.

Αναφέρουμε ενδεικτικά ότι το 2014, οπότε δεν θα δοθούν και άλλα δισεκατομμύρια για την κάλυψη των ληξιπρόθεσμων οφειλών των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης, η «άσπρη τρύπα» τους προβλέπεται, με βάση τον προϋπολογισμό του 2014, να περιοριστεί σε 277 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για μία στατιστική διαφορά της τάξης των 5,6 δισ. ευρώ από τον ένα χρόνο στον άλλο, που θα κάνει εξαιρετικά δύσκολη την επίτευξη πραγματικού πρωτογενούς πλεονάσματος.

Σύμφωνα με το οικονομικό πρόγραμμα που εφαρμόζει η κυβέρνηση το πρωτογενές πλεόνασμα του 2013, που επιτεύχθηκε με τη μέθοδο που περιγράψαμε, θα είναι 812 εκατ. ευρώ, ποσό που αναλογεί στο 0,4% του ΑΕΠ. Το οικονομικό πρόγραμμα που εφαρμόζεται προβλέπει ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα αυξηθεί στα 2,9 δισ. ευρώ το 2014 ή 1,6% του ΑΕΠ.

Τις διαστάσεις της δημιουργικής λογιστικής μας δίνει και ο υπολογισμός της συνολικής «άσπρης τρύπας» των ασφαλιστικών ταμείων, των ΔΕΚΟ, των νομικών προσώπων του Δημοσίου και των ΟΤΑ. Η συνολική «άσπρη τρύπα» ήταν 1,4 δισ. ευρώ το 2012 και είχε προϋπολογιστεί σε 4,5 δισ. ευρώ το 2013 αλλά εκτοξεύτηκε στα 8,8 δισ. ευρώ λόγω της πολιτικής συμφωνίας του περασμένου καλοκαιριού και του νέου τρόπου υπολογισμού της. Το 2014 προβλέπεται να υποχωρήσει στα 2,4 δισ. ευρώ, επειδή θα περιοριστούν οι πιστωτικές ευκολίες προς το ελληνικό Δημόσιο.

Πολιτική μυθολογία

Το ουσιαστικά ανύπαρκτο πρωτογενές πλεόνασμα αξιοποιείται από όλες τις πλευρές για να αναπτυχθεί μία ενδιαφέρουσα πολιτική μυθολογία. Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης υποστηρίζει ότι τελειώνουν τα πιο δύσκολα και πως έχουν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις για χαλάρωση της οικονομικής πολιτικής που ακολουθείται. Σαν πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση η κυβέρνηση θα μοιράσει σε διάφορες κατηγορίες εργαζομένων και συνταξιούχων το 70% του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2013, στη βάση της σχετικής συμφωνίας με την τρόικα. Στην πραγματικότητα το πρωτογενές πλεόνασμα είναι κατασκευασμένο, γι’ αυτό και επιβάλλεται η λήψη πρόσθετων μέτρων για την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού την περίοδο 2014-2016.

Η τρόικα προσυπογράφει το κατασκευασμένο, στη βάση της πολιτικής συμφωνίας του καλοκαιριού του 2013, πρωτογενές πλεόνασμα προκειμένου να εισηγηθεί, μόλις οριστικοποιηθούν τα στοιχεία τον Απρίλιο του 2014, μια νέα ρύθμιση του χρέους του ελληνικού Δημοσίου που υποτίθεται ότι θα το κάνει ξανά βιώσιμο.

Ο ΣΥΡΙΖΑ και τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης αντιμετωπίζουν το κατασκευασμένο πρωτογενές πλεόνασμα σαν βασική προϋπόθεση για τη σκλήρυνση της διαπραγματευτικής τους στάσης έναντι των πιστωτών του ελληνικού Δημοσίου. Θεωρούν ότι από τη στιγμή που καταγράφεται πρωτογενές πλεόνασμα το ελληνικό Δημόσιο μπορεί να καλύψει μόνο του τις βασικές του ανάγκες και αυτό που απομένει για μία αντιμνημονιακή κυβέρνηση είναι η επαναδιαπραγμάτευση των δανειακών συμβάσεων. Οι πιστωτές μας είναι υποχρεωμένοι να δεχτούν ένα «κούρεμα» του ελληνικού χρέους εφόσον στην αντίθετη περίπτωση το ελληνικό κράτος, το οποίο υποτίθεται ότι καλύπτει τις βασικές του ανάγκες λόγω της επίτευξης του πρωτογενούς πλεονάσματος, δεν θα είναι υποχρεωμένο να φανεί συνεπές έναντι των πιστωτών του.

Η δημιουργική λογιστική που εμφανίζει μία θηριώδη «άσπρη τρύπα» των Φορέων Γενικής Κυβέρνησης που με τη σειρά της μετατρέπει το πρωτογενές έλλειμμα σε πρωτογενές πλεόνασμα, προκαλεί μεγάλη πολιτική σύγχυση εφόσον ο σχεδιασμός των κομμάτων και η αντιπαράθεσή τους αναπτύσσεται γύρω από ένα πρωτογενές πλεόνασμα που οφείλεται σε μια διαπραγματευτική επιτυχία της κυβέρνησης Σαμαρά και δεν πρόκειται να επηρεάσει την εξέλιξη της δημοσιονομικής διαχείρισης το 2014.

Πηγή