Μπλοφάρει ή όχι ο Ντράγκι με την ποσοτική χαλάρωση;

24/4/2014

Του Ralph Atkins

Με την περίφημη δέσμευση "θα πράξουμε ό,τι χρειαστεί" το 2012 ο πρόεδρος της ΕΚΤ απέδειξε ότι είναι αυθεντία στο πόκερ. Τι συμβαίνει τώρα με την υπόσχεση για αντισυμβατικά μέτρα; Οι πιθανότητες υλοποίησης, αλλά και επιτυχίας της ευρωπαϊκής ποσοτικής χαλάρωσης.

Όταν ο Μπεν Μπερνάνκε ξεκίνησε το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης το 2008 ήταν σαν να πέταξε αναμμένο σπίρτο σε ένα κουτί με πυροτεχνήματα. Το ράλι που ακολούθησε στα διεθνή χρηματιστήρια ήταν εκθαμβωτικό.

Η ηπειρωτική Ευρώπη δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει ποτέ τόσο κραυγαλέα. Έχουν περάσει πέντε χρόνια και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αρχίζει να συζητά την ποσοτική χαλάρωση -πρόκειται για μεγάλο πρόγραμμα αγοράς τίτλων από την κεντρική τράπεζα- για να αντιμετωπίσει την απειλή του αποπληθωρισμού. Ο αντίκτυπος στις αγορές δεν ήταν τόσο ενθουσιώδης.

Τα χρηματιστήρια και οι αγορές ομολόγων είχαν ήδη προεξοφλήσει παρόμοιες ανακοινώσεις. Ο κίνδυνος είναι να υπάρξει διόρθωση εάν ο Μάριο Ντράγκι, πρόεδρος της ΕΚΤ, τελικά απογοητεύσει. Εάν ο αντίκτυπος της ποσοτικής χαλάρωσης στην οικονομία εξαρτάται από την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των επενδυτών, τότε η ευρωπαϊκή εκδοχή της ποσοτικής χαλάρωσης ενδεχομένως να είναι λιγότερο αποτελεσματική από τις προσδοκίες.

Η ΕΚΤ μπορεί να μην καταφέρει καν να ανάψει το σπίρτο. Μία άποψη είναι ότι τελικά ο Μ. Ντράγκι μπλοφάρει – αν και όλοι θαυμάζουν το θάρρος του. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ είναι αυθεντία στο πόκερ. Τον Ιούλιο του 2012 απέτρεψε τη διάσπαση της ευρωζώνης δεσμευόμενος να πράξει «ό,τι χρειάζεται» για να διατηρήσει την ενότητα του ενιαίου νομίσματος. Τελικά, δεν χρειάστηκε να δαπανήσει ούτε 1 σεντς.

Τώρα, οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ μιλούν όλο και πιο ανοιχτά για το ενδεχόμενο ποσοτικής χαλάρωσης. Στην Ουάσιγκτον, στις αρχές του μήνα, ο Μπενουά Κερέ, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, συζήτησε εκτενώς ποιους τίτλους θα μπορούσε να αγοράσει η ΕΚΤ. Δεν είναι λίγοι οι τραπεζίτες και οι επενδυτές που υποπτεύονται ότι πρόκειται για μία εξελιγμένη φάρσα: ότι η ΕΚΤ προσπαθεί με τα λόγια να οδηγήσει σε αποδυνάμωση το ευρώ διαφημίζοντας μία ποσοτική χαλάρωση που υπάρχει μόνο στη σφαίρα της φαντασίας. Αν μη τι άλλο, υποστηρίζουν πως θα περάσουν αρκετοί μήνες μέχρις ότου γίνει η πραγματική απόπειρα.

Εάν οι φραστικές παρεμβάσεις δεν καταφέρουν να αποδυναμώσουν το νόμισμα και ενισχυθεί ο κίνδυνος αποπληθωρισμού, τότε η πραγματική εφαρμογή της ποσοτικής χαλάρωσης μπορεί να μην έχει τον αντίστοιχο αντίκτυπο που είχε στις ΗΠΑ ή στην Ιαπωνία.

Ένα μεγάλο πρόβλημα είναι πως η ΕΚΤ άργησε να έρθει στο πάρτι. Τώρα χρειάζεται απεγνωσμένα να αποδυναμώσει το ισχυρό ευρώ, που πλήττει τους εξαγωγείς και ωθεί σε χαμηλότερο επίπεδο τον πληθωρισμό. Η ποσοτική χαλάρωση όμως φέρνει τις κεντρικές τράπεζες σε μεταξύ τους ανταγωνισμό, για το ποια θα πετύχει μικρότερη συναλλαγματική ισοτιμία – με τη Fed και την Τράπεζα της Ιαπωνίας να έχουν πλεονέκτημα χρόνου καθώς ξεκίνησαν τη διαδικασία νωρίτερα.

Ο κ. Ντράγκι μπορεί να γίνει πιο σαφής θέτοντας στόχο της πολιτικής της ΕΚΤ την αποδυνάμωση του ευρώ.  Δύσκολα όμως μπορεί να τον φανταστεί κανείς να προβάλλει την άνοδο των μετοχών ως επίτευγμα της κεντρικής τράπεζας, όπως γίνεται τώρα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Η ηπειρωτική Ευρώπη δεν έχει την ίδια χρηματιστηριακή κουλτούρα.

Πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι η ευρωπαϊκή ποσοτική χαλάρωση θα υλοποιηθεί ενώ η αγορά βρίσκεται σε άλλη φάση του κύκλου. Η αμερικανική παρέμβαση έγινε όταν οι μετοχές βρίσκονταν κοντά στα χαμηλά της κρίσης. Η επιθετική δράση της Ιαπωνίας ακολούθησε δεκαετίες λαθών.

Συγκριτικά, η εκκίνηση της ποσοτικής χαλάρωσης από την ΕΚΤ δεν θα έχει εξίσου δραματικό υπόβαθρο. «Δεν υπάρχει ο ίδιος βαθμός χαμηλής αποτίμησης, άγχους ή φόβου» εξηγεί ο Άντριου Πάρι, διευθύνων σύμβουλος της Hermes Sourcecap. Οι μετοχές blue chip στην ευρωζώνη έχουν ήδη ενισχυθεί 75% από τα χαμηλά του 2009.

Κι όμως, μειώνοντας τα μακροπρόθεσμα επιτόκια και ενθαρρύνοντας την ανάληψη ρίσκου, η ποσοτική χαλάρωση μπορεί να αποφέρει θετικά αποτελέσματα στις αγορές. Οι μετοχές ίσως ευνοηθούν από την αναμενόμενη ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη. «Οι διεθνείς επενδυτές αισθάνονται ακόμη ότι η Ευρώπη δεν έχει τη στήριξη της ΕΚΤ. Κατά συνέπεια, η ποσοτική χαλάρωση θα έχει αντίκτυπο και το αμερικανικό παράδειγμα δείχνει πως θα έχει και διάρκεια» εξηγεί ο Εμάνουελ Κάου, της JPMorgan.

Οι αγορές ομολόγων θα ευνοηθούν άμεσα. Εν μέρει επειδή υπήρχε η αντίδραση από τη γερμανική Bundesbank σε οποιαδήποτε μορφή «νομισματικής χρηματοδότησης» -δηλαδή τη χρηματοδότηση κυβερνήσεων από την κεντρική τράπεζα- αλλά και επειδή στόχος της ΕΚΤ θα είναι να ενισχυθεί η χρηματοδότηση που δημιουργεί θέσεις εργασίας στις επιχειρήσεις του ευρωπαϊκού Νότου. Έτσι, οι αγορές τίτλων θα επικεντρωθούν στην αγορά τραπεζικών δανείων που έχουν τιτλοποιηθεί ως «asset backed securities» (τίτλοι καλυμμένοι με στοιχεία ενεργητικού).

Οι περισσότεροι αναλυτές, όμως, υποστηρίζουν πως για να έχει σημαντικό αντίκτυπο η ποσοτική χαλάρωση θα πρέπει να περιλαμβάνει και κρατικά ομόλογα. Έτσι θα μειωθούν περισσότερο οι αποδόσεις -αν και έχουν ήδη υποχωρήσει σημαντικά φέτος, ενώ παράλληλα τα παραδείγματα από τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία δείχνουν ότι ή μεγαλύτερη υποχώρηση καταγράφεται εν όψει της υιοθέτησης της ποσοτικής χαλάρωσης.

Το χαμηλότερο κόστος δανεισμού για το Δημόσιο θα μεταφερθεί σε επιχειρήσεις και καταναλωτές μέσω της υποχώρησης των επιτοκίων, ωθώντας κατά συνέπεια σε ανώτερα επίπεδα τις μετοχές. Η άνοδος, όμως, μπορεί να μην είναι εντυπωσιακή.

Θα έχει σημασία; Στο αποκορύφωμα της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης, οι κεντρικές τράπεζες έπρεπε να ακολουθήσουν πολιτική «σοκ και δέους» για να αποφύγουν την καταστροφή. Το χρηματιστηριακό ράλι ήταν μέρος της θεραπείας.

Η ευρωζώνη θα δοκιμάσει εάν η ποσοτική χαλάρωση μπορεί να δημιουργήσει πραγματική ανάπτυξη και πληθωρισμό χωρίς να οδηγεί κατ’ ανάγκην πολύ υψηλότερα και τις τιμές των τίτλων. Εάν, όμως, πιστεύεται ότι δεν θα λειτουργήσει εξίσου καλά, τότε η ΕΚΤ ίσως αναρωτηθεί: αξίζει τον κόπο;

Πηγή