Ισοζύγιο πληρωμών

13/5/2014

Το ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών ή απλούστερα ισοζύγιο πληρωμών αφορά τον ειδικό λογαριασμό στον οποίο καταγράφονται το ύψος και η εξελικτική πορεία όλων των οικονομικών συναλλαγών που διατηρεί μια χώρα με άλλες χώρες του κόσμου. Σε αυτό το ισοζύγιο καταγράφεται η εισροή και εκροή κεφαλαίων (εισπράξεων και πληρωμών σε συνάλλαγμα) από και προς την εν λόγω χώρα κατά τη διάρκεια μιας ορισμένης χρονικής περιόδου (συνήθως ενός έτους). Για αυτό το λόγο χρησιμοποιείται και ως δείκτης της ζήτησης και προσφοράς του νομίσματος της εν λόγω χώρας. Το ισοζύγιο πληρωμών έχει ιδιαίτερη σημασία για την οικονομία μιας χώρας καθώς κάθε μια συναλλαγή που αυτό περιλαμβάνει επηρεάζει τη διαμόρφωση μεγεθών όπως του εθνικού εισοδήματος και της εθνικής δαπάνης ενώ παράλληλα απεικονίζει τη διεθνή οικονομική θέση της συγκεκριμένης χώρας.

Στο ισοζύγιο πληρωμών περιλαμβάνονται οι εξής κατηγορίες:

1. Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών
   1. Εμπορικό Ισοζύγιο (εξαγωγές καυσίμων, πλοίων, εισπράξεις από πώληση λοιπών εμπορευμάτων/παγίων - εισαγωγές καυσίμων, πλοίων, εισπράξεις από πώληση λοιπών εμπορευμάτων/παγίων)
   2. Ισοζύγιο Υπηρεσιών (Εισπράξεις από ταξιδιωτικό, μεταφορές και λοιπές υπηρεσίες - Πληρωμές από ταξιδιωτικό, μεταφορές και λοιπές υπηρεσίες)
   3. Ισοζύγιο Εισοδημάτων (Εισπράξεις από αμοιβές, μισθοί, τόκους, μερίσματα, κέρδη -Πληρωμές αμοιβών, μισθών, τόκους μερίσματα, κέρδη)
   4. Ισοζύγιο Τρεχουσών Μεταβιβάσεων (Εισπράξεις Γενικής Κυβέρνησης (π.χ. μεταβιβάσεις Ε.Ε.) και Λοιπών Τομέων (π.χ. μεταναστευτικά εμβάσματα) - Πληρωμές Γενικής Κυβέρνησης]
2. Ισοζύγιο Κεφαλαιακών Μεταβιβάσεων. Περιλαμβάνει κεφαλαιακές μεταβιβάσεις (εισπράξεις - πληρωμές) Γενικής Κυβέρνησης και Λοιπών Τομέων.
3. Ισοζύγιο Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών
   1. Άμεσες Επενδύσεις (Κατοίκων στο εξωτερικό (π.χ. ίδρυση επιχείρησης από Έλληνα υπήκοο στην Αίγυπτο)- Μη κατοίκων στην Ελλάδα (π.χ. ίδρυση νέας επιχείρησης από αλλοδαπό υπήκοο)
   2. Επενδύσεις Χαρτοφυλακίου (Απαιτήσεις - Υποχρεώσεις π.χ. αγορά ομολόγων Ε.Δ. από αλλοδαπό υπήκοο = υποχρέωση)
   3. Λοιπές Επενδύσεις (Απαιτήσεις - Υποχρεώσεις, όπου εντάσσονται και τα δάνεια της Γενικής Κυβέρνησης)
   4. Μεταβολή Συναλλαγματικών Διαθεσίμων (Μείωση - Αύξηση)
4. Τακτοποιητέα Στοιχεία (των προηγούμενων κατηγοριών - το άθροισμά τους πρέπει να είναι 0)

Πηγή

Τα Βασικά Μεγέθη του Ισοζυγίου Πληρωμών

Οι βασικές κατηγορίες συναλλαγών που περιέχει το ισοζύγιο πληρωμών είναι αυτές των αγαθών, των υπηρεσιών, των εισοδημάτων, των τρεχουσών μεταβιβάσεων, των μεταβιβάσεων κεφαλαίου και των χρηματοοικονομικών συναλλαγών.

Το άθροισμα των ισοζυγίων (εισπράξεις μείον πληρωμές) των αγαθών, των υπηρεσιών, των εισοδημάτων και των τρεχουσών μεταβιβάσεων είναι ο λογαριασμός του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών, του οποίου το υπόλοιπο εάν είναι θετικό αντανακλά την καθαρή επένδυση της χώρας στο εξωτερικό, ενώ εάν είναι αρνητικό αντανακλά την καθαρή επένδυση στη χώρα από το εξωτερικό. Το απόλυτο μέγεθος του υπολοίπου του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών μαζί με τις μεταβιβάσεις κεφαλαίου πρέπει να ισούται με το απόλυτο μέγεθος του υπολοίπου του ισοζυγίου χρηματοοικονομικών συναλλαγών.

Όταν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μαζί με τις μεταβιβάσεις κεφαλαίου είναι ελλειμματικό ή πλεονασματικό, αυτό αντισταθμίζεται πάντοτε από ένα θετικό ή αρνητικό ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών και, επομένως, το ισοζύγιο πληρωμών είναι πάντοτε λογιστικά ισοσκελισμένο. Αυτό, όμως, στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει διότι η καταγραφή των συναλλαγών του ισοζυγίου πληρωμών δεν είναι, αφενός, πλήρης και, αφετέρου, ακριβής και για τον λόγο αυτόν υπάρχει και ο λογαριασμός ‘τακτοποιητέα στοιχεία’ με τον οποίο πάντοτε εξισώνονται τα δύο παραπάνω ισοζύγια.

Πηγή

Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (current account balance)

Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ισούται με τη διαφορά των εσόδων που προέρχονται από το εξωτερικό για αγαθά και υπηρεσίες (περιλαμβανομένων των υπηρεσιών των παραγωγικών συντελεστών) που παράγονται σήμερα, μείον τις αντίστοιχες πληρωμές που γίνονται σε ξένους από την εγχώρια οικονομία.

Εάν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι θετικό τότε η χώρα παρουσιάζει πλεόνασμα , ενώ εάν είναι αρνητικό, έλλειμμα.

Γενικά για το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών

Το άθροισμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και του ισοζυγίου κεφαλαίων και χρηματοοικονομικών συναλλαγών πρέπει να είναι μηδέν σε κάθε περίοδο.

Δηλαδή:

όπου:
ΙΤΤ = ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών
ΙΚ = ισοζύγιο κεφαλαίων
ΙΧΣ = ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών

Αυτό ισχύει διότι κάθε διεθνής συναλλαγή αντιπροσωπεύει μια ανταλλαγή αγαθών, υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων μεταξύ των χωρών και πάντοτε τα δύο μέρη της ανταλλαγής αντισταθμίζονται.

Παράδειγμα:
Έστω ότι ένας Αμερικάνος αγοράζει μια βρετανική μπλούζα για 50$. Αυτή η συναλλαγή αποτελεί εισαγωγή αγαθών για τις ΗΠΑ και, κατά συνέπεια, μειώνει το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών τους κατά 50$. Ωστόσο, ο Βρετανός εξαγωγέας που πούλησε την μπλούζα έχει τώρα 50$.

Αυτά τα χρήματα μπορεί να τα χρησιμοποιήσει για να αντισταθμίσει το αποτέλεσμα της αγοράς της μπλούζας στο άθροισμα των ισοζυγίων τρεχουσών συναλλαγών, κεφαλαίων και χρηματοοικονομικών συναλλαγών με πολλούς τρόπους:

1) Ο Βρετανός μπορεί να χρησιμοποιήσει τα 50$ για την αγορά ενός αμερικάνικου τηλεφώνου. Αυτή η αγορά αποτελεί εξαγωγή αξίας 50$ για τις ΗΠΑ. Η εξαγωγή του τηλεφώνου και η αρχική εισαγωγή της μπλούζας από τις ΗΠΑ, έχουν ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει καθαρή μεταβολή του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.

Το ισοζύγιο κεφαλαίων και χρηματοοικονομικών συναλλαγών δεν έχει μεταβληθεί, αφού δεν υπάρχει πώληση περιουσιακών στοιχείων, συνεπώς, το άθροισμα των ισοζυγίων παραμένει σταθερό.

2) Ο Βρετανός μπορεί να χρησιμοποιήσει τα 50$ για την αγορά ενός αμερικάνικου περιουσιακού στοιχείου, έστω ενός ομολόγου μιας αμερικάνικης επιχείρησης. Η αγορά αυτού του ομολόγου συνιστά χρηματοοικονομική εισροή για τις ΗΠΑ.

Η αύξηση του ισοζυγίου κεφαλαίων και χρηματοοικονομικών συναλλαγών κατά 50$ αντισταθμίζει τη μείωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών τους κατά 50$, λόγω της αρχικής εισαγωγής της μπλούζας.

Πάλι, το άθροισμα των ισοζυγίων τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαίων και χρηματοοικονομικών συναλλαγών, δεν επηρεάζεται από τις δύο συναλλαγές.

3) Ο Αμερικάνος μπορεί να ν' αποφασίσει να πάει στην τράπεζα του και να ανταλλάξει τα δολάρια του με βρετανικές λίρες.

Εάν η τράπεζα πουλήσει αυτά τα δολάρια σ' έναν άλλο Βρετανό για να πραγματοποιήσει μια εισαγωγή από τις ΗΠΑ ή να αγοράσει αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία ή αν αγοράσει αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία η ίδια, επαναλαμβάνεται μια από τις δύο προηγούμενες περιπτώσεις

Πηγή