Γιατί η Ευρώπη πιέζει την Ελλάδα με τη Σένγκεν

28/1/2016

Toυ Peter Spiegel

Ποια είναι τα επόμενα βήματα μετά τη χθεσινή ανακοίνωση της Κομισιόν. Οι συνοριακοί έλεγχοι που επέβαλαν χώρες του Βορρά και γιατί «χρειάζονται» την ενεργοποίηση του «άρθρου 26» ως το Μάιο. Το παράδοξο με την ελληνική περίπτωση.

Το επόμενο βήμα τελικά έγινε. Έπειτα από μήνες διακριτικών και όχι τόσο διακριτικών προειδοποιήσεων, οι Βρυξέλλες προχώρησαν στο πρώτο βήμα προς το να επιτρέψουν συνοριακούς ελέγχους στην Ευρώπη για μέχρι και δύο χρόνια –πιέζοντας και την Ελλάδα προς μια de facto αναστολή από τη Συνθήκη Σένγκεν.

Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα σύνορα της Ελλάδας βρήκε «σοβαρές ελλείψεις» στο πώς η Αθήνα διαχειρίζεται τα εξωτερικά της σύνορα. Αυτές οι δύο λέξεις -«σοβαρές ελλείψεις»- είναι κρίσιμες, εφόσον χρησιμοποιούνται ρητά στον κανονισμό που διέπει τη ζώνη ελεύθερης διέλευσης της ΕΕ στην περίπτωση που οι Βρυξέλλες επιθυμούν να επιβάλουν νέα μέτρα για τα σύνορα με στόχο την αποκατάσταση της «συνολικής λειτουργίας» του μπλοκ.

Όπως συμβαίνει με όλους τους ευρωπαϊκούς νόμους και κανονισμούς, η διαδικασία της μετατόπισης από αυτό που συνέβη χθες στους συνοριακούς ελέγχους είναι περίπλοκη και γεμάτη περαιτέρω συζητήσεις και μπρος πίσω μεταξύ Βρυξελλών και Αθήνας. Αλλά ο κανονισμός της Σένγκεν επίσης καθιστά σαφές πως μια τέτοια έκθεση αποτελεί το πρώτο βήμα.

Τι θα συμβεί μετά; Σύμφωνα με τον κανονισμό, η Αθήνα έχει τώρα τρεις μήνες στη διάθεσή της ώστε να δράσει. Αν δεν το κάνει, η Κομισιόν έχει την επιλογή υπό το Άρθρο 26 του κώδικα της Σένγκεν να προτείνει σαρωτικούς συνοριακούς ελέγχους για μέχρι και δύο χρόνια. Αν και από τεχνική άποψη δεν θα ανασταλεί η συμμετοχή της Ελλάδας στη Σένγκεν, αφού δεν υπάρχει νόμιμος τρόπος αποπομπής μιας χώρας, στην πραγματικότητα οι ταξιδιώτες από την Ελλάδα μπορεί να εξαναγκαστούν στους ίδιους ελέγχους που υπήρχαν στην Ευρώπη πριν την Σένγκεν.

Υπάρχουν επίσης και μεγαλύτερες επιπτώσεις. Σχεδόν όλες οι χώρες κατά μήκος της λεγόμενης «οδού των δυτικών Βαλκανίων» -Σουηδία, Δανία, Γερμανία, Αυστρία και Σλοβενία- έχουν ενεργοποιήσει διατάξεις του κανονισμού της Σένγκεν που τους επιτρέπουν να επιβάλουν και πάλι συνοριακούς ελέγχους προσωρινά. Αν επιθυμούν να παρατείνουν αυτούς τους ελέγχους μετά το Μάιο, πρέπει να ενεργοποιηθεί το Αρθρο 26. Συνεπώς, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται στο κέντρο της προσοχής, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να ήταν ένα σαρωτικό τέλος στο ανεμπόδιστο ταξίδι στην Ευρώπη.

Το παράξενο με την Ελλάδα είναι πως είναι μία από τις ελάχιστες χώρες της Σένγκεν που δε μοιράζεται χερσαία σύνορα με άλλη χώρα-μέλος της Συνθήκης. Επομένως, η νέα επιβολή των συνοριακών ελέγχων –η οποία θα επηρεάσει κυρίως τις διεθνείς πτήσεις προς την Ευρώπη- δε θα έχει κανέναν αντίκτυπο στις ροές των προσφύγων.

Και οι τρεις χώρες στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας που οι πρόσφυγες διασχίζουν στο δρόμο τους προς τη Γερμανία και άλλα βόρεια σημεία, είναι χώρες που δεν ανήκουν στη Σένγκεν: Η Αλβανία και η ΠΓΔΜ, που δεν είναι ούτε στην ΕΕ και η Βουλγαρία, η οποία είναι μέλος της ΕΕ αλλά δεν είναι ακόμη στη Σένγκεν. Γι' αυτό το λόγο η Κομισιόν έχει στηρίξει μια ξεχωριστή πρωτοβουλία: Ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να στείλουν αστυνομία και εξοπλισμό στην ΠΓΔΜ ώστε να τη βοηθήσουν να ενισχύσει τα νότια σύνορά της με την Ελλάδα. Αυτό, τελικά, θα μπορούσε να έχει ένα πολύ πιο σημαντικό αποτέλεσμα.

Τι συμπεραίνουμε

Η τριμηνιαία προσπάθεια της ΕΕ να πείσει την Άγκυρα να αναχαιτίσει τη ροή των προσφύγων (με αντάλλαγμα τρία δισ. ευρώ σε αρωγή) πάντα είχε αντιπάλους στους κόλπους της Ευρώπης, οι οποίοι ανησυχούσαν ότι η πολιτική στην οποία οδηγεί το Βερολίνο κάλυπτε τις όλο και πιο απολυταρχικές τάσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, του Τούρκου προέδρου.

Εκείνοι που έτρεφαν τέτοιες ανησυχίες έχουν νέους φόβους αφού η Άγκυρα κατηγόρησε δύο κορυφαίους δημοσιογράφους για κατασκοπεία, υποστήριξη της τρομοκρατίας και συνωμοσία με σκοπό την ανατροπή της κυβέρνησης.

Η τουρκική καθημερινή εφημερίδα Hurriyet αναφέρει σε δημοσίευμά της πως μια ομάδα οκτώ διεθνών ομάδων για την ελευθερία του τύπου έχουν καταθέσει καταγγελίες, χαρακτηρίζοντας την κίνηση ως «παραβίαση δικαιωμάτων» και «κατάφωρη κατάχρηση εξουσίας». Η εφημερίδα Today's Zaman την αποκαλεί «εγκληματοποίηση της δημοσιογραφίας».

Πηγή