Ντράγκι - Βερολίνο: Μια κόντρα που μόλις άρχισε

6/2/2016

Όταν, πριν από δύο εβδομάδες, ο πρόεδρος της ΕΚΤ διαβεβαίωνε τις αγορές ότι οι ευρωτράπεζες δεν θα χρειαστούν άμεσα επιπλέον κεφάλαια, όλοι θεώρησαν ότι αυτό στόχευε στο να καθησυχάσει τις αγορές, που είχαν βυθιστεί για τρίτη εβδομάδα από τις αρχές του χρόνου στο "κόκκινο". Και πράγματι οι αγορές - όσον αφορά την ευρωζώνη - γύρισαν για μερικά 24ωρα στο "πράσινο".

Η αλήθεια, όμως, είναι ότι η "δεσμευτική" αυτή δήλωση του κ. Ντράγκι δεν ήταν απλώς μια διαβεβαίωσή του προς τις αγορές ότι τα "κόκκινα" δάνεια δεν θα υποχρεώσουν σε νέες άρον-άρον ΑΜΚ τις ευρωτράπεζες μέσα στο 2016.

Ήταν ταυτόχρονα μια τοποθέτηση απέναντι στον νέο σκληρό εκβιασμό της Bundesbank και του κ. Σόιμπλε, που από τον Νοέμβριο του 2015 έχει εισαγάγει την "ιδέα" ότι οι τράπεζες θα πρέπει να σχηματίζουν προβλέψεις και για το "ρίσκο" των κρατικών ομολόγων που κατέχουν στα χαρτοφυλάκιά τους...

Η κόντρα έχει αρχίσει να χτυπάει "κόκκινο", καθώς η "ιδέα" αυτή του γερμανικού υπ. Οικονομικών (κατατέθηκε στην αρμόδια επιτροπή της Bundestag από το υπ. Οικονομικών) έχει μπει στο τραπέζι των συζητήσεων της ευρωζώνης για να εμποδίσει την εκκίνηση των διαδικασιών δημιουργίας του Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2016.

Τα "κόκκινα" δάνεια

Η ανάδειξη, μάλιστα, του σοβαρού προβλήματος "κόκκινων" δανείων στην Ιταλία με έναν "όγκο" που τρομάζει –ξεπερνά τα 200 δις ευρώ– έδωσε ακόμα μεγαλύτερη ένταση στη συζήτηση...

Να πώς έχουν τα πράγματα.

Ο πρόεδρος της Bundesbank, κ. Βάιντμαν, έχει θέσει προς συζήτηση, στο πλαίσιο της εποπτείας του Ευρωσυστήματος, την "απαίτηση" οι τράπεζες να δημιουργούν προβλέψεις για το "ρίσκο" που κουβαλάνε μαζί τους τα κρατικά ομόλογα που κρατάνε στα χαρτοφυλάκιά τους. Όπως είναι γνωστό, τα κρατικά ομόλογα υπολογίζονται στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών με μηδενικό ρίσκο χρεοκοπίας.

Από τη στιγμή, όμως, που η κυρία Μέρκελ με τον κ. Σαρκοζί, τον Οκτώβριο του 2010, με αφορμή την κρίση του ελληνικού χρέος στην Ντοβίλ, "αναγνώρισαν" τον κίνδυνο χρεοστασίου του κρατικού χρέους –παρά τις σφοδρές αντιρρήσεις της ΕΚΤ–, είχε ήδη ανοίξει ο ασκός του Αιόλου, αλλά αυτό δεν είχε περάσει στους ισολογισμούς των τραπεζών στα stress tests της ΕΚΤ.

Τα δύο επιχειρήματα

Το πρώτο επιχείρημα στη "λογική" της Bundesbank είναι ότι αυτό το "ρίσκο" πρέπει να υπολογίζεται και να ενσωματωθεί στα stress tests που ασκεί η ΕΚΤ.

Κάτι τέτοιο, όμως, θα έφερνε τα πάνω κάτω στους ισολογισμούς των τραπεζών, πολύ περισσότερο που η επιβράδυνση της οικονομίας στην Ευρωζώνη έχει ανεβάσει ήδη τον δείκτη των "επικίνδυνων" να σκάσουν δανείων κοντά στο 1 τρις ευρώ (!).

Η Ιταλία έχει ένα βάρος επικίνδυνων δανείων που έχει αρχίσει να ξεπερνά τα 200 δις ευρώ - για τα οποία έχει ανοίξει μια εξαιρετικά ανησυχητική συζήτηση με την ΕΚΤ -, ενώ η Ισπανία και η Γαλλία ακολουθούν με επίσης πολύ υψηλά νούμερα...

Το δεύτερο επιχείρημα της Bundesbank είναι ότι η ενσωμάτωση του ρίσκου των κρατικών ομολόγων θα περιορίσει την όρεξη των τραπεζών για... αποθήκευση ρευστότητας στα κρατικά ομόλογα και θα υποχρεώσει, έτσι, σε κόψιμο του ομφάλιου λώρου μεταξύ κράτους και τραπεζικού συστήματος. Με συνέπεια να υποχρεωθούν οι κυβερνήσεις σε περιορισμό του δανεισμού και αυστηρότερες δημοσιονομικές προσαρμογές, με στόχο τη μείωση του δημόσιου χρέους...

Ο ορθολογισμός της λογικής της Bundesbank είναι κάτι περισσότερο από προφανής. Αλλά, όπως παρατηρούν υπηρεσιακά στελέχη της ΕΚΤ, αν αυτό γίνει υπό τις παρούσες συνθήκες, οι συνέπειες θα είναι ίσως ανεξέλεγκτες για το Ευρωσύστημα.

Καταστροφικές συνέπειες

Κατ' αρχάς μια τέτοια απόφαση θα εκτινάξει τα πολύ χαμηλά spreads των περισσότερων κρατικών ομολόγων στα ύψη, "σπρώχνοντας" ταυτόχρονα τις αποδόσεις των ομολόγων ορισμένων χωρών, όπως της Γερμανίας, της Ολλανδίας κ.λπ., κάτω από το μηδέν.

Με άλλα λόγια, θα επιβαρύνει με απίστευτα γρήγορους ρυθμούς το δημόσιο χρέος μεγάλου μέρους των χωρών της ευρωζώνης, φέρνοντας ορισμένες από αυτές, όπως, π.χ., την Ιταλία, την Ισπανία ή και την Πορτογαλία, σε πολύ άσχημη θέση. Και όχι πολύ μακριά από το σημείο που βρίσκεται η Ελλάδα...

Ταυτόχρονα, θα προκαλέσει ένα χωρίς προηγούμενο σοκ στους ισολογισμούς των τραπεζών, που θα υποχρεωθούν να μπουν εκ νέου σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου τόσο μεγαλύτερες όσο μεγαλύτερο είναι το ρίσκο των κρατικών ομολόγων που κρατούν στα χαρτοφυλάκιά τους.

Που σημαίνει ότι η πρώτη αντίδραση αυτή της ρευστοποίησης των ομολόγων αυτών θα προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερη πίεση στο κρατικό χρέος των συγκεκριμένων τραπεζών. Με άλλα λόγια, θα δούμε να παίζεται το φιλμ της τραγωδίας που παίχτηκε στην Ελλάδα, αυτήν τη φορά σε πανευρωπαϊκή κλίμακα (!).
Η αντίδραση της ΕΚΤ

Μπορεί να αντέξει η ευρωζώνη μια τέτοια "αλλαγή" υπό τις παρούσες συνθήκες; Στην ΕΚΤ απαντούν ανεπιφύλακτα "όχι", και για τον λόγο αυτό θεωρούν ότι η πίεση αυτή από την μεριά του Βερολίνου δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα διαπραγματευτικό "χαρτί" για να καθυστερήσει, όσο η Bundesbank θεωρεί αναγκαίο, την προώθηση της δημιουργίας του ευρωπαϊκού Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων, με το οποίο η ΕΚΤ θέλει να ολοκληρώσει την ενοποίηση του ευρωσυστήματος, αλλά η Bundesbank θεωρεί... πρόωρη.

Όλα αυτά, βέβαια, αναδεικνύουν τις ισχυρές εσωτερικές αντιθέσεις στην ΕΚΤ, που αναμένεται να κορυφωθούν εν όψει της 10ης Μαρτίου, οπότε ο κ. Ντράγκι και το συμβούλιο των 19 κεντρικών τραπεζιτών πρέπει να αποφασίσουν το πώς θα αντιδράσουν απέναντι στον ορυμαγδό των αρνητικών εξελίξεων από τις αρχές του χρόνου στις αγορές.

Ο κ. Ντράγκι πριν από δύο εβδομάδες υποσχέθηκε "δράση". Τέτοια που να προστατεύσει την ευρωζώνη από τις συνέπειες της αμερικανικής νομισματικής πολιτικής της Fed (αύξηση του κόστους χρήματος μέσω της αύξησης των επιτοκίων).

Και δεσμεύτηκε "διπλά". Δήλωσε ότι οι ευρωτράπεζες δεν θα χρειαστούν επιπλέον κεφάλαια (φέτος) και ότι η ΕΚΤ θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να επαναφέρει σε τροχιά υλοποίησης τον στόχο τού έως 2% πληθωρισμού στην Ευρωζώνη.

Μένει να δούμε το κατά πόσο έχει –υπό τις παρούσες συνθήκες– την ικανότητα να το κάνει αυτό και στα δύο μέτωπα που δεσμεύτηκε...

Πηγή