Ιδιωτικοποιήσεις α λα Ανατολική Γερμανία

29/5/2011

Δύο Γερμανοί πολιτικοί μιλούν για το εγχείρημα της εταιρείας Τreuhandanstalt

Ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου και πρόεδρος του Εurogroup Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ είναι μετριοπαθής πολιτικός. Αυτό του επιτρέπει να παρεμβαίνει συχνά πυροσβεστικά στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Οπως όμως και κάθε άλλος «πυροσβέστης», έχει και αυτός μέσα του ένα στοιχείο πυρομανούς. Απόδειξη οι φωτιές που άναψε πρόσφατα με την πρότασή του περί εφαρμογής του μοντέλου της ανατολικογερμανικής Τreuhand για την αποκρατικοποίηση της περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου, έτσι όπως το απαιτούν τώρα η τρόικα και οι διεθνείς αγορές. «Τreuhandanstalt»; Τι είναι αυτό; Εκείνο που τα ελληνογερμανικά λεξικά αποδίδουν ως «ίδρυμα καταπιστευτικής διαχείρισης»- πρόκειται σε απλά ελληνικά για μια οργάνωση δημοσίου δικαίου που ανέλαβε την 1η Ιουλίου του 1990 την ιδιωτικοποίηση της κρατικής περιουσίας της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Ο στόχος της «Τροϊχαντάνσταλτ» ήταν γιγαντιαίος. Μέσα σε τρία-τέσσερα χρόνια ανέλαβε να μετατρέψει μια οικονομία του πλάνου σε οικονομία της αγοράς, στη βάση της αρχής ότι η καλύτερη εξυγίανση μιας επιχείρησης είναι η ιδιωτικοποίησή της. Και αυτό έπρεπε να γίνει όχι μόνο μία και δύο φορές, αλλά 8.500 φορές, όσες δηλαδή ήταν και οι κρατικές επιχειρήσεις. Η εγχείρηση πέτυχε, ο ασθενής απεβίωσε.

Oταν στο τέλος του 1994 η πρόεδρος της Τreuhandanstalt Μπίργκιτ Μπρόιελ ανακοίνωσε την αυτοδιάλυση του ιδρύματος, η οικονομία της πρώην Ανατολικής Γερμανίας θύμιζε συντρίμμια και θρύψαλα. Πολλές εταιρείες είχαν ιδιωτικοποιηθεί, όχι λίγες ακρωτηριαστεί, άλλες εντελώς διαλυθεί. Η πώληση γινόταν συχνά έναντι πινακίου φακής. Ανάλογος ήταν και ο συνολικός οικονομικός απολογισμός: η συνολική ζημιά, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομικής Ερευνας DΙW, έφτασε τα 275 δις. Παράλληλα, κάθε τρίτος εργαζόμενος έχασε τη δουλειά του. Από δέκατη στην παγκόσμια κατάταξη η Ανατολική Γερμανία κατέληξε στους ουραγούς της- δίπλα στην Τυνησία, την Ονδούρα και τη Σρι Λάνκα. Η αποκρατικοποίηση έγινε εις βάρος όχι προς όφελος τού κράτους και του λαού του.

Δεν είναι περίεργο λοιπόν που η Τreuhandanstalt έγινε συνώνυμο του ξεπουλήματος όσο-όσο. Το ότι και αργότερα τα πράγματα δεν πήγαν πολύ καλύτερα (αρκεί να θυμηθούμε ότι τα τελευταία 16 χρόνια έχει δοθεί βοήθεια ύψους 1.600 δις από τη Δυτική στην Ανατολική Γερμανία) είναι μια άλλη ιστορία. Το ερώτημα που τίθεται εδώ είναι αν η Τreuhandan stalt μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση και για την Ελλάδα. Αυτό προϋποθέτει τρία πράγματα:

Πρώτον, μια αποτίμηση του έργου της στην Ανατολική Γερμανία. Οι σχετικές απόψεις φυσικά διίστανται. Το συντηρητικό στρατόπεδο δίνει έμφαση στο γεγονός ότι η Τreuhandanstalt έκανε γρήγορα και αποτελεσματικά τη δουλειά της, παρά τις ελλείψεις, τα λάθη και τις συγκριτικά λίγες (αν και πολύ τρανταχτές!) περιπτώσεις απάτης που σημειώθηκαν. Το αριστερό στρατόπεδο αντιθέτως μιλάει για ένα μοναδικό «πλιάτσικο» που έγινε με κρατικά μέσα εις βάρος μιας κρατικής οικονομίας.

Δεύτερον, μια εκτίμηση για το αν ένα μοντέλο που είχε στόχο τον μετασχηματισμό ενός «σοσιαλιστικού» κράτους μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αποκρατικοποιηθούν επιχειρήσεις ενός γνήσιου καπιταλιστικού κράτους, όπως το ελληνικό.

Και τρίτον, αν και μόνο ακροθιγώς η διαγραφόμενη αποκρατικοποίηση είναι όντως η λύση του ελληνικού προβλήματος, με ή χωρίς Τreuhandanstalt.

«Το Βήμα» απευθύνθηκε σε δύο γνωστούς Γερμανούς πολιτικούς, τον (δυτικογερμανό) αντιπρόεδρο της Κοινοβουλευτικής Ομάδας των Χριστιανοδημοκρατών Μίχαελ Φουξ και τον ευρωβουλευτή των Πρασίνων και πρώην ακτιβιστή των ανατολικογερμανών αντιφρονούντων Βέρνερ Σουλτς, οι οποίοι έζησαν από κοντά τόσο την κοσμοϊστορική «στροφή» του 1989 όσο και τη δραστηριότητα της Τreuhandanstalt. Οι απόψεις τους δίνουν μια αντιπροσωπευτική εικόνα για την προβληματική που αναπτύσσεται γύρω από το θέμα στη Γερμανία.

ΥΠΕΡ

ΜΙΧΑΕΛΦΟΥΞ, αντιπρόεδρος της ΚΟ των Χριστιανοδημοκρατών

«Δεν είναι πανάκεια, είναι όμως η εξυπνότερη λύση»

- Πώς είναι, σε μία φράση, ο απολογισμός της Τreuhandanstalt;

«Δεν μπορεί να απαντήσει κανείς σε αυτό μόνο με μία φράση. Βασικά όμως ο απολογισμός είναι θετικός, επειδή η Τreuhand πέτυχε μέσα σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα να κάνει μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις. Το αποτέλεσμα ήταν η αργή αλλά σταθερή ανάκαμψη της οικονομίας. Παράδειγμα, το τεχνολογικό πάρκο της Δρέσδης, το οποίο συναγωνίζεται σήμερα τα πιο προηγμένα τεχνολογικά κέντρα της Δύσης».

- Συνολικά όμως η Ανατολική Γερμανία μετατράπηκε σε βιομηχανική έρημο. Τα περισσότερα εργοστάσιά της έκλεισαν...

«Θα σας πω μια ιστορία. Είχα πάει το 1989 με τον Χέλμουτ Κολ στη Δρέσδη. Δεν θα ξεχάσω ποτέ στη ζωή μου τη στιγμή της προσγείωσής μας με ένα στρατιωτικό αεροπλάνο. Νόμιζα ότι ο πιλότος έκανε λάθος στον χώρο. Είχαμε προσγειωθεί σε ένα χωράφι με πατάτες. Ετσι είχε καταντήσει το αεροδρόμιο. Τα πάντα έδιναν τότε την εικόνα εγκατάλειψης. Οταν περιφέρομαι σήμερα στη Δρέσδη και βλέπω πώς έχει αναπλαστεί, σκέφτομαι ότι πρόκειται για απίστευτο όνειρο».

- Πώς βλέπετε την πρόταση του Γιούνκερ να εφαρμοστεί το μοντέλο της Τreuhand και στην Ελλάδα;

«Πολύ θετικά. Οι τρεις βασικές αρχές της Τreuhand, ήτοι πρώτον η γρήγορη ιδιωτικοποίηση, δεύτερον η εξυγίανση και τρίτον το κλείσιμο των ζημιογόνων επιχειρήσεων, μπορούν να βρουν άμεση εφαρμογή και στην Ελλάδα».

- Είναι για εσάς η αποκρατικοποίηση απαραίτητη προϋπόθεση για τη συνέχιση της βοήθειας προς την Ελλάδα;

«Η απαραίτητη προϋπόθεση για μένα είναι ότι γίνεται κάτι που μπορεί να ελεγχθεί, κυρίως από την τρόικα. Η αποκρατικοποίηση δεν αποτελεί πανάκεια. Υπό τις παρούσες συνθήκες είναι όμως η εξυπνότερη λύση».

- Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε τάχθηκε πρόσφατα ενα ντίον της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους.Τι λέτε εσείς για αυτό;

«Η αναδιάρθρωση είναι σήμερα δύσκολη, επειδή θα προκαλούσε παρόμοιο κύμα σε όλη την Ευρώπη. Γι΄ αυτό αμφιβάλλω για τη χρησιμότητά της. Θα μπορούσε όμως να σκεφθεί κανείς άλλα μοντέλα, όπως για παράδειγμα την επιμήκυνση».

- Τις τελευταίες ημέρες είχαμε δραματικές δηλώσεις στην Αθήνα και στις Βρυξέλλες σχετικά με το ενδεχόμενο αποχώρησης της Ελλάδας από την ευρωζώνη.Εγινε συζήτηση για αυτό και στο Βερολίνο;

«Φυσικά και έγινε συζήτηση, ιδίως ανάμεσα στους πολιτικούς που, όπως εγώ, ασχολούνται με οικονομικά θέματα. Κάνουμε κι εμείς εντατικά σκέψεις για αυτό και αναζητούμε εναλλακτικές διεξόδους».

- Μπορείτε να φανταστείτε μια τέτοια αποχώρηση;

«Δεν θα ήθελα να αποβεί αναγκαία. Εντελώς απίθανη δεν είναι βέβαια - αν και δύσκολα μπορώ να τη φανταστώ».

- Πώς θα εξελιχθεί η βοήθεια προς την Ελλάδα; Τι θέση παίρνει η κοινοβουλευτική ομάδα σας;

«Το βασικό για εμάς είναι να μπορούμε να συναποφασίζουμε για τους όρους της παροχής της. Να μην αποφασίζει μόνο, όπως ως τώρα, η κυβέρνηση. Σε αυτό επιμένουμε σθεναρά».

- Πώς είναι τελευταία η διάθεση στην κοινοβουλευτική ομάδα έναντι της Ελλάδας; Θετικήή αρνητική;

«Αν ρωτάτε προσωπικά εμένα, μάλλον θετική. Είμαι Ευρωπαίος. Ομως εκείνοι που πρέπει να πεισθούν για τη βοήθεια προς την Ελλάδα είναι οι ψηφοφόροι μας. Και αυτοί γίνονται όλο και πιο δύσπιστοι. Αν δεν δώσουμε πειστικές απαντήσεις στις ερωτήσεις τους, τότε τα πράγματα είναι δύσκολα, τουλάχιστον για όσους από εμάς θέλουν να επανεκλεγούν. Και αυτό δεν μπορεί να μας αφήνει αδιάφορους».

ΚΑΤΑ

ΒΕΡΝΕΡΣΟΥΛΤΣ, ευρωβουλευτής των Πρασίνων

«Υπήρξε σοκ χωρίς θεραπεία»

- Τι είναι για εσάς η Τreuhandanstalt- ιστορία επιτυχίαςή καταστροφής;

«Καταστροφής. Η Τreuhandanstalt εκποίησε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης ένα ολόκληρο κράτος. Το ταυτόχρονο ξεπούλημα χιλιάδων επιχειρήσεων προκάλεσε ελεύθερη πτώση των τιμών τους. Το αποτέλεσμα ήταν η λεηλασία τους από ξένους αγοραστές. Στο τέλος, αντί για κέρδος, προέκυψε τεράστια ζημιά».

- Πέρα από τη βιασύνη, υπήρξαν άλλα λάθη συστημικού χαρακτήρα;

«Οι μάνατζερ της Τreuhandanstalt, όλοι τους Δυτικογερμανοί, δεν είχαν ιδέα από οικονομία του πλάνου. Οι σοσιαλιστικές επιχειρήσεις δεν μπορούσαν να κρατούν τα κέρδη τους. Επρεπε να τα παραδίδουν στο κράτος. Στο τέλος είχαν συσσωρεύσει τεράστια χρέη.

Οταν λοιπόν, το 1990, το δυτικό μάρκο αντικατέστησε το ανατολικό σε σχέση 1:1, τα χρέη τους γιγαντώθηκαν. Και αυτό έδωσε τη χαριστική βολή τόσο στις ξεχωριστές επιχειρήσεις όσο και στο σύνολο της βιομηχανίας».

- Συμφωνείτε με την άποψη ορισμένων ειδικώνότι έτσι η Δύση μετέτρεψε σε αποικία της την Ανατολή;

«Δεν θα χρησιμοποιούσα αυτόν τον όρο. Τα λάθη που έγιναν όμως ήταν φοβερά. Με πρώτο την ανυπαρξία μιας καλής οικονομικής πολιτικής. Ολα επαφέθηκαν στον αυτοματισμό. Με αποτέλεσμα, οι τοπικές επιχειρήσεις να μετατραπούν σε παραρτήματα των δυτικών. Η ανατολικογερμανική οικονομία έχασε την αυτοτέλειά της. Υπήρξε σοκ χωρίς θεραπεία».

- Από σημερινή σκοπιά, πρόκειται για λάθος;

«Ασυγχώρητο μάλιστα. Ο Χέλμουτ Κολ κατάφερε να ενώσει πολιτικά τη Γερμανία, όχι όμως οικονομικά. Αυτό το πληρώνουμε ως τώρα».

- Τι λέτε για την πρόταση του Γιούνκερ για εφαρμογή του μοντέλου της Τreuhand στην Ελλάδα;

«Δεν ξέρει για τι μιλάει. Δεν έχει ιδέα. Το αποτέλεσμα της πολιτικής της Τreuhand είναι ότι και σήμερα ακόμη μεταφέρονται εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως από τη Δυτική στην Ανατολική Γερμανία με τη μορφή επιδοτήσεων, ως αντιστάθμισμα για την αποβιομηχανοποίηση και την υψηλή ανεργία».

-Η αντιγραφή αυτού του μοντέλου από την Ελλάδα θα κόστιζε επομένως περισσότερα χρήματα από ό,τι θα απέφερε...

«Η πώληση θα γινόταν αντί πινακίου φακής. Το αποτέλεσμα θα ήταν η συνεχής επιδότηση της Ελλάδας από την Ευρώπη. Θα είχαμε νέα Ανατολική Γερμανία στον Νότο της Ευρώπης».

Πηγή