Θα γίνουμε Βενεζουέλα με το εθνικό νόμισμα;

11/6/2016

Βλέπουμε καθημερινά εικόνες από τη Βενεζουέλα στα δελτία ειδήσεων. Η πτώση της τιμής του πετρελαίου μείωσε τα έσοδα του κράτους και η ανομβρία μείωσε τα αποθέματα νερού των υδροηλεκτρικών σταθμών παραγωγής ρεύματος κι έτσι η χώρα αυτή αντιμετωπίζει ελλείψεις σε τρόφιμα και ηλεκτρικό ρεύμα. Όσον αφορά στα τρόφιμα εξαρτάται κατά μεγάλο ποσοστό από εισαγωγές. Η οικονομία της έχει υπερπληθωρισμό.

Τα περισσότερα τρόφιμα τα εισάγει και η Ελλάδα αλλά για διαφορετικούς λόγους. Η αιτία δεν είναι ότι δεν μπορεί να τα παράξει αλλά ότι είναι ακριβότερα από τα εισαγόμενα λόγω της ισοτιμίας του ευρώ με το δολάριο και τ' άλλα νομίσματα. Για παράδειγμα, με ένα ευρώ αγοράζεις ένα κιλό ντομάτες ενώ στη Βουλγαρία που η ισοτιμία είναι ένα ευρώ-δύο λέβα αγοράζεις σχεδόν δύο και στην Τουρκία που έχει ισοτιμία ένα ευρώ-τρεις λίρες αγοράζεις περίπου τρία. (ο υπολογισμός δεν είναι ακριβής γιατί είναι πιο ακριβές εκεί οι πρώτες ύλες όπως το πετρέλαιο αλλά για ευκολία στους υπολογισμούς ας υποθέσουμε ότι ισχύουν).

Έτσι αν ένας από άλλη χώρα (πχ. Κίνα) θελήσει να αγοράσει ντομάτες και με την προϋπόθεση ότι είναι ίδιας ποιότητας και στις τρεις χώρες, θα πάει να πάρει από την Τουρκία γιατί εκεί το ευρώ (ή το δολάριο ΗΠΑ) έχει μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη. δηλαδή θα αγοράσει περισσότερα αγαθά (και υπηρεσίες όπως ο τουρισμός) με την ίδια ποσότητα χρήματος.

Το κακό δεν σταματά εδώ για την Ελλάδα μιας και ο Έλληνας έμπορος θα πάει να πάρει κι αυτός ντομάτες από την Τουρκία γιατί με ένα ευρώ θα αγοράσει τρία κιλά, θα τα εισάγει κι έτσι θα έχει μεγαλύτερο κέρδος. Αυτό όμως επιβαρύνει το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (ΙΤΣ) και αντίστοιχα αυξάνεται το δημόσιο χρέος. Η εγχώρια παραγωγή μένει αδιάθετη ή πουλιέται κάτω από το κόστος κι έτσι σταδιακά μειώνεται..

Αν δεν γίνει νομισματική υποτίμηση για να μπορέσει η οικονομία να κάνει ανταγωνιστικά τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της (πχ. τουρισμός) και δεν μπορεί να επιβάλλει δασμούς όπως η Ελλάδα γιατί απαγορεύεται όντας μέλος της ευρωζώνης, τότε ο μόνος τρόπος για να γίνουν ανταγωνιστικά τα προϊόντα μας, κι έτσι να μειωθούν οι εισαγωγές και ν' αυξηθούν οι εξαγωγές, είναι οι μειώσεις των μισθών. Όμως οι μειώσεις αυτές φέρνουν λιγότερα έσοδα από άμεσους κι έμμεσους φόρους κι έτσι το κράτος ή θα βάλει περισσότερους φόρους είτε θα περικόψει τις δαπάνες του ή και τα δύο. Αυτό γίνεται εδώ κι έξι χρόνια με τα μνημόνια. Παράλληλα με τα μνημόνια μετασχηματίζεται η ελληνική οικονομία στις απαιτήσεις του ευρώ. Έτσι ιδιωτικοποιείται το ασφαλιστικό σύστημα, το σύστημα Υγείας, η παιδεία, διαλύεται κάθε εργασιακό δικαίωμα, ιδιωτικοποιείται κάθε περιουσιακό στοιχείο του κράτους και όλα αυτά επειδή δεν μπορεί να γίνει υποτίμηση του νομίσματος.

Οι μισθοί είναι μικρό μέρος της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας κι αυτό δείχνει ότι η εσωτερική υποτίμηση (μειώσεις των μισθών) που επιβάλλεται με τα μνημόνια εδώ κι έξι χρόνια δεν θα αποδώσει. Ακομα και αν πετύχουμε να γίνει ανταγωνιστική η οικονομία, μπορεί οι ΗΠΑ να κάνουν υποτίμηση του δολαρίου ή/και η Γερμανία να κάνει εκ νέου εσωτερική υποτίμηση όπως έκανε 10 χρόνια πριν μπει στο ευρώ μέσω του παγώματος των μισθών. Έτσι θα έχουμμε διαλύσει τα πάντα και θα βρεθούμε στο σημείο απ' όπου ξεκινήσαμε. Με το ευρώ η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας εξαρτάται από εξωγενείς παράγοντες.

Ελπίζω να έγινε αντιληπτή η αναγκαιότητα της επιστροφής σε εθνικό νόμισμα που θα υποτιμηθεί για να μπορέσει να υπάρξει ανάπτυξη. Κατόπιν αυτό το εισόδημα θα είναι θέμα διεκδικήσεων το πώς θα μοιραστεί. Για παράδειγμα αλλιώς μοιράζεται στις ΗΠΑ και στην Αγγλία κι αλλιώς στην Δανία. Θα είναι επίσης θέμα διεκδικήσεων να συνεχίσει να υπάρχει δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα, δημόσιο σύστημα Υγεία, παιδείας κλπ. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις ΗΠΑ (την πρώτη οικονομία του κόσμου) υπάρχουν 60 εκατομμύρια ανασφάλιστοι και 70 εκατομμύρια που τρέφονται με κουπόνια σίτισης (food stmps) που πάει να πει ότι υπάρχουν εργαζόμενοι που δεν τους φτάνει ο μισθός για να σιτιστούν. Φανταστείτε τι έχει να γίνει στην Ελλάδα. Εκτός από τους άνεργους φτωχούς θα υπάρχουν και εργαζόμενοι φτωχοί και συνταξιούχοι φτωχοί.

Θα γίνουμε Βενεζουέλα αν πάμε σε εθνικό νόμισμα; Θα έχουμε ελλείψεις σε τρόφιμα και υπερπληθωρισμό; Σαφώς και όχι.

Όσον αφορά στη μετάβαση που θα είναι και το πιο δύσκολο μέρος της επιστροφής σε εθνικό νόμισμα, αυτό πιθανώς θα είναι συνδεδεμένο με το ευρώ με ισοτιμία ίσως κατά 30 ή 50% υποτιμημένη. Ο Μαριόλης υπολόγισε το 2011 με τρία σενάρια πόσος θα είναι ο πληθωρισμός με υποτίμηση 50%. Βλέπουμε ότι θα είναι από 10% περίπου το πρώτο έτος, 5% το δεύτερο και 3% ή και λιγότερο το πέμπτο έτος. Είναι η μόνη επιστημονική μελέτη για τις επιπτώσεις που θα έχει η επιστροφή σε εθνικό νόμισμα και επί πλέον ο Μαριόλης υπολόγισε τον συντελεστή ύφεσης (1.7) τουλάχιστον ενάμισι χρόνο πριν  από το ΔΝΤ που τον είχε υπολογίσει σε 0.5%. Δηλαδή για κάθε ευρώ περικοπών που εφάρμοζαν τα μνημόνια η ύφεση ήταν 1.7 ευρώ αντί του λανθασμένου 0.5. Έτσι ο Μαριόλης υπολόγισε και την συνολική ύφεση που θα υπάρξει για να ισοσκελιστούν τα ελλείμματα στον προϋπολογισμό.

Για να μπορέσουμε να έχουμε συνδεδεμένο το νέο νόμισμα με το ευρώ θα χρειαστούμε συνάλλαγμα που είτε θα μας το δώσει υπό μορφήν δανείου η ΕΕ είτε θα δανειστούμε από το ΔΝΤ. Αυτός ο δανεισμός δεν πρέπει να μας τρομάζει γιατί δεν θα συνοδεύεται από τα μέτρα εσωτερικής υποτίμησης που εφαρμόζονται εδώ κι έξι χρόνια. Είναι προϊόν προπαγάνδας ότι θα έχουμε ίδιο μνημόνιο όπως τώρα άρα δεν πρέπει να πάμε σε εθνικό νόμισμα. Η Ισλανδία δανείστηκε από το ΔΝΤ το 2008 για να ξεπεράσει την τραπεζική κρίση της αλλά δεν καταστράφηκε όπως καταστρεφόμαστε εμείς και θα συνεχίσουμε να καταστρεφόμαστε όσο είμαστε στο ευρώ.

Βέβαια το νόμισμα με ισοτιμία ένα ευρώ προς δύο πάλι είναι ''σκληρό'' οπότε το καλύτερο θα είναι μετά από την σταθεροποίηση της οικονομίας και την απόκτηση συναλλαγματικών αποθεμάτων να είναι σε ελεύθερη διακύμανση ή σε σύνδεση με το ευρώ τύπου Δανίας (ένα προς επτά) ή Σουηδίας (ένα προς εννιά) για να μπορεί το κράτος να ασκεί κοινωνική πολιτική. Παράλληλα όμως με την αλλαγή του νομίσματος θα εφαρμοστούν έλεγχοι στην διακίνηση των κεφαλαίων από και προς τη χώρα μας κι έτσι δεν θα μπορέσουν να μας ''αγοράσουν''. Συγχρόνως, κατόπιν διαπραγματεύσεων θα διαγραφεί το 86% τουλάχιστον του δημοσίου χρέους και το ιδιωτικό θα μετατραπεί σε δραχμές. Μ' αυτόν τον τρόπο δεν θα χάσουν οι οφειλέτες των λεγόμενων ''κόκκινων'' δανείων τα σπίτια τους.

Βλέπουμε λοιπόν ότι όσον αφορά στον πληθωρισμό δεν θα γίνουμε Βενεζουέλα. Ας δούμε την επάρκεια σε τρόφιμα.

Στην μετάβαση της οικονομίας θα χρειαστεί να τρεφόμαστε από συσσίτια. Θα υπάρξει βοήθεια 50 δισεκατομμυρίων από την ΕΕ σύμφωνα με το άρθρο 122 της συνθήκης της Λισαβώνας. Φτάνει για να καλύψει τις εισαγωγές μας σε τρόφιμα για περισσότερο από δυόμισι χρόνια, επομένως δεν θα χρειαστεί ολόκληρη. Το παράδειγμα της Αργεντινής μετά το 2001, που είναι ότι πιο κοντινό σ' αυτό που γίνεται στην Ελλάδα, έδειξε ότι σε τρεις μήνες σταθεροποιείται το νόμισμα και αρχίζει η ανάπτυξη και σ' ένα χρόνο ολοκληρώνεται η μετάβαση. Μερικοί οικονομολόγοι όπως ο Π. Κρούγκμαν μιλάνε για ένα με δύο χρόνια.

Η παραγωγή μας θα αρχίσει να αυξάνεται, οι εισαγωγές θα μειωθούν και θα αυξηθούν οι εισαγωγές. Θα βελτιωθεί έτσι το ΙΤΣ και το δημόσιο χρέος δεν θα αυξάνεται. Παράλληλα θα αυξηθούν δραματικά οι θέσεις εργασίας και δε θα οφείλεται η ανταγωνιστικότητα της οικονομία μας από το πόσο μικροί είναι οι μισθοί και οι συντάξεις. Ανάλογα και με τη διανομή του εισοδήματος, θα ξεκινήσει να οικοδομείται η ευημερία του λαού. Με το ευρώ δεν μπορεί να γίνει τίποτα διαφορετικό απ' αυτά που γίνονται εδώ κι έξι χρόνια.

Πρέπει όμως να υπάρξει ένα εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης που θα περιλαμβάνει την προσαρμογή της παραγωγής στις ανάγκες της χώρας. Μέχρι τώρα η ΕΕ με τις επιδοτήσεις και τις ποσοστώσεις μείωσε κατά πολύ την πρωτογενή παραγωγή. Έτσι εισάγουμε ψάρια που μπορούμε να παράγουμε, εισάγουμε ζάχαρη γιατί η ΕΒΖ έκανε εργοστάσιο στη Σερβία για να παρακάμψει την ποσόστωση, καλλιεργήσιμα χωράφια έγινα πάρκα με φωτοβολταϊκά στοιχεία κλπ. Όλα αυτά θα είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τους ''δανειστές'' (ουπς λάθος) με την ΕΕ και ίσως με τις ΗΠΑ.

Η αύξηση της παραγωγής και των εξαγωγών θα επιτρέψει το ΙΤΣ να είναι ελάχιστα ή καθόλου ελλειμματικό πράγμα που είναι ο πιο σημαντικός παράγων για μία οικονομία.

Τι θα γίνει αν δεν πάμε σε εθνικό νόμισμα;
Η ανεργία ήδη έχει παγιοποιηθεί στο ενάμισι εκατομμύριο εγγεγραμμένους. Αν υπολογίσουμε κι αυτούς που δουλεύουν με 5μηνες συμβάσεις στο δημόσιο αλλά και όσους (πχ. τους αυτοαπασχολούμενους που μένουν άνεργοι), ξεπερνά τα δύο εκατομμύρια. Οι συνταξιούχοι είναι περίπου 3 εκατομμύρια και οι συντάξεις τους με τις ρήτρες ελλειμμάτων (''κόφτες) θα μειώνονται συνεχώς. Υπάρχουν 350 με 400 χιλιάδες οικογένειες στις οποίες δεν υπάρχει ούτε ένας εργαζόμενος. Όλοι αυτοί οι δείκτες δεν πρόκειται να βελτιωθούν. Παράλληλα ο πληθυσμός των αγροτών και των αυτοαπασχολούμενων (περισσότερο από δύο εκατομμύρια συνολικά) θα μειωθεί στο ελάχιστο προς όφελος εταιρειών που θα πάρουν τις αγροτικές εκτάσεις και θα ασκούν τα επαγγέλματα των αυτοαπασχολούμενων. Κάποιοι απ' αυτούς θα γίνουν υπάλληλοι των εταιρειών αυτών, άλλοι θα μείνουν άνεργοι και κάποιοι εξ αυτών θα μεταναστεύσουν σε χώρες του εξωτερικού.

Επειδή τα ασφαλιστικά ταμεία θα διαλυθούν, οι συνταξιούχοι θα παίρνουν μόνο τη λεγόμενη εθνική σύνταξη που παρέχει το κράτος και ανάλογα με τα ελλείμματα στον προϋπολογισμό και στο ΙΤΣ θα μειώνονται. Τα προϊόντα θα είναι ακριβά και θα εξάγονται κι έτσι θα υπάρχουν ελλείψεις ακόμα και σε τρόφιμα και φάρμακα. Θα εξάγονται γιατί θα πιάνουν καλύτερη τιμή. Τα συσσίτια θα είναι ο μόνος τρόπος επισιτισμού και φαινόμενα σαν της Βενεζουέλας θα είναι η καθημερινότητα των Ελλήνων. Δεν θα μπορούμε να πληρώσουμε ακόμα και το ηλεκτρικό ρεύμα που η ιδιωτική ΔΕΗ θα το εξάγει όπως το ίδιο θα γίνει και με το νερό. Η λέξη ''κόλαση'' θα είναι πενιχρή για να περιγράψει αυτό που θα γίνει τα επόμενα χρόνια αν παραμείνουμε στο ευρώ.

Φυσικά με το εθνικό νόμισμα δεν θα έχουμε σε μεγάλους αριθμούς τις πολυτέλειες που είχαμε με τα δανεικά του ευρώ όπως πολυτελή αυτοκίνητα και εισαγόμενα προϊόντα τεχνολογίας (τηλεοράσεις κλπ/). Αυτό θα δώσει ώθηση στην εγχώρια παραγωγή. Θα ξαναπαράγουμε αυτοκίνητα, τηλεοράσεις και ψυγεία όπως κάναμε στα τέλη της δεκαετίας του '70 (συναρμολόγηση OPEL και NISSAN, παραγωγή του Pony από τη NAMCO στη Νέα Ραιδεστό Θεσσαλονίκης, οικιακές συσκευές IZOLA, ZANUSSI, ESKIMO, Πίτσος, τηλεοράσεις κλπ.)

Αν η Δύση επιφύλαξε ευεργετική συμπεριφορά στην μεταπολεμική Γερμανία που ηττήθηκε, η οποία Γερμανία σκότωσε εκατομμύρια και κατέστρεψε τις νικήτριες χώρες, δεν βλέπω κανένα λόγο γιατί θα συμπεριφερθεί διαφορετικά στην Ελλάδα του εθνικού νομίσματος. Η συμπεριφορά της Γερμανίας και του ΔΝΤ εδώ κι έξι χρόνια μοιάζει με την συμπεριφορά των νικητών του Α' Παγκοσμίου Πολέμου στην Γερμανία της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και σε μερικά σημεία την ξεπερνά όπως στην εκποίηση του εθνικού πλούτου της χώρας μας. Πρέπει να λάβουμε υπ' όψιν ότι η Ελλάδα είναι μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ και στην γεωγραφική/στρατηγική θέση που βρίσκεται κανένας δεν θα ήθελε ένα διαλυμένο κράτος (failed state).