Brexit, παγκοσμιοποίηση και Ε.Ε.

17/6/2016

Του Βασίλη Κων/νου Φούσκα*

Η κοινή γνώμη στη Βρετανία είναι διχασμένη για το πού θα ρίξει την ψήφο της στις 23 Ιουνίου.

Μέχρι πρότινος οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ένα μικρό αλλά σταθερό προβάδισμα της παραμονής στην Ε.Ε., αλλά τελευταία η εικόνα αντιστράφηκε υπέρ της αποδέσμευσης.

Ο λαός μας λέει «παντρεύεσαι εύκολα και χωρίζεις δύσκολα» και, πράγματι, ένας γάμος είναι πολύ πιο εύκολος από ένα διαζύγιο, αν και στην περίπτωση της Μεγάλης Βρετανίας ακόμα και ο γάμος της με την Ευρώπη αποδείχτηκε δύσκολος (αν σκεφτούμε τις ενστάσεις της γκολικής Γαλλίας στην ένταξη της Μεγάλης Βρετανίας τη δεκαετία του 1960).

Θα ασχοληθώ εδώ με τις συνέπειες που θα έχει το Brexit πάνω στην Ε.Ε. και, ακόμα, στον καπιταλισμό της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης (χρηματιστικοποίησης).

Η διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης, όπως και η κατασκευή της ευρωζώνης, προωθήθηκε ιστορικά και πολιτικά από τις ΗΠΑ (οι πατριάρχες ή μητριάρχες των συζευγμένων).

Η «Ευρώπη» και τα κράτη της δεν ήταν ποτέ και δεν είναι ένας απόλυτα ανεξάρτητος δρων στη παγκόσμια πολιτική και οικονομία.

Οι ΗΠΑ αποτελούν τον συνεκτικό ιστό της Ε.Ε. -και της ευρωζώνης- και την καθοδηγούν έχοντας αναγνωρίσει την πρωτοκαθεδρία της Γερμανίας σ' αυτήν, εφόσον είναι η χώρα με την πιο ισχυρή οικονομία.

Σ' αυτόν τον συσχετισμό, η Μεγάλη Βρετανία διαδραματίζει ρόλο παράκτιας διευκόλυνσης (off-shore facilitator) στα αμερικανικά και γερμανικά συμφέροντα, τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά αλλά και ιδεολογικά.

Για παράδειγμα, το Σίτι του Λονδίνου είναι ο μεγαλύτερος παράκτιος διευκολυντής χρηματιστηριακών συναλλαγών στον κόσμο, με τον καθημερινό τζίρο ξένων νομισματικών συναλλαγών (foreign currency exchange) να ανέρχεται στα 3,5 τρισεκατομμύρια ευρώ.

Περισσότερα ευρώ και δολάρια ανταλλάσσονται καθημερινά στο Σίτι παρά σε όλη την ευρωζώνη.

Αυτό και μόνο το γεγονός δείχνει τη χρησιμότητα της Μεγάλης Βρετανίας στην παραγωγή και αναπαραγωγή της γερμανικής κυριαρχίας μέσα στην ευρωζώνη και άρα τη συμβολή του βρετανικού χρηματιστηριακού καπιταλισμού στο σχέδιο της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, ηγέτης της οποίας είναι οι ΗΠΑ και το παγκόσμια πρωτοπόρο αποθεματικό τους νόμισμα, το δολάριο.

Ωστόσο, υπάρχει και μια ιδιαίτερη «φυλή» μέσα στο Σίτι, της οποίας οι συναλλαγές είναι παγκόσμιου επιπέδου και απεχθάνονται τις ρυθμίσεις και τη φορολογία που επιβάλλει η Ε.Ε.

Αυτή η αντίφαση στο εσωτερικό του χρηματιστηριακού κεφαλαίου είναι αποκρυσταλλωμένη στα δύο μεγάλα κόμματα, το Συντηρητικό και το Εργατικό, ωθώντας τους κυβερνώντες Συντηρητικούς του Κάμερον προς το δημοψήφισμα (δημοψήφισμα είχαν υποσχεθεί και οι Εργατικοί με τον Μπλερ, όμως δεν το τόλμησαν).

Πού θα πάνε, κατά πάσα πιθανότητα, τα πράγματα αν οι Βρετανοί αποφασίσουν Brexit στις 23 Ιουνίου και με δεδομένη την ισχνή δυναμική του εργατικού κινήματος;

Γιά να δούμε μερικά στοιχεία. Αν το Brexit υπερισχύσει, τότε οι χώρες που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στα βρετανικά κεφάλαια, καθώς και οι χώρες που έχουν επενδύσει στη Βρετανία, θα είναι αυτές που θα υποφέρουν περισσότερο.

Ολλανδία, Βέλγιο, Ιρλανδία, Σκοτία (ειδική περίπτωση και ενδέχεται απόσχιση), Κύπρος, Γερμανία και Πολωνία (ειδική περίπτωση, θα δούμε γιατί) θα δουν τις οικονομίες τους σε ακόμη μεγαλύτερη κρίση.

Ολλανδικές εταιρείες έχουν πάνω από 240 δισ. ευρώ επενδυμένα στη Μεγάλη Βρετανία, με κέρδη άνω των 15 δις, ποσό που είναι το 1,5% του ολλανδικού ΑΕΠ.

Η Γερμανία έχει εμπορικό πλεόνασμα με τη Μεγάλη Βρετανία της τάξης των 38 δισ. ευρώ και κάθε -έστω και μικρή- στροφή της βρετανικής κυβέρνησης μετά το Brexit στον προστατευτισμό θα καταφέρει μεγάλο πλήγμα στη γερμανική βιομηχανία εξαγωγών.

Μια νέα βιομηχανική κοινωνία ενδέχεται να οικοδομηθεί και οι υπηρεσίες μπορεί να πάψουν να αποτελούν τον κορμό της οικονομικής και κοινωνικής ζωής.

Ακόμα, πάνω από 750.000 Πολωνοί ζουν και εργάζονται στη Βρετανία, αποτελώντας τη μεγαλύτερη εθνική κοινότητα ξένων στη χώρα.

Τα εμβάσματά τους συμβάλλουν στην οικονομία της Πολωνίας με ένα ποσό της τάξης του 1,5 δις ευρώ κάθε χρόνο.

Αυτό δεν θα μπορεί να συνεχιστεί αν το Brexit υπερισχύσει.

Υπάρχει επίσης μεγάλη φιλολογία ότι αν το Brexit νικήσει, τότε «το Σίτι θα μετακομίσει».

Δεν μας λένε όμως πού. Στη Φρανκφούρτη; Ή μήπως στο Χονγκ Κονγκ;

Οι αφελείς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι αυτό θα είναι -πιθανότατα- αιτία πολέμου στην Ευρασία εφόσον θα σημάνει τη συνολική καταστροφή της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και της Ε.Ε., η οποία δεν μπορεί να συγκρατηθεί από οιανδήποτε συνθήκη ή συνθήκες υπογραφούν μεταξύ Ε.Ε. και Βρετανίας μετά.

Και είναι τότε ίσως που ο πατριάρχης (ή μητριάρχης) του πρώην ζευγαριού, δηλαδή οι ΗΠΑ, ενδέχεται να εγκαταλείψει οριστικά και αμετάκλητα τα παγκόσμια ηγεμονικά σκήπτρα, υποκύπτοντας στην ιστορική διαδικασία της παρακμής του, που ξεκίνησε, παραδόξως, την εποχή που η Βρετανία έκανε απεγνωσμένα αιτήσεις για ένταξη στην ΕΟΚ.

Αλλά, επαναλαμβάνω, αυτή η ηγεμονική μετάβαση στο παγκόσμιο σύστημα είναι πολύ πιθανό να μην μπορεί να λάβει χώρα ειρηνικά.

*Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Ανατολικού Λονδίνου

Πηγή