28/11/2016
Ο θάνατος του Φιντέλ Κάστρο βρίσκει την οικονομία της νησιωτικής χώρας σε μια δύσκολη περίοδο, ανάλογη αυτής που πέρασε μετά την πτώση του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Επί δεκαετίες η κρατικά ελεγχόμενη οικονομία της Κούβας κατάφερε να αντέξει στο αμερικανικό εμπάργκο και να κρατηθεί ζωντανή χάρη στη βοήθεια της Σοβιετικής Ενωσης.
Μετά την κατάρρευση της τελευταίας όμως, το 1991, η Κούβα βυθίστηκε.
Μεταξύ 1989 και 1993 το ΑΕΠ της συρρικνώθηκε κατά 50%, οι εξαγωγές υποχώρησαν κατά 79%, οι εισαγωγές κατά 75%, το δημόσιο έλλειμμα τριπλασιάστηκε ενώ το επίπεδο διαβίωσης του πληθυσμού υποχώρησε δραματικά. Οι μισθοί ακόμη και σήμερα βρίσκονται χαμηλότερα από τα επίπεδα του 1989.
Η Αβάνα προσπάθησε να ξεπεράσει τη βαθιά οικονομική κρίση υιοθετώντας μικρές μεταρρυθμίσεις. Χαλάρωσε μεταξύ άλλων τους περιορισμούς για τις ξένες επενδύσεις, επέτρεψε το άνοιγμα μικρών ιδιωτικών επιχειρήσεων και την πώληση αγροτικών προϊόντων από ιδιώτες. Η κουβανέζικη οικονομία κατάφερε όμως να ορθοποδήσει οριστικά μόνο χάρη στη βοήθεια της Βενεζουέλας του Ούγκο Τσάβες στη δεκαετία του 2000.
Η κουβανέζικη οικονομία εξαρτάται από τις πετρελαϊκές εισαγωγές της. Οπως εξαρτάται και από τον τουρισμό -που από το 2004 αποτελεί τον κορυφαίο οικονομικό της τομέα-, τις εξαγωγές του νικελίου αλλά και του κοβαλτίου, την παροχή ιατρικών υπηρεσιών, τα φαρμακευτικά προϊόντα και τη διαρκώς συρρικνούμενη εγχώρια βιομηχανία ζάχαρης.
Η εξάρτηση αυτή αποτυπώνει τον αναγκαστικά προσανατολισμένο προς το διεθνές εμπόριο χαρακτήρα της οικονομίας της Κούβας και τροφοδοτεί τα ερωτήματα για το αν η σχετικά αυτόνομη πορεία που επέλεξε μετά το 1959 είναι ακόμη εφικτή στο σημερινό, απόλυτα ελεγχόμενο από τις δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης, οικονομικό μοντέλο του πλανήτη.
Επιβράδυνση
Πολλά θα εξαρτηθούν ενδεχομένως από τη στάση των νυν και των μελλοντικών εμπορικών εταίρων της Κούβας σε Ανατολή και Δύση. Κυρίως όμως των ΗΠΑ. Η κυβέρνηση Ομπάμα ακολούθησε πολιτική εξομάλυνσης των σχέσεων, όμως είναι αμφίβολο αν και ο Ντόναλντ Τραμπ θα συνεχίσει στο ίδιο μοτίβο.
Οι οικονομολόγοι του βρετανικού Economist εκτιμούν πάντως ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί πιθανότατα μετά το 2018. Προβλέπουν επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης φέτος στο 2% από 4% πέρσι και συνέχεια αυτής της τάσης και το 2017.
Θεωρούν όμως ότι στην τριετία που θα ακολουθήσει μετά την απόσυρση του Ραούλ Κάστρο από την ηγεσία της Κούβας το 2018 θα γίνουν σημαντικές αλλαγές. Η οικονομία εκτιμούν θα εκτοξευτεί καθώς θα υπάρξει -πλήρης άρση- των αμερικανικών επενδυτικών και εμπορικών κυρώσεων.
Ο Ραούλ Κάστρο πάντως έχει ξεκινήσει εδώ και μια δεκαετία μεταρρυθμίσεις φιλικές σε μια προσπάθεια βελτίωσης των επιδόσεων της οικονομίας. Η αναγνώριση της αυτοαπασχόλησης σε εκατοντάδες επαγγέλματα, οι προσλήψεις και οι απολύσεις, το εμπόριο μικρών και κρατικών επιχειρήσεων, η ελεύθερη ανταλλαγή αυτοκινήτων και σπιτιών, η ενοικίαση γης, η μείωση της φορολογίας σε επιχειρήσεις συνετέλεσαν στην ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα.
Οι αυτοαπασχολούμενοι Κουβανοί από 150.000 το 2009 ξεπέρασαν πέρσι τους 500.000.
Οι πιέσεις όμως για ακόμη μεγαλύτερο άνοιγμα στην ιδιωτική πρωτοβουλία και την οικονομία της αγοράς είναι όμως ακόμη πιο έντονες. Επίκεντρο και δέλεαρ αυτού του ανοίγματος είναι βέβαια οι μεγάλες κρατικές επιχειρήσεις.
Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι είναι έτοιμη να χορηγήσει σε αυτές μεγαλύτερη αυτονομία, με άρση των περιορισμών στα όρια των μισθών και χορήγηση του δικαιώματος επανεπένδυσης του 50% των κερδών τους.
Ο αντιπρόεδρος Μαρίνο Μουρίγο καθησυχάζει πάντως για την ώρα ότι, παρά τον αυξανόμενο ρόλο του ιδιωτικού τομέα, οι κρατικά ελεγχόμενες επιχειρήσεις θα συνεχίσουν να είναι ο πιο σημαντικός κρίκος στην αλυσίδα του κουβανικού οικονομικού μοντέλου.
Ενός μοντέλου που, παρά τα πολύ χαμηλά επίπεδα μισθών -στα όρια της διαβίωσης-, παρά τις συχνές ελλείψεις βασικών αγαθών, παρά τις ουρές στα κρατικά καταστήματα, διασφαλίζει στους περισσότερους Κουβανούς καλύτερο βίο σε σχέση με τους πολίτες άλλων αναπτυσσόμενων χωρών.
Και αυτό γιατί τους προσφέρει δωρεάν εκπαίδευση, δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, καθολική απασχόληση, επιδόματα ανεργίας και αναπηρίας, συντάξεις, ενώ διασφαλίζει βασικές ανάγκες της ζωής όπως η τροφή, η στέγαση, οι κοινωφελείς υπηρεσίες (νερό, ηλεκτρισμός κ.λπ.) και ένα μέρος της διασκέδασης σε πολύ χαμηλό κόστος.
Παροχές που θα τις ζήλευαν αρκετοί εργαζόμενοι στις αναπτυγμένες οικονομίες της Δύσης σήμερα.
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου