Τι κι αν το ευρώ δεν υπήρξε ποτέ;

4/5/2017

Μάμαλης Νάσος, Οικονομολόγος

Κάποιες σκέψεις για το που θα βρισκόταν η Ελλάδα, αν το ευρώ δεν υπήρχε ποτέ. Προφανώς οι επιπτώσεις θα είχαν διεθνή χαρακτήρα, αλλά εμείς θα εστιάσουμε κυρίως στα της χώρας μας.

Το 1981, μια μικρή και φτωχή χώρα έγινε μέλος σε μια ομάδα 9 αναπτυγμένων χωρών. Η ομάδα ονομάζονταν Ενωμένη Ευρώπη ή αργότερα Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι 9 χώρες, βλέποντας την χαώδη διαφορά ανάμεσα στις οικονομίες τους και την αντίστοιχη της μικρής χώρας, άρχισαν να επιδοτούν με επταετή και πενταετή προγράμματα την οικονομία αυτής της χώρας. Για τους νέους, αυτή είναι απλοποιημένη η ιστορία των πακέτων Delors που πιθανόν να έχετε ακούσει. Αν ούτε τα έχετε ακούσει, είναι ο παππούς του ΕΣΠΑ.

Οι επιδοτήσεις αυτές, αν και είχαν ίσως στον ορίζοντα την νομισματική ένωση, κοντά 20 χρόνια αργότερα, θα δίνονταν και χωρίς το ευρώ. Κατά συνέπεια η πορεία της Ελληνικής οικονομίας θα ήταν περίπου ίδια, με μια βασική διαφορά. Δεν θα υπήρχε λόγος να παραποιηθούν (για να πω την ευγενική λέξη) οι οικονομικές καταστάσεις για να φανεί η χώρα ισχυρότερη από ότι ήταν.

Εύκολα προκύπτει η ερώτηση: Χωρίς το ευρώ, δηλαδή, δεν θα είχαμε κρίση;

Αρχικά να πούμε ότι η κρίση, η αρχική κρίση, η μαμά της δικής μας, ήταν παγκόσμιο φαινόμενο. Ήταν μια παγκόσμια κρίση στην αγορά χρηματοδότησης, η οποία προήλθε από την κατάρρευση ενός αμερικανικού κολοσσού στον τομέα. Κατά συνέπεια, η παγκόσμια κρίση δεν επηρεάζεται από την παρουσία του ευρώ. Στα δικά μας τώρα.

Η Ελλάδα είναι μια χώρα που παραδοσιακά δανείζεται γιατί έχει ελλειμματικό προϋπολογισμό. Μέχρι περίπου το 2000, η χώρα είχε μικρό και διαχειρίσιμο έλλειμμα. Τι άλλαξε; Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, έβαλαν ένα τεράστιο επενδυτικό βάρος στους ώμους της Οικονομίας μας. Δυστυχώς, οι επενδύσεις που έγιναν, αντί να φέρνουν έσοδα στο κράτος, σήμερα σαπίζουν και χρησιμοποιούνται ελάχιστα.

Οπότε αν δεν υπήρχε ευρώ και Ολυμπιακοί Αγώνες, τα πράγματα θα ήταν καλύτερα; Και ναι και όχι. Ναι, με την έννοια ότι η παγκόσμια κρίση θα μας επηρέαζε λιγότερο, κατά συνέπεια σήμερα δε θα ήμασταν εδώ που είμαστε. Όχι, γιατί η Οικονομία μας εξακολουθεί να είναι ελλειμματική, απλά λιγότερο. Και ενώ είναι γεγονός ότι η Οικονομία μας, κυρίως αν όχι μόνο στον ιδιωτικό τομέα, έχει κάνει σημαντικά βήματα, με αύξηση των εξαγωγών και της παραγωγικότητας, αυτό έγινε ακριβώς λόγω της κρίσης και της απώλειας της εσωτερικής αγοράς, το οποίο ανάγκασε πολλές επιχειρήσεις να ψάξουν τον εξωστρεφή τους χαρακτήρα.

Για να μην το παρακάνω σε λεπτομέρειες, ας πούμε συνοπτικά πέντε πράγματα:

Χωρίς το ευρώ και τους Ολυμπιακούς Αγώνες, θα ήμασταν ακόμα στην κατάσταση που ήμασταν περίπου το 2000. Όχι ακμάζουσα οικονομία, αλλά σίγουρα όχι στην κατάντια τη σημερινή.
Οι μόνοι καθαρά εξωστρεφείς τομείς της οικονομίας μας, θα ήταν ο Τουρισμός και η Ναυτιλία.
Ο διογκωμένος και καθόλου παραγωγικός δημόσιος τομέας, όπως και το τραπεζικό σύστημα με τα υπερχρεωμένα ελληνικά νοικοκυριά θα εξακολουθούσαν να είναι πρόβλημα, απλά ένα πρόβλημα που είτε θα μπορούσαμε να το σπρώξουμε κάτω από το χαλάκι, είτε να το λύσουμε με έκδοση νέου χρήματος (εφόσον έχουμε δραχμή, ότι θέλουμε κόβουμε).
Είναι αδύνατον να γνωρίζουμε τι θα γινόταν με τις επιδοτήσεις από την Ε.Ε. Ένα μεγάλο μέρος αυτών είχε δοθεί ακριβώς λόγω της έλευσης του Ευρώ. Θεωρώ ότι ένα μέρος των επιδοτήσεων θα είχε και πάλι δοθεί, αλλά φυσικά δεν θα ήταν οι εισροές κεφαλαίων που έγιναν λόγω της ένταξής μας στην Νομισματική Ένωση.

Σε αυτό το εναλλακτικό σενάριο, στις 4 Μαΐου 2017, η Ελληνική Οικονομία θα ήταν σε μια αδιάφορη θέση, χωρίς μεγάλα προβλήματα, αλλά σίγουρα πολύ χαμηλότερα από το επίπεδο που είναι (ναι ακόμα και τώρα), με χαμηλότερες αμοιβές, αλλά και χαμηλότερο δείκτη τιμών. Αργά η γρήγορα θα ερχόταν μια κρίση χρηματοδότησης, που κανείς δε μπορεί να πει τί επιπτώσεις θα είχε, καθώς ούτε μηχανισμός στήριξης θα υπήρχε, ούτε όμως θα είχαμε και τη δυνατότητα να υποτιμούμε επ αόριστον το νόμισμά μας (κόβοντας νέο χρήμα συνέχεια), αφού αυτό θα προκαλούσε σημαντικό πληθωρισμό.



Ουσιαστικά το ευρώ και οι Ολυμπιακοί Αγώνες έφεραν την κρίση αυτή αρκετά πιο κοντά. Προσωπικά θεωρώ ότι αυτή η κρίση ήταν αναπόφευκτη. Ωστόσο αυτή τη στιγμή, όπου και το ευρώ έχουμε και οι Ολυμπιακοί έγιναν, το ερώτημα ευρώ ή δραχμή είναι πλέον πολύ διαφορετικό, αλλά κυρίως, θέμα πολιτικής επιλογής. Και στις δύο περιπτώσεις μπορούμε να ορθοποδήσουμε σαν οικονομία, εφόσον γίνουν οι κατάλληλες πολιτικής επιλογές. Αλλά αυτό είναι θέμα για άλλο άρθρο.

Πηγή

Πώς θα ήταν η Ελλάδα αν δεν μπαίναμε στην ευρωζώνη

Η οικονομία μας δεν θα είχε ανατιμηθεί για να μειωθεί ο πληθωρισμός ώστε να πιάσουμε το κριτήριο του Μάαστριχτ κι έτσι οι εταιρείες που πήγαν στην Βουλγαρία θα παρέμεναν στην Ελλάδα.

Η τραπεζική πίστη μπορεί να είχε απελευθερωθεί μπορεί κι όχι. Ακόμα όμως κι αν είχε απελευθερωθεί τα εισαγόμενα προϊόντα θα ήταν ακριβά κι έτσι δεν θα μπορούσαμε να καταναλώνουμε με δανεικά. Έτσι το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών δεν θα ήταν ελλειμματικό ή αν ήταν θα ήταν ελαφρά ελλειμματικό κι έτσι το δημόσιο χρέος σε ξένα νομίσματα θα ήταν μικρό.

Το δημόσιο χρέος σε ξένα νομίσματα θα ήταν κάτω από το 20% που ήταν την τελευταία μέρα της δραχμής (31/12/2001). Έτσι δεν θα χρεοκοπούσαμε γιατί καμία χώρα δεν χρεοκόπησε με τέτοιο χρέος. Αντιθέτως, με την είσοδο μας στην ευρωζώνη το σύνολο του χρέους μας μετατράπηκε σε ξένο νόμισμα κι έτσι έπρεπε να υπάρχουν πλεονάσματα για να εξυπηρετηθεί, όπως συμβαίνει και για το εξωτερικό.

Η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας θα ήταν μεγάλη κι έτσι η ανεργία θα ήταν σε μικρό ποσοστό. Με την κατάλληλη πολιτική θα ήταν μονοψήφιο ποσοστό.

Η δραχμή κατά πάσα πιθανότητα θα ήταν συνδεδεμένη με το ευρώ. Μπορεί να ήταν σε ισοτιμία που συμφέρει τη χώρα μας σε συνάρτηση με τις ισοτιμίες των νομισμάτων των ανταγωνιστικών οικονομιών όπως πχ. η Τουρκία.

Δεν θα γίνονταν αθρόες εισαγωγές καταναλωτικών προϊόντων όπως αυτοκίνητα. Έτσι η καθημερινή ζωή μας θα ήταν πολύ διαφορετική. Ενδεχομένως δεν θα υπήρχαν τα εμπορικά κέντρα και τα σούπερ μάρκετ που υπάρχουν στις περιαστικές περιοχές όπως το Cosmos στην Θεσσαλονίκη.

Το δημόσιο χρέος δεν θα είχε διπλασιαστεί όπως έγινε μέσα σε 8 χρόνια με το ευρώ (1/1/2002-31/12/2009). Το ιδιωτικό χρέος θα ήταν χαμηλό λόγω του ότι δεν θα υπήρχε ο αθρόος δανεισμός από την προοπτική ένταξης μας στην ευρωζώνη. Το δε χρέος των νοικοκυριών θα ήταν μηδενικό ή κοντά στο μηδέν όπως ήταν πριν το 1994. Το μεγαλύτερο μέρος του δημοσίου χρέους θα παρέμενε εσωτερικό σε δραχμές.

Δεν θα είχαμε νοσήσει από την λεγόμενη ''Ολλανδική ασθένεια''.

Η οικονομία μας θα ήταν υγιής στηριγμένη στην παραγωγή και όχι απαραίτητα στην κατανάλωση, η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών δεν θα στηριζόταν στα χαμηλά μεροκάματα και στη μαύρη εργασία. Δεν θα είχαμε κρίση και μνημόνια που επιβάλλουν την εσωτερική υποτίμηση (μειώσεις μισθών) επειδή θα κάναμε νομισματικές υποτιμήσεις ή σε περίπτωση σύνδεσης της δραχμής με το ευρώ θα είχαμε πιο σφιχτή δημοσιονομική πολιτική αλλά σε καμία περίπτωση ότι έγινε με το ευρώ.

Η ανάπτυξη θα μπορούσε να στηριχτεί στην παραγωγή και όχι κατανάλωση και στην οικοδομή όπως έγινε με το ευρώ. Δεν θα υπήρχαν τα αθρόα στεγαστικά δάνεια που εκτόξευσαν το δημόσιο χρέος και δεν θα υπήρχαν τα λεγόμενα ''κόκκινα δάνεια''. Δεν θα είχαν δημιουργηθεί οι κάθε λογής ''φούσκες'' χρηματοδοτούμενες με δανεικά από το εξωτερικό όπως η καταναλωτική, η στεγαστική κλπ.

Δεν θα πουλιούνταν οι δημόσιες επιχειρήσεις κι η δημόσια περιουσία και αν υπήρχε πίεση από την ΕΕ για να γίνει αυτό, υπήρχαν πολλά περιθώρια να μείνουν δημόσια.

Επειδή η ανεργία θα ήταν χαμηλή, τα ασφαλιστικά ταμεία θα ήταν βιώσιμα και με ανθηρά οικονομικά. Οι συντάξεις δεν θα κόβονταν. Μπορεί εκφρασμένες σε ευρώ να ήταν χαμηλές αλλά η αγοραστική τους δύναμη θα ήταν μεγαλύτερη λόγω του ότι θα ήταν πολύ μικρότερες οι τιμές των αγαθών και υπηρεσιών.

Γενικά, δεν θα γίνονταν όσα περιγράφονται σ' αυτό το άρθρο. 

Εννοείται ότι δεν θα είχαν αυτοκτονήσει όσοι πολίτες το έκαναν από την απόγνωση τους, η ποιότητα ζωής θα ήταν καλύτερη από αυτή την εποχή της κρίσης, αυτό το blog δεν θα υπήρχε λόγος να υπάρχει κι εγώ το πιο πιθανό θα ήταν να ασχολούμαι με την μουσική.