Οι εφιαλτικές μνήμες του 2001 ξυπνούν ξανά για τους Αργεντινούς

13/5/2018

Δεκαέξι χρόνια μετά την πτώχευση του 2002 και αφού επιχείρησε δραστική αλλαγή πολιτικής, υπό την προεδρία του φιλελεύθερου Μαουρίσιο Μάκρι, η Αργεντινή στρέφεται εκ νέου στο ΔΝΤ. Για ακόμη μία φορά, η πάλαι ποτέ ευημερούσα χώρα της Λατινικής Αμερικής ζητεί τη βοήθεια του Ταμείου, καθώς το νόμισμά της καταρρέει, έχοντας υποτιμηθεί κατά 18% και ενώ η κεντρική τράπεζα έχει ήδη δαπανήσει πάνω από 8 δις δολάρια για να το στηρίξει.

Η είδηση έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από το Χρηματιστήριο του Μπουένος Άιρες, που έκλεισε με κέρδη πάνω από 6%. Προκάλεσε, όμως, αναστάτωση στην κοινή γνώμη της χώρας, που σε μεγάλο ποσοστό επιρρίπτει στο ΔΝΤ την ευθύνη για την κατάρρευση της οικονομίας και την πτώχευση την περίοδο 2001-2002. Άγνωστο είναι, επίσης, το πολιτικό μέλλον του Μάκρι, που εκλέχθηκε στα τέλη του 2015, υποσχόμενος να ανορθώσει την οικονομία της χώρας και να ανακτήσει την πρόσβασή της στις αγορές. Είχε, άλλωστε, υποσχεθεί να καταστήσει το πέσο ένα «κανονικό νόμισμα», που θα αντέχει στους κλυδωνισμούς από το εξωτερικό. Η Αργεντινή κατόρθωσε πράγματι να επιστρέψει στις αγορές, καθώς ο Μάκρι αποφάσισε αυτό που αρνούνταν πεισματικά να κάνει η προκάτοχός του, Κριστίνα Φερνάντες, να καταβάλει περίπου 11 δις δολ. στα funds που είχαν αρνηθεί να συμμετάσχουν στην αναδιάρθρωση του αργεντίνικου χρέους το 2005.

Εν συνεχεία, όμως, στα δύο πρώτα χρόνια της θητείας του η Αργεντινή δανείστηκε σχεδόν 60 δις δολ. και, όπως φάνηκε από τις εξελίξεις, δεν κατόρθωσε να ενισχύσει το πέσο, ώστε να αντέξει στις εξωτερικές επιθέσεις. Από φιλελεύθερη σκοπιά επικρίνεται ότι δεν προώθησε εγκαίρως τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που σχεδίαζε και δεν τόλμησε να εναντιωθεί σε παγιωμένες αντιλήψεις. Ότι δεν τόλμησε να αυξήσει τα τιμολόγια των εταιρειών κοινής ωφελείας που παραμένουν επιδοτούμενα. Ότι ενέδωσε στις αντιδράσεις των εργατικών συνδικάτων και δεν επέμεινε στη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, συνεχίζοντας τη μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων και το «πάγωμα» των μισθών. Ότι δεν ολοκλήρωσε τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος που άρχισε στα τέλη του 2017, αλλάζοντας τον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων. Εν ολίγοις, ότι δεν προχώρησε εγκαίρως σε μέτρα που είναι πιθανόν να επιβληθούν τώρα από το μνημόνιο με το ΔΝΤ.

Όταν στα μέσα της εβδομάδας προσέφυγε στο ΔΝΤ, η κυβέρνηση Μάκρι ζήτησε μόνον μια πιστωτική γραμμή ύψους 30 δις δολ., προσπαθώντας να αποφύγει τα μέτρα προσαρμογής που φέρνουν οδυνηρές αναμνήσεις στη χώρα. Γρήγορα, όμως, διαψεύστηκαν οι ελπίδες της, καθώς η πιστωτική γραμμή προσφέρεται μόνον σε χώρες με πιο σταθερή δημοσιονομική εικόνα. Έτσι, η Αργεντινή θα υπογράψει πλήρες μνημόνιο. Όποια κι αν ήταν η πολιτική του Μάκρι ή των προκατόχων του, η Αργεντινή βρέθηκε για ακόμη μία φορά στη θύελλα της διεθνούς συγκυρίας και μοιράζεται την ίδια μοίρα με τις υπόλοιπες αναδυόμενες αγορές. Από την Τουρκία μέχρι την Ινδονησία και τη Ρωσία, οι αναδυόμενες αγορές εγκαταλείπονται από το ξένο κεφάλαιο που επιστρέφει στις ΗΠΑ, εν αναμονή περαιτέρω αυξήσεων των επιτοκίων του δολαρίου. Καταρρέουν, έτσι, τα νομίσματά τους και διευρύνονται τα ελλείμματά τους.

Εδώ και 61 χρόνια το Ταμείο εμπλέκεται στην αργεντίνικη οικονομία

 Η Αργεντινή έχει μακρά ιστορία με το ΔΝΤ. Το Ταμείο τής χορήγησε για πρώτη φορά δάνειο το 1957, όταν η χώρα βρισκόταν υπό δικτατορικό καθεστώς. Έκτοτε η παρουσία του είναι συνυφασμένη με θυελλώδεις οικονομικές κρίσεις. Τη δεκαετία του 1990, όταν υπουργός Οικονομικών ήταν ο Ντομίνγκο Καβάγιο και πρωθυπουργός ο Κάρλος Μένεμ, το Μπουένος Άιρες υιοθέτησε τη σύνδεση του πέσο με το δολάριο, υπό την καθοδήγηση του Ταμείου. Η ισοτιμία 1:1 ανάμεσα στα δύο νομίσματα αποδείχθηκε δυσβάστακτη και πολλοί Αργεντινοί θεωρούν το ΔΝΤ υπεύθυνο για την κατάρρευση της οικονομίας και την πτώχευση της χώρας στα τέλη του 2001.

Στη συνέχεια, η κυβέρνηση του Φερνάντο ντε λα Ρούα συμφώνησε με το ΔΝΤ δάνειο ύψους 38 δις δολαρίων. Καταβλήθηκαν, όμως, μόνον οι πρώτες δύο δόσεις, καθώς το Μπουένος Άιρες αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την επίμαχη ισοτιμία, ενώ το Ταμείο επέβαλε ολοένα και αυστηρότερους όρους. Ακολούθησε η χειρότερη κρίση στην ιστορία της οικονομίας της Αργεντινής, που συμπαρέσυρε στην πτώση της μεγάλο μέρος του πληθυσμού της χώρας.

Το 2005, η χώρα προχώρησε σε αναδιάρθρωση του χρέους της, στην οποία συμμετείχε η πλειονότητα των πιστωτών της. Παρέμειναν εκτός συμφωνίας ορισμένα funds που απαιτούσαν την αποπληρωμή των ομολόγων τους στο ακέραιο, μολονότι τα είχαν αγοράσει στη δευτερογενή αγορά έναντι ευτελούς τιμήματος όταν η χώρα τελούσε υπό πτώχευση.

Το 2006, ο τότε πρόεδρος Νέστορ Κίρχνερ κατόρθωσε να περιορίσει το έλλειμμα και να ανορθώσει την οικονομία, επικουρούμενος από την ευνοϊκή διεθνή συγκυρία. Ήταν τα χρόνια που οι αναδυόμενες οικονομίες σημείωναν μεγάλη ανάπτυξη, χάρη στις υψηλές τιμές των εμπορευμάτων που εξήγαγαν. Έτσι, ο Κίρχνερ πήρε μια τολμηρή απόφαση, κηρύσσοντας άκυρο το χρέος ύψους 11,6 δις δολαρίων που εκκρεμούσε προς το ΔΝΤ. Επήλθε ρήξη της χώρας του με το Ταμείο και αποκλεισμός της από τις διεθνείς χρηματαγορές. Η Κριστίνα Φερνάντες, χήρα του και διάδοχός του, καθώς εξελέγη πρόεδρος μετά τον θάνατό του, αρνήθηκε πεισματικά να αποπληρώσει τα funds και η χώρα οδηγήθηκε σε τεχνική πτώχευση το 2014, μολονότι ήταν πρόθυμη να αποπληρώσει όσους ομολογιούχους της είχαν συναινέσει στο «κούρεμα» των ομολόγων τους. Εν τω μεταξύ, όμως, είχαν αλλάξει οι συνθήκες και οι τιμές των εμπορευμάτων υποχωρούσαν, ενώ η Αργεντινή είχε προ πολλού αναγκασθεί να τυπώνει πληθωριστικό χρήμα. Στα τέλη του 2015 εξελέγη πρόεδρος ο πολιτικός αντίπαλος της Φερνάντες, Μαουρίσιο Μάκρι, με το κόμμα «Ας Αλλάξουμε» και την υπόσχεση να κάνει το πέσο ένα κανονικό νόμισμα.

Πηγή