Δημήτρης Βαγιάνος: Η δραχμή δεν είναι λύση στο πρόβλημά μας

21/4/2012

O καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο LSE εξηγεί πώς τα «ασφαλή ομόλογα» μπορούν να βγάλουν την Ευρωζώνη από την κρίση

Ανήκει σε όσους πιστεύουν στην ανάγκη διάσωσης της Ευρωζώνης, αρκεί αυτό να γίνει με τον «σωστό τρόπο», ενώ τα σενάρια επιστροφής στη δραχμή τον βρίσκουν «κάθετα αντίθετο». Καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο London School of Economics, ο Δημήτρης Βαγιανός μιλάει στην «Οικονομία» εκπροσωπώντας τη Euronomics, μια ομάδα εννέα οικονομολόγων ακαδημαϊκών της παγκόσμιας πανεπιστημιακής αφρόκρεμας -από το LSE του Λονδίνου μέχρι το Πρίνστον των ΗΠΑ- η οποία αποφάσισε να αναλάβει δράση για την αντιμετώπιση της κρίσης στην Ευρωζώνη.

Ανάμεσα στις προτάσεις που έχει υποβάλει η ομάδα είναι και τα λεγόμενα «ασφαλή ομόλογα», ενώ, όπως υποστηρίζει ο κ. Βαγιανός, παρά τα λάθη που μπορεί να έχει κάνει η τρόικα, τα μέτρα που περιλαμβάνονται στα μνημόνια «βρίσκονται στη σωστή κατεύθυνση».

Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα της Ευρωζώνης;

Διαβάζουμε ότι η κρίση στην Ευρωζώνη έχει τις ρίζες της στο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας των χωρών του Νότου. Η παραπάνω επιχειρηματολογία δεν είναι λανθασμένη, ωστόσο, εμείς πιστεύουμε πως τα όποια προβλήματα οξύνθηκαν εξαιτίας αδυναμιών στη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος εντός Ευρωζώνης. Ας πάρουμε για παράδειγμα την Ελλάδα: προφανώς η χώρα έχει πρόβλημα ανταγωνιστικότητας και είναι γνωστή για τη χαμηλή δημοσιονομική πειθαρχία της. Πώς μπόρεσε λοιπόν να δανειστεί τόσο μεγάλα ποσά;

Η απάντηση βρίσκεται στον τρόπο λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος και στην ανεπαρκή εποπτεία του. Δύο είναι οι βασικές αδυναμίες. Πρώτον, ότι τα ομόλογα κάθε χώρας της Ευρωζώνης θεωρούνταν απολύτως ασφαλή για τον υπολογισμό των δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών, με αποτέλεσμα οι τελευταίες να αντιμετωπίζουν με τον ίδιο τρόπο ένα ελληνικό και ένα γερμανικό ομόλογο, κάτι που τις οδήγησε να εκτίθενται σε κινδύνους χωρίς να αναλαμβάνουν τις αντίστοιχες ευθύνες για το ρίσκο.

Δεύτερον, ότι η εποπτεία ακόμη και των μεγάλων τραπεζών γινόταν σε εθνικό και όχι σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Δηλαδή, αυτός που αξιολογεί το «ρίσκο» στο οποίο εκτίθενται οι τράπεζες είναι η εθνική κεντρική τράπεζα -η οποία ενδεχομένως να υπόκειται σε πολιτικές πιέσεις-, τη στιγμή που σε περίπτωση... χρεοκοπίας των υπερεκτεθιμένων τραπεζών, αυτός που καλείται να καλύψει τη ζημιά είναι η Ευρωζώνη. Συμπέρασμα, πρέπει να βελτιωθεί το πλαίσιο λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος εντός Ευρωζώνης.

Αυτό μπορεί να γίνει μέσω των «ασφαλών ομολόγων» που προτείνει η Euronomics;

Τα «ασφαλή ομόλογα» θα ήταν μια αποτελεσματική και γρήγορη λύση. Σημασία έχει να αφαιρεθούν τα κίνητρα που έχουν οι τράπεζες να αγοράζουν ομόλογα υψηλού ρίσκου και να δημιουργηθεί ένα ομόλογο χαμηλού ρίσκου στο οποίο να μπορούν να επενδύσουν. Η ιδέα βασίζεται στη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής Αρχής Χρέους, η οποία θα αγόραζε ομόλογα από όλες τις χώρες της Ευρωζώνης σε αναλογία με το ΑΕΠ τους και θα τα «ομαδοποιούσε», δημιουργώντας ένα ελκυστικό πακέτο για τους επενδυτές. Το νέο αυτό πακέτο θα το χώριζε σε δύο τμήματα: το ένα θα αντιστοιχούσε στο 70% της αξίας του (αυτό θα ήταν το «ασφαλές ομόλογο») και το άλλο στο 30% (αυτό θα είχε υψηλότερο ρίσκο). Ετσι, εάν υπήρχαν απώλειες (π.χ. κάποια χώρα χρεοκοπούσε), τη ζημιά θα απορροφούσε το τμήμα υψηλού ρίσκου (το 30%), ενώ το υπόλοιπο θα καλυπτόταν από τα ισχυρά ομόλογα Γερμανίας, Γαλλίας κ.λπ.

Για να υποστεί απώλειες το «ασφαλές ομόλογο» (το 70%), θα έπρεπε να χρεοκοπήσει όχι μόνο η Ελλάδα, αλλά και οι Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία. Η Αρχή Χρέους θα λειτουργούσε ως μεσολαβητής ανάμεσα στα κράτη και στους επενδυτές, ενώ, για να έχει κίνητρο μια χώρα για δημοσιονομική πειθαρχία, η Αρχή θα αγόραζε τα ομόλογά της σε τιμές αγοράς.

Τη λύση των Ευρωομολόγων την απορρίπτετε;

Ο τρόπος με τον οποίο προωθούνται σήμερα τα Ευρωομόλογα θεωρώ πως είναι λάθος επειδή δεν υφίσταται δημοσιονομική ένωση. Βάζουμε την άμαξα μπροστά από το άλογο. Για να λειτουργήσουν σωστά τα Ευρωομόλογα, πρέπει να δημιουργηθεί ένας ευρωπαϊκός φοροεισπρακτικός μηχανισμός και άρα να έχουν γίνει βήματα προς πολιτική ενοποίηση, αφού αυτοί που διαχειρίζονται τους φόρους μας πρέπει να είναι εκλεγμένοι!

Στην αντίθετη περίπτωση μπορεί, ας πούμε, η Γερμανία -και άρα οι Γερμανοί φορολογούμενοι- να κληθεί να καλύψει ζημιές που θα έχει προκαλέσει η Ισπανία, και αυτό χωρίς καμία πολιτική νομιμοποίηση. Οι συνέπειες μπορεί να είναι καταστροφικές και να οδηγήσουν σε διχασμό τους Ευρωπαίους.

Τι απαντάτε σε όσους ζητούν επιστροφή στη δραχμή;

Είμαι κάθετα αντίθετος. Το σημαντικότερο πρόβλημα της Ελλάδας είναι θεσμικό, και η επιστροφή στη δραχμή δεν πρόκειται να βοηθήσει σε αυτό.

Φυσικά, με την υποτίμηση θα υπάρξει όφελος για τα ελληνικά προϊόντα και τον τουρισμό. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως η Ελλάδα θα γίνει «ουσιαστικά» πιο ανταγωνιστική.

Για τα μνημόνια
Το θέμα δεν είναι τα μέτρα αλλά η εφαρμογή τους

Ανήκετε σε όσους πιστεύουν πως πρέπει να σωθεί η Ευρωζώνη πάση θυσία;

Πιστεύω στο ευρωπαϊκό ιδεώδες και άρα πιστεύω πως η Ευρωζώνη πρέπει να σωθεί... αλλά με τον σωστό τρόπο, με βαθιές δομικές αλλαγές.

Είχατε δηλώσει πως το πρόβλημα των μνημονίων είναι η μη εφαρμογή τους. Εμμένετε στην άποψή σας;

Δεν λέω ότι το σχέδιο είναι τέλειο. Σαφώς και η τρόικα έχει κάνει λάθη, ωστόσο πολλά από αυτά που προβλέπουν τα μνημόνια κινούνται στη σωστή κατεύθυνση. Το πρόβλημα εντοπίζεται στην εφαρμογή τους, στη μεγάλη αντίσταση που συναντούν οι μεταρρυθμίσεις. Πιστεύω πως ένα από τα λάθη της τρόικας είναι ότι ούτε η ίδια έδωσε τη δέουσα σημασία στο πώς θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στην πράξη όσα ζητούσε. Για παράδειγμα, δεν δόθηκε έμφαση στη δημιουργία υποδομών στη δημόσια διοίκηση ώστε αυτή να μπορέσει να εφαρμόσει τα μεταρρυθμιστικά πακέτα.

Το Μνημόνιο 2 και η αναδιάρθρωση του χρέους είναι το τέλος της περιπέτειας;

Πιθανώς να χρειαστούν και νέα αναδιάρθρωση χρέους και νέο πακέτο στήριξης. Όλα θα εξαρτηθούν από την πολιτική σταθερότητα και την πορεία των μεταρρυθμίσεων. Εάν δεν αποκτήσουν δυναμική οι μεταρρυθμίσεις, μπορεί οι Ευρωπαίοι να σηκώσουν τα χέρια ψηλά. Δεν λέω βέβαια ότι και οι τελευταίοι δεν έχουν ευθύνες στη διαχείριση της κρίσης... φυσικά και τους ενδιέφερε περισσότερο να σώσουν τις τράπεζες τους παρά να ορθοποδήσει η Ελλάδα.

Πηγή

 Φτωχή η ανάλυση του οικονομολόγου για το ότι ''η Ελλάδα δεν θα γίνει «ουσιαστικά» πιο ανταγωνιστική''.
Ο Στρος Καν, ο Πωλ Κρούγκμαν, ο Μαρκ Ουάιζμπροτ, ο Ρουμπινί, ο Μαριόλης έχουν αντίθετη άποψη. (Πηγή)
Θα πρέπει να μας εξηγήσει πώς η Αργεντινή 10 χρόνια μετά το σταμάτημα της εσωτερικής υποτίμησης, ευημερεί. (Πηγή)

Περισσότερες δημοσιεύσεις εδώ.