FT: Ο αποπληθωρισμός είναι ήδη εδώ

24/2/2014

Του Wolfgang Munchau

Εάν υπάρχει αποπληθωρισμός στη Γερμανία, τότε καμία πολιτική προσαρμογής στην περιφέρεια δεν θα πετύχει. Τα μοντέλα της ΕΚΤ είναι πιο πιθανό να προβλέψουν... επίθεση εξωγήινων, παρά τον κίνδυνο πιστωτικής κρίσης.

Εδώ και μήνες αντιμετωπίζουμε τον αποπληθωρισμό λες και παρακολουθούμε μία καταιγίδα στον μετεωρολογικό χάρτη να μας πλησιάζει.  Η καταιγίδα, όμως, μπορεί να είναι ήδη εδώ.

Ας δούμε τα στοιχεία. Η στατιστική υπηρεσία της Γερμανίας ανακοίνωσε την προηγούμενη εβδομάδα ότι οι πραγματικοί μισθοί της χώρας -αφού αφαιρεθεί ο πληθωρισμός- μειώθηκαν το 2013. Κι αυτό δεν ήταν αναμενόμενο γιατί άλλες έρευνες έδειχναν ότι είχαν αυξηθεί. Αυτό που μάλλον συνέβη είναι πως οι αποδοχές που εξαρτώνται από την κερδοφορία (μπόνους) και άλλες συνιστώσες που είναι δύσκολο να υπολογιστούν κινήθηκαν τελικά πτωτικά τον προηγούμενο χρόνο.

Για την ευρωζώνη, ο αποπληθωρισμός στη Γερμανία είναι πραγματικός εφιάλτης. Εάν στόχος της περιφέρειας είναι να γίνει πιο ανταγωνιστική, τότε χρειάζεται να έχει χαμηλότερο πληθωρισμό από τη Γερμανία. Εάν όμως και η Γερμανία βρίσκεται σε φάση αποπληθωρισμού, τότε είτε δεν θα ευοδωθεί καμία ανταγωνιστική προσαρμογή είτε συνολικά η ευρωζώνη θα βυθιστεί στον αποπληθωρισμό ή και τα δύο, που είναι και το πιθανότερο.

Η Insee, η γαλλική στατιστική υπηρεσία, ανακοίνωσε ότι ο ετήσιος ρυθμός του δομικού πληθωρισμού -που εξαιρεί ευμετάβλητα προϊόντα και τα φορολογικά μέτρα- κατρακύλησε απότομα από 0,6% το Δεκέμβριο στο 0,1% τον Ιανουάριο.

Οι τιμές του βιομηχανικού κλάδου είναι ένας ακόμη σημαντικός δείκτης. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat αυτές μειώθηκαν στην ευρωζώνη συνολικά κατά 0,8% σε ετήσια βάση τον Δεκέμβριο.

Δεν τα βλέπει όλα αυτά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα; Βεβαίως τα βλέπει. Το αναλυτικό της πλαίσιο όμως της υποδεικνύει να παραμείνει χαλαρή. Το ιδιαίτερα εξεζητημένο οικονομικό μοντέλο της ΕΚΤ βλέπει μόνο οριακό κίνδυνο αποπληθωρισμού στον επίσημο δείκτη τιμών καταναλωτή.

Η ΕΚΤ αναλύει επίσης και τις νομισματικές ροές. Και αυτή η ανάλυση δείχνει πως δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας. Η μείωση της ευρείας προσφοράς χρήματος οφείλεται σε τεχνικούς παράγοντες, σύμφωνα με την τελευταία μηνιαία έκθεση της ΕΚΤ. Η Τράπεζα πιστεύει πως πιθανότατα δεν πρόκειται καν για ένδειξη αποπληθωρισμού.

Δυστυχώς υπάρχουν αρκετοί λόγοι για να αμφισβητούμε αυτήν την αισιόδοξη εκδοχή. Κατ’ αρχάς, αυτό το οικονομικό μοντέλο δεν προέβλεψε την τρέχουσα υποχώρηση στους δείκτες πληθωρισμού. Κι αυτό δεν προκαλεί έκπληξη. Ένα από τα μειονεκτήματα των συγκεκριμένων μοντέλων είναι πως δεν μπορούν εύκολα να ελέγξουν τα χρηματοοικονομικά σοκ απλούστατα επειδή αυτά τα μοντέλα δεν έχουν κανένα χρηματοοικονομικό στοιχείο. Είναι πιο κατάλληλα για να προβλέψουν επίθεση εξωγήινων, παρά μία πιστωτική κρίση.

Θυμάστε τι έγινε στην Ιαπωνία; Από τη στιγμή που η οικονομία της βούλιαξε σε μία σταθερή κατάσταση με αρνητικό πληθωρισμό και μηδενικό ρυθμό ανάπτυξης τη δεκαετία του 1990, εγκλωβίστηκε σε μία τρύπα. Ακόμη συνεχίζεται η συζήτηση για το εάν είναι καλύτερο να αντιμετωπιστεί η κατάσταση μέσω της νομισματικής ή της δημοσιονομικής πολιτικής. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία όμως ότι αυτό που σίγουρα δεν θα λειτουργήσει είναι ένα μίγμα πολιτικής με δημοσιονομική λιτότητα, υπερβολική νομισματική στενότητα και άρνηση αντιμετώπισης των τραπεζών ζόμπι. Η ΕΚΤ επιμένει ότι η Ευρώπη δεν είναι Ιαπωνία. Πράγματι, δεν είναι. Η θέση της Ευρώπης ενδεχομένως να είναι χειρότερη από εκείνη της Ιαπωνίας.

Ένα πρόβλημα της ΕΚΤ είναι πως είναι η κεντρική τράπεζα μίας νομισματικής ένωσης. Δεν υπάρχει κυβέρνηση με την οποία να συνδιαλέγεται απευθείας. Κατά συνέπεια, οι αντισυμβατικές πολιτικές, όπως η ποσοτική χαλάρωση, καθίστανται πιο περίπλοκες, τεχνικά αλλά και νομικά. Για παράδειγμα, δεν είναι εμφανές ποιας χώρας τα ομόλογα θα πρέπει να αγοράσει η ΕΚΤ.

Όλα τα τεχνικά θέματα, όμως, μπορούν τελικά να λυθούν. Η ΕΚΤ έχει λίγο-πολύ εξαντλήσει τα περιθώρια των συμβατικών πολιτικών. Τα δύο πιο σχετικά επιτόκιά της βρίσκονται στο 0% και στο 0,25%.

Τα μόνα εργαλεία που είναι αρκετά ισχυρά για να αντιμετωπίσουν τον αποπληθωρισμό είναι αντισυμβατικά. Περιλαμβάνουν αγορές κρατικών και εταιρικών ομολόγων, τραπεζικών ομολόγων ακόμη και μετοχές επιχειρήσεων.

Θα μπορούσαν επίσης να περιλαμβάνουν σχήματα χρηματοδότησης αντί δανεισμού, στήριξη στις τιτλοποιήσεις δανείων μικρών επιχειρήσεων ή, σε ακραίες περιπτώσεις, απευθείας δανειοδότηση επιχειρήσεων. Όσο περισσότερο όμως περιμένει κάποιος τόσο κακοφορμίζει ο πληθωρισμός -τόσο περισσότερο επηρεάζει τις διαπραγματεύσεις για μισθούς και τις τιμές προϊόντων και υπηρεσιών- και τόσο πιο δύσκολο και δαπανηρό θα είναι να απαλλαγούμε από αυτόν.

Θα ήταν, παρ' όλα αυτά, νόμιμες αυτές οι πολιτικές; Μετά την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας να παραπέμψει το πρόγραμμα ΟΜΤ -την περιβόητη υπόσχεση του Μάριο Ντράγκι να πράξει ό,τι χρειάζεται- υπάρχουν ορισμένες αμφιβολίες.

Η απόφαση περιελάβανε ορισμένες ανησυχητικές δηλώσεις που θα μπορούσαν  να επεκταθούν σε όλες τις αγορές ομολόγων από την κεντρική τράπεζα. Υπάρχουν, όμως, διαφορές. Το πρόγραμμα ΟΜΤ μεταμορφώθηκε σε επιχείρηση, αν και τελικά αφορά δημοσιονομικές μεταφορές μεταξύ των χωρών. Αντιθέτως, η ποσοτική χαλάρωση είναι εξ ολοκλήρου νομισματική πολιτική. Δεν  υπάρχει πειστική νομική επιχειρηματολογία εναντίον της.

Με τόσες ενδείξεις αποπληθωρισμού, τα επιχειρήματα υπέρ των αντισυμβατικών πολιτικών είναι συντριπτικά.

Έτσι είναι, όμως, εδώ και καιρό...

Πηγή