Οι μείωσεις δαπανών δεν είναι αντίδοτο στους φόρους

12/6/2016

Ακούμε από την ΝΔ να λέει πως θα μειώσει τους βαρείς φόρους που έχει επιβάλλει το μνημόνιο που εφαρμόζει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και για αντιστάθμισμα θα μειώσει τις δημόσιες δαπάνες. Αυτό είναι λογικοφανές αλλά δεν ισχύει.

Σε εκπομπή που μεταδόθηκε πριν ένα μήνα, ο οικονομολόγος κ. Βεργόπουλος υποστήριξε ότι οι μειώσεις των δημοσίων δαπανών φέρνουν το ίδιο αποτέλεσμα με την επιβολή φόρων. Ας εξετάσουμε αν είναι σωστό αυτό.

Οι μειώσεις των δημοσίων δαπανών (μισθοί δημοσίων υπαλλήλων, συμμετοχή του κράτους στις συντάξεις, δημόσιες επενδύσεις) μειώνουν την κατανάλωση κι έτσι το κράτος έχει λιγότερα έσοδα από άμεσους κι έμμεσους φόρους (ΦΠΑ). Θα πρέπει να επιβάλλει φόρους για να καλύψει αυτό το κενό είτε θα πρέπει να περικόψει εκ νέου τις δαπάνες του ή και τα δύο. Έτσι προκαλείται ύφεση, αύξηση της ανεργίας, ελλείμματα κλπ. Οι μειώσεις των δημοσίων δαπανών φέρνουν το ίδιο αποτέλεσμα με την επιβολή φόρων γιατί και τα δύο αφαιρούν λεφτά από την κατανάλωση. Η ύφεση μάλιστα είναι κυκλική, δηλαδή επαναλαμβάνεται.

Σύμφωνα με τον σωστό συντελεστή ύφεσης του ΔΝΤ, για κάθε ευρώ που περικόπτονται οι δημόσιες δαπάνες, προκαλείται ύφεση 1.7 ευρώ γιατί έχει πολλαπλασιαστική δύναμη. Για κάθε δημόσιο υπάλληλο που συνταξιοδοτείται και δεν αντικαθίσταται, δύο υπάλληλοι στον ιδιωτικό τομέα που παίρνουν τον ίδιο μισθό χάνουν την δουλειά τους.

Οι μειώσεις των δημοσίων δαπανών πολύ κακώς συγχέονται με την μείωση της σπατάλης στο δημόσιο, είναι τελείως διαφορετικό πράγμα. Κανείς δεν είναι υπέρ της σπατάλης και όλοι θέλουμε να μηδενιστεί. Όμως τι θα γίνουν τα λεφτά που θα εξοικονομηθούν; Θα πέσουν πάλι στην αγορά ή θα περικοπούν; Η απάντηση είναι ότι θα περικοπούν γιατί το κράτος δεν προσλαμβάνει στο δημόσιο, δεν αυξάνει τους μισθούς στους δημοσίους υπαλλήλους και δεν αυξάνει τις δημόσιες επενδύσεις.

Βλέπουμε λοιπόν ότι εκ προοιμίου το ''μείγμα πολιτικής'' (όπως το ονομάζουν) που εξαγγέλει η ΝΔ είναι αποτυχημένο και θα φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα απ' αυτά που υπόσχεται ο Κ. Μητσοτάκης. Θα χειριστεί πολιτικά την νομοτελειακή αποτυχία ρίχνοντας το φταίξιμο στην προηγούμενη κυβέρνηση (όπως κάνει τώρα και ο ΣΥΡΙΖΑ) και ο τελικός παθών όπως πάντα, θα είναι ο λαός.

Ποιος όμως θα χρηματοδοτήσει την αύξηση των δημοσίων δαπανών; Τα δανεικά από την ΕΚΤ για κατανάλωση τελείωσαν μετά το 2009. Απ' την άλλη, με το ευρώ οι φόροι και οι μειώσεις των δημοσίων δαπανών, όσο κι αν προκαλούν ύφεση, είναι ο μόνος τρόπος για να βελτιωθεί το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (δείτε στο 4, Μ1 και Μ2). Η μείωση της κατανάλωσης χρησιμοποιείται για να μην εισάγουμε. Αν δεν ήμασταν στην ευρωζώνη θα ελεγχόταν το ΙΤΣ μέσω της αύξσης της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας με νομισματική υποτίμηση. Τώρα αυτό γίνεται με μειώσεις στους μισθούς και στις συντάξεις και με εύξηση της ανεργίας. Με το ευρώ, η φτώχεια χρησιμοποιείται ως ''εργαλείο'' για την μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων.

Το χειρότερο είναι ότι αυτή η κατάσταση θα παγιωθεί με τις ρήτρες ελλειμμάτων (ο γνωστός ''κόφτης'') με τις οποίες θα εφαρμόζονται μνημονιακά μέτρα (περικοπές στους μισθούς, στις συντάξεις και στις δημόσιες επενδύσεις) ες αεί. Ακόμα χιρότερο είναι ότι η εμφάνιση ελλειμμάτων θα εξαρτάται από εξωγενείς παράγοντες όπως το αν υποτιμήσουν οι ΗΠΑ το δολάριο ή αν η Γερμανία κάνει εκ νέου εσωτερική υποτίμηση όπως έκανε για 10 χρόνια πριν μπει στο ευρώ (και όπως είχε κάνει στο Bretton Woods κι απόκτησε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα). Με λίγα λόγια, εκτός από τους φτωχούς συνταξιούχους θα έχουμε στο μέλλον και τους φτωχούς εργαζόμενους. Θα δουλεύει κάποιος δύο και τρεις δουλειές και δεν θα του φτάνουν τα λεφτά για να ζήσει.

Ίδια αποτελέσματα με την φορολογηση και τις μειώσεις των δημοσίων δαπανών φέρνουν και τα πρωτογενή πλεονάσματα που επιβάλλει η Γερμανία. Είναι απώλεια εισοδήματος δηλαδή λεφτά που φεύγουν από την αγορά. Η συμπεριφορά της έναντι της Ελλάδας είναι όπως ήταν η συμπεριφορά των συμμάχων απέναντι στην ηττημένη Γερμανία μετά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο όπου επέβαλλαν βαριά μέτα για να υπάρχουν πλεονάσματα και να ξεπληρώσει τις πολεμικές αποζημιώσεις. Ζούμε την δικιά μας Δημοκρατία της Βαιμάρης. Η συμπεριφορά των ικητών απέναντι στην ηττημένη Γερμανια μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο ήταν διαφορετική. Έγινε διαγραφή μέρους του χρέους της, μετατροπή στο νόμισμα της του υπολοίπου, της δόθηκαν κεφάλαια να ανοικοδομηθεί και της επέτρεψαν να είναι βιομηχανική οικονομία αντί της αγροτικής όπως υπήρχε σκέψη. Αν δεν γίνονταν αυτά μ τη συνθήκη του Λονδίνου η Γερμανία δεν θα ήταν αυτή που ξέρουμε σήμερα.

Αν δεν πείστηκαν οι οπαδοί της συγκεκριμένης πολιτικής, ας μας πουν ποια οικονομία με τη δικιά μας ύφεση την ξεπέρασε είτε με βαριά φορολόγηση είτε με μειώσεις δαπανών ή και με τα δύο. Το πιο κοντινό παράδειγμα που είναι η Μεγάλη Ύφεση στις ΗΠΑ το 1929, ξεπεράστηκε με ένα αυρύτατο πρόγραμμα αύξησης των δημοσίων δαπανών γνωστό ως New Deal, βασικό χαρακτηριστικό του οποίου ήταν ο ''εργοδότης της εσχάτης προσφυγής''.