Πόσο πραγματικά... χαλάει το κλίμα η κίνηση Τραμπ

2/6/2017

Των Pilita Clark, Ed Crooks και Barney Jopson

Τι προβλέπει η Συμφωνία του Παρισιού από την οποία αποσύρθηκαν οι ΗΠΑ. Ποια περιθώρια αντάρτικου έχουν οι αμερικανικές πολιτείες. Οι νομικές παράμετροι, ο χρηματοοικονομικός αντίκτυπος και το άλλοθι των θέσεων εργασίας.

Ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε πως οι ΗΠΑ θα αποσυρθούν από τη συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, την οποία σχεδόν κάθε χώρα στον κόσμο υιοθέτησε τον Δεκέμβριο του 2015. Αλλά εξακολουθεί να υπάρχει μια γενική διαφωνία για το πώς ακριβώς θα επηρεάσει τις ΗΠΑ η έξοδος από τη συμφωνία.

Τι απαιτεί από τις ΗΠΑ η συμφωνία του Παρισιού;

Η κύρια υποχρέωση όλων των χωρών που συμμετέχουν στη συμφωνία του Παρισιού είναι να υποβάλλουν ένα σχέδιο κάθε πέντε χρόνια για το πώς προτίθενται να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή.

Οι χώρες έχουν ήδη καταστρώσει τα αρχικά τους σχέδια και αυτό των ΗΠΑ, που υπέβαλε η κυβέρνηση Ομπάμα, έχει στόχο να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου της χώρας κατά 26 με 28% μέχρι το 2025 από τα επίπεδα στα οποία βρίσκονταν το 2005.

Η συμφωνία απαιτεί επίσης από πλούσιες χώρες να προσφέρουν χρηματοδότηση σε αναπτυσσόμενες χώρες, βάσει των υφιστάμενων υποχρεώσεών τους στο πλαίσιο της «μητρικής» συνθήκης για τη συμφωνία του Παρισιού, τη σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματικές μεταβολές του 1992.

Δεν υπάρχει αυστηρό χρονοδιάγραμμα για το πότε χρειάζεται να δοθούν τα χρήματα και ειδικοί επισημαίνουν πως οι ΗΠΑ έχουν ήδη ανταποκριθεί σε αυτή την απαίτηση, διότι αφότου προσχώρησαν στη συμφωνία, η κυβέρνηση Ομπάμα «έριξε» 500 εκατ. δολάρια σε ένα «πράσινο» fund για το κλίμα που δημιουργήθηκε για να διοχετεύει κεφάλαια σε φτωχότερα κράτη.

Πώς υποτίθεται πως θα αγγίξουν οι ΗΠΑ τους στόχους εκπομπών;

Το σχέδιο των Ηνωμένων Πολιτειών οραματίζεται μια σειρά μέτρων που θα βοηθήσουν τη χώρα να πετύχει τους στόχους που βασίζονται στη συμφωνία, περιλαμβανομένων νέων προτύπων εξοικονόμησης καυσίμων για βαρέα οχήματα και μέτρα για την αναχαίτιση των εκπομπών μεθανίου, ενός ισχυρού αερίου θερμοκηπίου, από χωματερές και από τη βιομηχανία πετρελαίου και αερίου.

Πρότυπα ενεργειακής απόδοσης για κτίρια και συσκευές επίσης περιλήφθηκαν.

Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος των περικοπών υποτίθεται πως θα ερχόταν από το σχέδιο καθαρής ενέργειας του κ. Ομπάμα για χαμηλότερες εκπομπές από εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που καίνε ορυκτά καύσιμα. Το σχέδιο ήδη αντιμετώπιζε νομικές προκλήσεις και ο κ. Τραμπ έχει κάνει κινήσεις για να το ανατρέψει, από όταν πήρε την εξουσία τον Ιανουάριο.

Οι πολιτικές που είχε ανακοινώσει ο κ. Ομπάμα δεν αναμενόταν να είναι αρκετές για να επιτευχθούν οι στόχοι εκπομπών ρύπων του 2025 που σκιαγραφεί το σχέδιο που υπέβαλε στο πλαίσιο της συμφωνίας, πράγμα που σημαίνει ότι νέα μέτρα πιθανώς θα έπρεπε να εισαχθούν για να καλυφθεί το κενό.

Τι θα συμβεί αν οι ΗΠΑ δεν ανταποκριθούν στους στόχους της συμφωνίας;

Δεν υπάρχει καμία νομική απαίτηση από οποιαδήποτε χώρα με στόχους σαν αυτούς που περιγράφει το σχέδιο των ΗΠΑ, ώστε να πετύχει αυτούς τους στόχους. Τα σχέδια που υποβλήθηκαν για τη συμφωνία του Παρισιού μπορούν και να αποδυναμωθούν, αν και αυτό παραβιάζει το πνεύμα της συμφωνίας, το οποίο ενθαρρύνει τυχόν αναθεωρημένα σχέδια να είναι «ισχυρότερα» και όχι πιο «αδύναμα».

Ρεπουμπλικάνοι από τη Γερουσία των Ηνωμένων Πολιτειών που είναι ενάντιοι στη συμφωνία του Παρισιού, έχουν επιχειρηματολογήσει πως θα εξέθετε την κυβέρνηση Τραμπ σε περισσότερες νομικές προκλήσεις, καθώς προσπαθεί να εγκαταλείψει το σχέδιο καθαρής ενέργειας για μείωση των εκπομπών από την παραγωγή ηλεκτρισμού.

Λίγοι δικηγόροι μοιράζονται αυτή την άποψη, αλλά ο Scott Pruitt, επικεφαλής της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος και ένας από τους ισχυρότερους υποστηρικτές της εγκατάλειψης της συμφωνίας, λέγεται πως έχει χρησιμοποιήσει προειδοποιήσεις για νομικά ρίσκα, για να πείσει τον κ. Τραμπ να συμφωνήσει μαζί του.

Ποιος θα ήταν ο χρηματοοικονομικός και οικονομικός αντίκτυπος από την έξοδο;

Θα υπάρξει μικρός άμεσος αντίκτυπος, γιατί η συμφωνία δεν έχει άμεση επίδραση στις ΗΠΑ. Αλλά επιχειρήσεις στον τομέα της ανανεώσιμης ενέργειας και άλλες βιομηχανίες που εμπλέκονται στην αναχαίτιση των εκπομπών, ανησυχούν πως το μήνυμα που στέλνει η αποξένωση των ΗΠΑ από τον υπόλοιπο κόσμο όσον αφορά στην κλιματική στρατηγική, θα παρεμποδίσει τις επενδύσεις και θα πλήξει τις πωλήσεις.

Ένα από τα μεγαλύτερα ρίσκα θα είναι η απειλή επιβολής πιθανών δασμών ως αντίποινα από χώρες που πιστεύουν ότι αναγκάζονται να σηκώσουν ένα άδικο μερίδιο του βάρους της αναχαίτισης ενός παγκόσμιου προβλήματος.

Πώς θα μπορούσε να γίνει επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας;
Η πρόταση του κ. Τραμπ πως θα μπορούσε να γίνει επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας επέφερε κάποια σύγχυση καθώς πρόκειται για μια οικειοθελή συμφωνία, που δεν περιλαμβάνει κανέναν μηχανισμό επιβολής. «Είναι μια απάτη. Δεν υπάρχει καμία διαδικασία για κάτι τέτοιο. Ο ίδιος δεν έχει περιγράψει καθόλου κριτήρια», επεσήμανε ο David Doniger του Natural Resources Defense Council, μιας περιβαλλοντικής ομάδας.

Κάποιοι υπαινίχθηκαν πως ο κ. Τραμπ θα μπορούσε να πει στην Κίνα και την Ινδία πως θα παραμείνει στη συμφωνία, αν βάθαιναν τις δικές τους μειώσεις εκπομπών ενώ ο ίδιος θα περιόριζε τους στόχους των ΗΠΑ. Αλλά ο κ. Doniger επεσήμανε: «Γιατί να κάνει παζάρια η Κίνα με τις ΗΠΑ; Διαπραγματεύεται με κακή πίστη από την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών».

Η Christiana Figueres, πρώην αξιωματούχος των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα, που βοήθησε να κλείσει η συμφωνία του Παρισιού, σχολίασε: «Δυσκολεύομαι να φανταστώ πώς οποιαδήποτε χώρα θα ήταν πρόθυμη να αφήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να τη γλιτώσουν».

Δικηγόροι με ειδίκευση σε θέματα κλίματος/περιβάλλοντος επίσης σάστισαν την Πέμπτη. Ο κ. Τραμπ φαίνεται πως προχώρησε σε «de facto απόσυρση», επεσήμανε η Sue Biniaz, πρώην νομική σύμβουλος στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ που εργάστηκε στις διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ για το κλίμα για σχεδόν 30 χρόνια και βοήθησε στη σύνταξη του προσχεδίου της συμφωνίας του Παρισιού. Η νομικός πρόσθεσε: «Αφήνει την πόρτα μισάνοικτη για να ξαναμπεί».

Ο Dan Bodansky, άλλος νομικός εμπειρογνώμονας επάνω στη συμφωνία του Παρισιού, συμπλήρωσε: «Από τη στιγμή που οι ΗΠΑ είναι συμβαλλόμενο μέρος, υποχρεούνται στο πλαίσιο του διεθνούς νόμου να εκτελέσουν τη συμφωνία καλή τη πίστει».

Σε επιστολή του προς τον πρόεδρο τον Απρίλιο, το μέλος του Κογκρέσου Kevin Cramer, πρώην σύμβουλος του Τραμπ, υπερτόνισε αρκετές ακόμη αλλαγές που εκτίμησε πως μπορούν να επιδιώξουν οι ΗΠΑ, περιλαμβανομένης της σύνδεσης των στόχων εκπομπών με ένα εύρος οικονομικών σεναρίων και τόνωσης της στήριξης για νέα τεχνολογία ορυκτών καυσίμων.

Μπορεί ο κ. Τραμπ να πυροδοτήσει πιο γρήγορη ανάπτυξη στις αμερικανικές βιομηχανίες ορυκτών καυσίμων;

Οι δραστηριότητες και η απασχόληση στις αμερικανικές βιομηχανίες ορυκτών καυσίμων έχουν σε γενικές γραμμές οδηγηθεί περισσότερο από τις συνθήκες στην αγορά και λιγότερο από την κυβερνητική πολιτική.

Η άντληση πετρελαίου άρχισε να παίρνει τα πάνω της πριν από έναν χρόνο, πολύ πριν εκλεγεί ο κ. Τραμπ, λόγω της ανάκαμψης στις τιμές του αργού. Η παραγωγή άνθρακα επίσης άρχισε να αυξάνεται πριν τις εκλογές, καθώς οι υψηλότερες τιμές του φυσικού αερίου κατέστησαν πιο ανταγωνιστική την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα, αλλά αυτή η τόνωση δείχνει πλέον να εξισορροπείται.

Οι κινήσεις της κυβέρνησης να περιορίσει τα ρυθμιστικά εμπόδια και να ανοίξει νέες περιοχές για παραγωγή θα έχουν κάποιον αντίκτυπο, αλλά οι συνθήκες στην αγορά είναι πιθανό να συνεχίσουν να κυριαρχούν. Ο άνθρακας θα παραμείνει υπό πίεση λόγω του ανταγωνισμού από τα άφθονα αποθέματα αερίου χαμηλού κόστους στη Βόρεια Αμερική και οι πετρελαϊκές εταιρίες θα διστάζουν να αντλήσουν από την Αρκτική, εκτός κι αν οι τιμές του αργού είναι σημαντικά υψηλότερες.

Θα μπορέσουν πολιτείες σαν την Καλιφόρνια να συνεχίσουν με τις δικές τους πολιτικές για το κλίμα, τώρα που ο Τραμπ αποσύρει τη χώρα;
Ναι. Υπάρχουν 29 πολιτείες που ήδη έχουν εντολή για χρήση ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας -και πολλές έχουν φοροελαφρύνσεις και άλλους τρόπους στήριξης σε τεχνολογίες με σκοπό τον περιορισμό των εκπομπών.

Η Καλιφόρνια θα είναι κρίσιμης σημασίας. Είναι η έκτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου και έχει θέσει στόχο για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 40% από τα επίπεδα του 1990 μέχρι το 2030. Ήδη έχει ένα ευρύ σύστημα ανταλλαγής εκπομπών και οι νομοθέτες της πολιτείας συζητούν αν θα το επεκτείνουν πέραν του 2020.

Εννέα πολιτείες στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας συμμετέχουν σε ένα περιφερειακό σύστημα αδειών ανταλλαγής εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Ένα ζήτημα για να εστιάσει κανείς είναι το αν η κυβέρνηση Τραμπ θα προσπαθήσει να τα βάλει με κάποια από τις πολιτείες, για να μπλοκάρει τις πολιτικές τους για το κλίμα. Ο κ. Pruitt και ο Rick Perry, ο υπουργός Ενέργειας, έχουν υπαινιχθεί πως εξετάζουν τέτοιου είδους κινήσεις.

Πηγή