FT: Οι δύο μεγάλες προκλήσεις για την παγκόσμια οικονομία

20/1/2014

Οι FT επικροτούν την Κριστίν Λαγκάνρτ που κρούει τον κώδωνα κινδύνου. Αποπληθωρισμός και παραγωγικότητα οι βασικές εστίες ανησυχίας. Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες επιβραδύνεται η παραγωγικότητα του πλανήτη.

Εάν η Κριστίν Λαγκάρντ ήταν χαρακτήρας σε κόμικ, θα ήταν σίγουρα ο Τζίμινι Κρίκετ. Ο γνωστός γρύλος που στην ομώνυμη ταινία του Disney συντροφεύει τον Πινόκιο και είναι η συνείδησή του. Έτσι και η επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου έχει την τάση να παίζει τον ρόλο της συνείδησης των αξιωματούχων ανά τον κόσμο.

Την προηγούμενη εβδομάδα τα έβαλε με τους κεντρικούς τραπεζίτες επειδή δεν έχουν ενεργήσει αποφασιστικά ενάντια στον «δράκο» του αποπληθωρισμού. Η επικεφαλής του ΔΝΤ πιστεύει πως η μείωση των τιμών θα μπορούσε να αποβεί καταστροφική για την παγκόσμια ανάκαμψη, που μόλις κάνει τα πρώτα της βήματα.

Η προειδοποίησή της είναι επίκαιρη. Οι περισσότερες πλούσιες οικονομίες -εκ των οποίων η ευρωζώνη, οι ΗΠΑ, και η Ιαπωνία- έχουν πληθωρισμό πολύ χαμηλότερο του στόχου που έχουν θέσει οι κεντρικές τους τράπεζες.

Στη Βρετανία η κατάσταση είναι λιγότερο ανησυχητική, καθώς ο δείκτης τιμών καταναλωτή άγγιξε τον Δεκέμβριο το 2% που είναι ο στόχος της Τράπεζας της Αγγλίας. Παρ' όλα αυτά, με τον πληθωρισμό παραγωγού να περιορίζεται στο 1%, υπάρχουν εύλογοι φόβοι ότι ο δείκτης τιμών καταναλωτή θα μπορούσε να αλλάξει πορεία, ειδικότερα στις αρχές του 2014.

Ο αποπληθωρισμός περιλαμβάνει δύο βασικούς κινδύνους: Ο πρώτος είναι πως οι καταναλωτές δεν έχουν λόγο να δαπανήσουν τα χρήματά τους σήμερα, αφού περιμένουν ότι τα προϊόντα που τους ενδιαφέρουν θα είναι φθηνότερα τον επόμενο χρόνο. Ο αντίκτυπος στην κατανάλωση είναι σημαντικός, ωθώντας τις τιμές σε χαμηλότερα επίπεδα.

Δεύτερον, ο αποπληθωρισμός δυσχεραίνει την προσπάθεια ιδιωτών και κυβερνήσεων να αποπληρώσουν τα χρέη τους. Καθώς μειώνονται οι τιμές, η ονομαστική αξία του χρέους παραμένει ίδια, ενώ τα έσοδα μειώνονται. Οι οφειλέτες αναγκάζονται κατά συνέπεια να χρησιμοποιούν μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους για να εξυπηρετήσουν τον δανεισμό τους.

Κατά συνέπεια, το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει η Κρ. Λαγκάρντ -ότι οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να πράξουν περισσότερα για να στηρίξουν τις τιμές- είναι σωστό. Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν σημαντικές διαφορές στο μέγεθος των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν διάφορες χώρες.

Κατά πρώτον, η απειλή του αποπληθωρισμού εξακολουθεί να είναι πρόβλημα κυρίως των πλούσιων χωρών. Πολλές από τις αναδυόμενες αγορές, όπως η Ινδία και η Βραζιλία, αντιμετωπίζουν το αντίθετο πρόβλημα, της σημαντικής ενίσχυσης του πληθωρισμού. Ακόμη και μεταξύ των ανεπτυγμένων οικονομιών όμως, η εικόνα δεν είναι ίδια. Μετά από σχεδόν δύο δεκαετίες αποπληθωρισμού, οι νομισματικές αρχές στην Ιαπωνία επιτέλους καταγράφουν κάποια πρόοδο στην αύξηση των τιμών, χάρη στο φιλόδοξο πρόγραμμα ποσοτικής και ποιοτικής χαλάρωσης. Ακόμη και ο δομικός πληθωρισμός -που εξαιρεί την ενέργεια και τα τρόφιμα- ενισχύθηκε στο 0,6% τον Νοέμβριο στο υψηλότερο σημείο των τελευταίων 15 ετών.

Η προειδοποίηση του ΔΝΤ φαίνεται πως αρμόζει περισσότερο στην ευρωζώνη. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δείχνει υπερβολικά χαλαρή με την υποχώρηση του πληθωρισμού στο 0,8%. Η Κρ. Λαγκάρντ δικαίως ζητά νέα ένεση ρευστότητας στο σύστημα, για παράδειγμα, μέσω ενός νέου γύρου φθηνών δανείων για τις τράπεζες.

Το λάθος που πρέπει να αποφύγουμε, όμως, είναι να νομίζουμε ότι η προστασία της ανάκαμψης είναι αποκλειστικά μέλημα των κεντρικών τραπεζών. Πέρα από τον αποπληθωρισμό λοιπόν, υπάρχει μία εξίσου ανησυχητική τάση στην παγκόσμια οικονομία, για την οποία οι νομισματικές αρχές δεν μπορούν να κάνουν κάτι.

Η πιο ανησυχητική εξέλιξη είναι όσα συμβαίνουν στο μέτωπο της παραγωγικότητας. Έκθεση του think tank, Conference Board, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα δείχνει ότι για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες μειώνονται τα παραγόμενα αγαθά και υπηρεσίες που δημιουργούνται από το κεφάλαιο και την εργασία. Εάν συνεχιστεί αυτή η επιβράδυνση, τότε οι επιπτώσεις για το επίπεδο διαβίωσης θα είναι καταστροφικές. Η αποδοτικά και η καινοτομία είναι οι πιο σημαντικές κινητήριες δυνάμεις οικονομικής ανάπτυξης μακροπρόθεσμα.

Είναι στο χέρι των κυβερνήσεων να κάνουν τα απαραίτητα βήματα που θα συμβάλουν στην ανάκαμψη της παραγωγικότητας. Η λύση βρίσκεται στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα επιτρέψουν την επέκταση των πιο καινοτόμων κλάδων. Η λίστα -στην οποία περιλαμβάνονται επενδύσεις σε υποδομές και υψηλή τεχνολογία, όπως επίσης και στην αύξηση του ανταγωνισμού στην αγορά εργασίας, αλλά και προϊόντων- είναι ευρέως γνωστή. Η πρόκληση, τόσο για τις ανεπτυγμένες όσο και για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, είναι να εξασφαλίσουν ότι επιτέλους αυτές οι αλλαγές θα εφαρμοστούν.

Πηγή