Martin Wolf: Ο κακός γάμος όλο και χειροτερεύει

27/3/2013

Μεταξύ των μελών της Ευρωζώνης

Με τίτλο «Κύπρος, μια προσθήκη στην ευρωπαϊκή σύγχυση» ο κορυφαίος αναλυτής των Financial Times Μάρτιν Γουλφ κάνει την δική του αποτίμηση της κρίσης που συντάραξε τις τελευταίες εβδομάδες το νησί της Μεσογείου αλλά και ολόκληρη την Ευρωζώνη εξάγοντας τέσσερα συμπεράσματα - μαθήματα, χρήσιμα για το μέλλον της Ευρωζώνης.

«Ως καταιγίδα σε ένα φλιτζάνι τσαγιού», χαρακτηρίζει την κρίση στην Κύπρο ο έγκυρος αναλυτής Μάρτιν Γουλφ, η οποία όμως «δίδαξε σημαντικά μαθήματα σε πολύ μεγαλύτερα καράβια, συμπεριλαμβανομένης ολόκληρης της ευρωζώνης». «Μερικά από αυτά τα μαθήματα είναι ενθαρρυντικά. Άλλα, όμως, είναι ανησυχητικά. Η ευρωζώνη παραμένει κολλημένη σε ένα φρικιαστικό χάος».

Αναλυτικά το άρθρο του Μάρτιν Γουλφ έχει ως εξής:
Την περασμένη εβδομάδα, σε μια απελπισμένη προσπάθεια να διατηρήσει το υπεράκτιο τραπεζικό μοντέλο της, η κυπριακή κυβέρνηση αποφάσισε να επιβάλει απώλειες στις καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ, το «ταβάνι» για την ασφάλιση των καταθέσεων στην ευρωζώνη. Όπως ήταν αναμενόμενο, αυτή η ιδέα δεν απορρίφθηκε τόσο στην Κύπρο, όσο και οπουδήποτε αλλού εντός της ευρωζώνης.

Το τρέχον σχέδιο είναι πιο κοντά σε αυτό που κανείς θα ευχόταν να δει στο πλαίσιο μιας ομαλής εξυγίανσης των τραπεζών. Παρόλα αυτά οι καταθέτες άνω των 100.000 ευρώ θα δουν τους λογαριασμούς τους να «παγώνουν» και θα υποστούν ένα αγνώστου μέχρι στιγμής έκτασης κούρεμα κοντά στο 40%.

Από αυτό μπορεί να πάρει κανείς τουλάχιστον τέσσερα μαθήματα: Πρώτον, ότι η Ευρωζώνη έχει πράγματι την ικανότητα να κάνει στο τέλος το σωστό, όμως όχι προτού εξαντλήσει όλες τις εναλλακτικές. Λέγοντας «το σωστό» δεν εννοώ ασφαλώς ότι δεν θα μπορούσε να φανταστεί κανείς καλύτερες εναλλακτικές. Αλλά αυτές οι εναλλακτικές έχουν ως προϋπόθεση έναν βαθμό αλληλεγγύης ανάμεσα στα κράτη και τους ανθρώπου, κάτι που προς το παρόν (και για το προσεχές μέλλον) δεν απουσιάζει.

Δεύτερον, το ευρώ πράγματι δεν είναι ευρώ παντού. Αν και το χαρτονόμισμα είναι το ίδιο, στην πραγματικότητα το αληθινό νόμισμα είναι οι τραπεζικές υποχρεώσεις. Το αποτέλεσμα στην Κύπρο υπογραμμίζει το γεγονός ότι η αξία ενός ευρώ εξαρτάται από την φερεγγυότητα της τράπεζας και από τη φερεγγυότητα της κυβέρνησης που βρίσκεται πίσω από την τράπεζα. Αν και οι δύο αυτοί φορείς, τράπεζα και κράτος, είναι αφερέγγυοι, οι δανειστές είναι πιθανό όχι μόνο να χάσουν ένα μεγάλο μέρος των χρημάτων τους αλλά και να διαπιστώσουν ότι το υπόλοιπο είναι παγωμένο πίσω από ελέγχους που εισήχθησαν για να αποτραπεί η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος μιας χώρας.

Το τρίτο μάθημα από την Κύπρο είναι ότι η σχέση μεταξύ τραπεζών, ηγεμόνων και Ευρωζώνης είναι πολύ πιο περίπλοκη απ' ό,τι φαινόταν κάποτε. Κανείς θα μπορούσε να συμπεράνει ότι αυτό που έγινε στην Κύπρο μας μαθαίνει λίγα πράγματα γύρω από το νομισματικό τομέα. Άλλωστε το νησί είναι μοναδική περίπτωση εξαιτίας του μεγέθους του τραπεζικού του τομέα, της μη δημοφιλίας των πιστωτών των τραπεζών και της οριακής κυβερνητικής αφερεγγυότητας. Κάποιος άλλος όμως θα μπορούσε να πιστέψει ότι μπορεί να λειτουργήσει ως περίγραμμα αλλά μόνο για άλλες χώρες με παρόμοια αδύναμες οικονομίες. Ενώ κάποιος άλλος για όλες τις χώρες της Ευρωζώνης με εξαίρεση την περίπτωση εκείνη όπου θα υπάρξει μια οικονομική κρίση στα επίπεδα του 2008. Κι ένας άλλος για όλες τις χώρες της Ευρωζώνης σε κάθε περίπτωση. Ποιος απ' όλους έχει δίκιο; Κανείς δεν ξέρει. Η πιο πιθανή περίπτωση πάντως είναι η δεύτερη ή η τρίτη. Υπάρχει κανείς που φαντάζεται ότι η γερμανική κυβέρνηση δεν θα έσωζε την Deutsche Bank αν αυτή αντιμετώπιζε πρόβλημα; Μάλλον όχι.

Το τελευταίο μάθημα είναι ότι αυτό που αποκαλώ «κακός γάμος», ο οποίος δένει τα μέλη της Ευρωζώνης μεταξύ τους έχει χειροτερέψει. Η Κύπρος δεν είναι σημαντική για την Ευρωζώνη ως σύνολο. Όμως η κρίση είναι μια ακόμη ευκαιρία ώστε να ανέλθει στην επιφάνεια η οργή. Οι παλιότεροι φόβοι ότι το ευρώ περισσότερο υπονομεύει παρά ενδυναμώνει την ευρωπαϊκή ενότητα τώρα μοιάζουν πιο εύλογοι.

Η κρίση κατέδειξε επίσης ότι, ακόμη και όταν το τίμημα της παραμονής εντός της Ένωσης φαίνεται υψηλό, όπως υπήρξε για πολλούς Κύπριους, οι οφειλέτες είναι πρόθυμοι να πληρώσουν. Το διαζύγιο φαίνεται ακόμη πιο τρομακτικό - τουλάχιστον τη στιγμή της απόφασης. Το ίδιο ισχύει και για τους πιστωτές. Δυσφορούν που κακοποιούνται για να «διασώσουν» τους οφειλέτες, προτιμούν όμως αυτόν τον τρόπο από την έξοδο από την Ένωση, για λόγους τόσο οικονομικούς όσο και πολιτικούς.

Έτσι, η Ευρωζώνη κουτσαίνει με τη μία κρίση να διαδέχεται την άλλη. Μπορεί (ή πρόκειται) αυτό να συνεχιστεί επ' αόριστον; Δεν ξέρω. Είμαι σχεδόν βέβαιος ότι η στρατηγική της ανταγωνιστικής λιτότητας δεν μπορεί να φέρει πίσω την οικονομική ευημερία στην Ευρωζώνη. Εγγυάται, αντίθετα, μια αδύναμη οικονομία στην ευρωζώνη, χρέος, τραπεζικές κρίσεις, ανεργία και αδύναμες οικονομίες επ' αόριστον. Την ίδια στιγμή, η θέληση να διατηρηθεί η ευρωζώνη ανέπαφη είναι τρομερή. Αυτή είναι λοιπόν μια σύγκρουση μεταξύ μιας ακαταμάχητης δύναμης και ενός ακίνητου αντικειμένου. Η κρίση στην Κύπρο είναι ένα μικρό και, κατά κάποιο τρόπο, μη αντιπροσωπευτικό επεισόδιο σε μια μακρά και οδυνηρή ιστορία. Το τελευταίο της κεφάλαιο έχει πολύ δρόμο ακόμη για να γραφτεί.

Πηγή