Ιρλανδία: Το μνημόνιο φεύγει, η λιτότητα όχι

20/10/2013

Με χαμόγελο πόζαραν οι Μάικλ Νούναν και Μπρένταν Χόουλιν στα μαρμάρινα σκαλοπάτια του Κοινοβουλίου στο Δουβλίνο, κρατώντας στα χέρια τους το επίμαχο ντοσιέ με τον Προϋπολογισμό του 2014. Για τους υπουργούς Οικονομικών και Δημόσιων Δαπανών και Μεταρρυθμίσεων η ευφορία ήταν δικαιολογημένη. Είχε προηγηθεί η προαναγγελία της αποχώρησης της Ιρλανδίας από το Μνημόνιο στις 15 Δεκεμβρίου και η έξοδός της στις αγορές. Παρά τον ενθουσιασμό στα κυβερνητικά γραφεία, στις Βρυξέλλες αλλά και στα πρωτοσέλιδα του ξένου Τύπου και λιγοστών ιρλανδικών εφημερίδων, οι Ιρλανδοί ανασήκωσαν τα φρύδια τους... Οχι από καχυποψία αλλά από βεβαιότητα ότι η έξοδος από τους μηχανισμούς στήριξης είναι μόνο τυπική, στην καλύτερη περίπτωση η αρχή ενός νέου δρόμου με πολλά εμπόδια και δυσκολίες. Η δυσπιστία τους για το ρόδινο μέλλον που υπόσχεται η έξοδος στις αγορές επιβεβαιώθηκε από τη δημοσιοποίηση του σχεδίου του Προϋπολογισμού του 2014. Η λιτότητα μένει και μάλιστα με νέες περικοπές για την εξοικονόμηση 2,5 δισ. ευρώ. Ως αντίβαρο, παστίλια για πονόλαιμο, όπως χαρακτηριστικά είπαν κάποιοι Ιρλανδοί αναλυτές, ήταν το πακέτο των 500.000.000 ευρώ για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Ο ίδιος ο Προϋπολογισμός περιλαμβάνει μια σειρά νέων περικοπών. Ηδη από το 2007, που έσκασε η «φούσκα» των ακινήτων, έχουν επιβληθεί στη χώρα αυξήσεις φόρων και μειώσεις δαπανών συνολικού ύψους 28 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Το μεγαλύτερο αγκάθι, πολιτικά μιλώντας, στον Προϋπολογισμό που κατατέθηκε είναι οι αλλαγές στα προγράμματα υγείας, η κατάργηση του μηνιαίου επιδόματος τηλεφώνου για τους συνταξιούχους, η αύξηση των τελών συνταγογράφησης, μια αύξηση -8 σημείων- της τάξης του 41% στον φόρο επί των τόκων των τραπεζικών καταθέσεων, όπως επίσης και η μείωση του οικονομικού βοηθήματος για την αποπληρωμή των υποθηκών από πολίτες που χάνουν τη δουλειά τους. Περιορίζονται επίσης τα επιδόματα μητρότητας, ενώ ένα άλλο θέμα που αναμένεται να προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις είναι η αύξηση του ΦΠΑ κατά 10% στην μπίρα, στα ποτά και τα τσιγάρα. Ο Προϋπολογισμός για το 2014 προβλέπει συνολικά 900.000.000 ευρώ σε πρόσθετους φόρους και περισσότερο από 1,6 δισ. ευρώ σε περικοπές. Παράλληλα βάζει μαχαίρι στα επιδόματα που απολαμβάνουν έως και σήμερα νέοι κάτω των 25 ετών που αναζητούν εργασία.

Στα θετικά, τα σημεία δηλαδή που προσδοκά η κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει για να μετριάσει τις αντιδράσεις, είναι η δωρεάν περίθαλψη σε όλα τα παιδιά κάτω των πέντε ετών. Επίσης, διατηρείται ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ 9% στον τουρισμό και στις συναφείς υπηρεσίες, δίνεται φορολογικό κίνητρο για βελτιώσεις στις κατοικίες μεταξύ 5.000 και 30.000 ευρώ, και καταργείται η φορολόγηση των αεροπορικών μεταφορών. «Ο Ιρλανδός υπουργός Οικονομικών ξεκαθάρισε ότι δεν θα υπάρξουν νέες αυξήσεις του φόρου εισοδήματος ούτε του ειδικού φόρου κατανάλωσης στη βενζίνη, στο πετρέλαιο, στο πετρέλαιο θέρμανσης και το φυσικό αέριο.

«Ο σκοπός αυτού του προϋπολογισμού είναι να συνεχιστεί η πρόοδος που έχουμε κάνει. Να ενισχύσει τις πολιτικές ανάπτυξης της οικονομίας και να δημιουργήσει τις συνθήκες για νέες θέσεις εργασίας» είπε ο Νούναν. Ομως, στη χώρα, την «καλή μαθήτρια» των πιστωτών, τίποτα δεν είναι ρόδινο. Το 16% του πληθυσμού της ζει ή ακροβατεί πολύ κοντά στο όριο της φτώχειας, με τον Βορρά να πλήττεται σε μεγαλύτερο βαθμό. Η ανεργία στην Ιρλανδία ανέρχεται στο 13,4%, ποσοστό που φαντάζει πολύ μικρό σε σχέση με την ανεργία στην Ελλάδα ή την Ισπανία. Παραμένει όμως μεγάλο με βάση τα πραγματικά δεδομένα, τους πολίτες δηλαδή που δεν καταγράφονται ως άνεργοι, αλλά που τα εισοδήματά τους έχουν υποστεί μεγάλες μειώσεις. Η μετανάστευση είναι υψηλή, ιδίως ανάμεσα στους νέους και τους πτυχιούχους, γεγονός που πλασματικά μειώνει περαιτέρω το ποσοστό ανεργίας.

Αυτό που πραγματικά φαίνεται ότι βοήθησε την Ιρλανδία είναι η διατήρηση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή του 12%, κάτι που την καθιστά, παρά την κρίση, έναν άκρως ελκυστικό προορισμό επενδύσεων στην προβληματική ευρωζώνη. Αυτός ο συντελεστής παραμένει το κόκκινο πανί για το Βερολίνο, όμως οι Ιρλανδοί είναι διατεθειμένοι να κάνουν τα πάντα για να προστατεύσουν το προνόμιο. Οι επενδύσεις προέρχονται κυρίως από τον τομέα της τεχνολογίας. Οι αναπτυξιακές προοπτικές της Ιρλανδίας ενισχύθηκαν και από την ανάκαμψη της βρετανικής οικονομίας, με δεδομένο ότι η Γηραιά Αλβιώνα είναι ο σημαντικότερος οικονομικός εταίρος της Ιρλανδίας. Μάλιστα, αρκετοί ξένοι επενδυτές έχουν αρχίσει να δείχνουν ενδιαφέρον για την αγορά ακινήτων, που υπέστη καθίζηση μετά την έναρξη της κρίσης.

Πού θα πάει το χρέος

Το πρόβλημα της Ιρλανδίας ήταν πολύ διαφορετικό από αυτό της Ελλάδας, καθώς είχε να κάνει με τις ιδιωτικές τράπεζες που διασώθηκαν με δημόσιο χρήμα και τη «φούσκα» των ακινήτων. Η ιρλανδική κυβέρνηση δεν κλήθηκε ποτέ να προχωρήσει σε ριζική αναδιάρθρωση της οικονομίας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ, το ιρλανδικό χρέος θα ανέλθει σε 123,3% του ΑΕΠ το 2014, με προοπτική να μειωθεί στο 116,2% το 2016. Το Δουβλίνο προβλέπει ανάπτυξη 0,2% το 2013 και 1,8% το 2014. Την ίδια ώρα κάνει λόγο για δημοσιονομικό έλλειμμα 7,3% (έναντι στόχου 7,5%) το 2013.

«Η πραγματικότητα για τις οικογένειες στη χώρα είναι πολύ διαφορετική»

Ο επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ δήλωσε μετά το Ecofin ότι η στρατηγική εξόδου θα συζητηθεί στη συνάντηση του Νοεμβρίου, συμπεριλαμβανομένου του αν χρειάζονται πρόσθετα μέτρα για να διευκολυνθεί η μετάβαση, ενώ κανονικά θα εκταμιευτεί η τελευταία δόση των 2,3 δισ. ευρώ από τον EFSF. «Εχουμε αμοιβαίο συμφέρον να καταστήσουμε την πρόσβαση στις αγορές όσο βιώσιμη και επιτυχημένη γίνεται» είπε χαρακτηριστικά. Από την πλευρά της ΕΚΤ, ο Γεργκ Ασμουσεν εκτίμησε ότι η Ιρλανδία θα βγει από το πρόγραμμα διάσωσης αυτή τη χρονιά, συμπληρώνοντας ότι είναι επιλογή της ιρλανδικής κυβέρνησης αν θα υποβάλει φέτος αίτημα εξόδου από τον μηχανισμό στήριξης. Χαρακτήρισε επίσης το ιρλανδικό πρόγραμμα διάσωσης «επιτυχημένο», αν και, όπως επεσήμανε, υπάρχουν «κίνδυνοι που παραμονεύουν», κυρίως στον τραπεζικό κλάδο και λόγω του ελλείμματος που παραμένει «πολύ υψηλό». Πάντως, ο Μάικλ Νούναν άφησε να εννοηθεί ότι η Ιρλανδία δεν θα κάνει χρήση των προληπτικών γραμμών πίστωσης στα πρώτα στάδια επιστροφής της στις αγορές. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι ο ιρλανδικός οργανισμός δημόσιου χρέους έχει κεφαλαιακά αποθέματα που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως «ανάχωμα».

Οι οίκοι αξιολόγησης Standard & Poor's και Fitch έχουν ήδη αναβαθμίσει την πιστοληπτική ικανότητα της Ιρλανδίας, αλλά ο Moody's επιμένει να χαρακτηρίζει τα ομόλογά της «junk» (σκουπίδια), επικαλούμενη τις εκτιμήσεις για υψηλό χρέος, το εύθραυστο τραπεζικό σύστημα και το γεγονός ότι η χώρα είναι πολύ ευάλωτη σε εξωτερικούς κραδασμούς.

Η ανακοίνωση εξόδου της Ιρλανδίας από το Μνημόνιο ήταν κατά βάση πολιτική. Δεν είναι τυχαίο ότι έγινε κατά τη διάρκεια ομιλίας του Εντα Κένι στο ετήσιο συνέδριο του Fine Gael, το κεντροδεξιό κόμμα του οποίου ηγείται ο Ιρλανδός πρωθυπουργός. Αν και το Fianna Fail, το έτερο κόμμα της Κεντροδεξιάς, το οποίο θεωρείται κυρίως υπεύθυνο για την κρίση, έχει τιμωρηθεί, το Fine Gael παραμένει σχετικά ισχυρό. Τα πράγματα, όμως, δεν είναι καλά για το κεντροαριστερό Εργατικό Κόμμα, τον μικρό εταίρο του συνασπισμού με το Fine Gael, που χάνει ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων του. Τα μικρότερα κόμματα, της Αριστεράς και το Sinn Fein μέχρι στιγμής έχουν αποτύχει να πείσουν ότι μπορούν να αποτελέσουν την εναλλακτική. Ο Τζέρι Ανταμς κατηγόρησε τον Κένι ότι προσπαθεί να πείσει τον πληθυσμό ότι η λιτότητα φέρνει αποτελέσματα. Οπως είπε, «η πραγματικότητα για τις κοινότητες και τις οικογένειες σε όλη τη χώρα είναι πολύ διαφορετική». Παρ’ όλα αυτά οι Ιρλανδοί δεν βγήκαν ποτέ μαζικά στους δρόμους και αντιμετώπισαν την κρίση με υπομονή και στωικότητα... Κι ας γκρινιάζουν καθημερινά... Τώρα, με την ίδια υπομονή θα αποδεχθούν τα νέα μέτρα, γνωρίζοντας μάλιστα ότι μετά τις 15 Δεκεμβρίου τίποτα δεν αλλάξει προς το καλύτερο...

Πηγή