Γιατί δεν «ανεβάζει» στροφές η ανάκαμψη;

19/8/2014

Γιατί η παγκόσμια οικονομία εξακολουθεί να είναι τόσο ασθενική και τίποτε παραπάνω δεν μπορεί να γίνει για να επιταχυνθεί η ανάπτυξή της; Έξι χρόνια πέρασαν μετά την παρ’ ολίγον κατάρρευση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Επίσης, πέρασαν περισσότερα από πέντε χρόνια, κατά τα οποία τα χρηματιστήρια διάγουν μία από τις δυναμικότερες περιόδους της ιστορίας τους. Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει και μπερδεύει πολιτικούς, επενδυτές και επιχειρηματίες. Προσφάτως δόθηκε στη δημοσιότητα μια νέα σειρά αποκαρδιωτικών στοιχείων για την Ευρώπη και την Ιαπωνία. Εντούτοις, ακόμα και στις ΗΠΑ, τη Βρετανία και την Κίνα, όπου η ανάπτυξη έδειχνε να επιταχύνεται πριν από το καλοκαίρι, τα τελευταία στοιχεία για τις λιανικές πωλήσεις στις ΗΠΑ, τους μισθούς στη Βρετανία και τη μείωση πιστώσεων στην Κίνα υποδηλώνουν πως η ανάπτυξη αυτή ίσως χάνει τη δυναμική της.

«Χρόνο με τον χρόνο πρέπει να εξηγούμε, γιατί από τα μέσα του κάθε έτους και μετά ο ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας αποδεικνύεται βραδύτερος απ’ ό,τι είχε προβλεφθεί μόλις δύο τρίμηνα πριν», υπογραμμίζει ο νέος αντιπρόεδρος της Fed, Στάνλεϊ Φίσερ. «Υπό το πρίσμα αυτό της απογοήτευσης και της προς τα κάτω αναθεώρησης, η βασική πρόκληση για τους αρμόδιους της νομισματικής πολιτικής είναι η αποκατάσταση της ανάπτυξης, αν αυτό γίνεται». Το μήνυμα του κ. Φίσερ επανέλαβε και ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, Μαρκ Κάρνεϊ, μαθητής του Φίσερ στο ΜΙΤ το 1970, όπως και ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι. Η επιρροή του Στάνλεϊ Φίσερ σε άλλους διοικητές των κεντρικών τραπεζών είναι ισχυρή, όπως και ο ακαταμάχητος συνδυασμός της ακαδημαϊκής εμπειρίας του και της θητείας του σε θεσμικά όργανα. Ίσως, με όλα αυτά, να έχει σήμερα τη μεγαλύτερη επιρροή ως οικονομολόγος σε διεθνή κλίμακα. Ακόμα και στην περίπτωση της ΕΚΤ, όπου θεωρείτο ταμπού κάποτε η ιδέα να χρησιμοποιηθεί η νομισματική πολιτική για την τόνωση της ανάπτυξης, ξαφνικά τέθηκε σε συζήτηση, αν δεν έχει μετεξελιχθεί σε κοινή λογική.

Τι ήταν, όμως, αυτή η αποθαρρυντική προειδοποίηση στο κλείσιμο της φράσης του; «Η πρόκληση», είπε, «είναι να αποκατασταθεί η ανάπτυξη, εάν αυτό γίνεται». Πρώτον, οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να έχουν το ελεύθερο να μεταφράζουν ευέλικτα τους στόχους του πληθωρισμού, να διασφαλίζουν πως η νομισματική πολιτική προωθεί την ανάπτυξη καθώς και ότι διατηρεί σταθερές τις τιμές. Ο Φίσερ εμμένει στο ότι «εμπράκτως ακόμα και σε χώρες με επίσημο στόχο μόνο τον πληθωρισμό από την κεντρική τράπεζα, οι αξιωματούχοι της στοχεύουν στη σταθεροποίηση της οικονομίας σε κάποιο επίπεδο ή σε κάποια πορεία κανονικότητας». Δεύτερον, οι αρμόδιοι της νομισματικής πολιτικής πρέπει να διακρίνουν μεταξύ της αδύναμης ζήτησης, η οποία ενδέχεται να είναι προσωρινή, και της αδύναμης ανάπτυξης από την πλευρά της προσφοράς, η οποία ενδέχεται να είναι διαρθρωτική. Τρίτον, ο Φίσερ επισημαίνει ότι ορισμένα εμπόδια από την πλευρά της προσφοράς, τα οποία μοιάζουν να είναι διαρθρωτικά, όπως η μείωση της συμμετοχής του εργατικού δυναμικού, οι χαμηλές επενδύσεις και η εξασθενημένη παραγωγικότητα, μπορεί να προκαλούνται από προσωρινή αδυναμία της ζήτησης κυρίως παρά από μόνιμες μεταβολές στην τεχνολογία ή την ανθρώπινη φύση.

Κατά την άποψη του Στάνλεϊ Φίσερ, βασικός στόχος της νομισματικής πολιτικής είναι να διασφαλίσει πως η όποια προσωρινή αδυναμία της ζήτησης δεν μεταφράζεται σε μόνιμη μείωση της προσφοράς με την αλλοίωση των εργασιακών συνηθειών, την αποθάρρυνση των επενδύσεων και την επιβράδυνση της αύξησης της παραγωγικότητας. Όσο για την ιδέα περί προσωρινής κάμψης της παραγωγικότητας λόγω της σχεδόν εξάντλησης των ιδεών στο πεδίο της υψηλής τεχνολογίας, ο Φίσερ συμπεραίνει: «Είναι ανόητο να υποτιμά κανείς την ανθρώπινη επινοητικότητα». Επίσης, ίσως είναι ανόητο να υποτιμά κανείς την επινοητικότητα των κεντρικών τραπεζιτών, τώρα, που είναι όντως αποφασισμένοι να επιτύχουν πιο γρήγορη ανάπτυξη.

Πηγή