11/8/2014
Του Lawrence Summers*
«Εξαντλημένοι» από την προσπάθεια επανεκλογής οι πρόεδροι των ΗΠΑ δεν καταφέρνουν τίποτα στη δεύτερη θητεία τους, γράφει ο L. Summers. Ποια είναι τα ιστορικά δεδομένα. Το αντεπιχείρημα για τη «μοναδική θητεία» ενός προέδρου.
Η απογοήτευση για την Ουάσιγκτον σε καμία περίπτωση δεν ήταν μεγαλύτερη. Το Κογκρέσο δεν μπορεί να δράσει ακόμα και σε τομείς για τους οποίους υπάρχει ευρεία συμφωνία ότι νέα μέτρα είναι απαραίτητα, όπως η μετανάστευση, οι υποδομές και η μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος για τις επιχειρήσεις. Η διακυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα έχει καταδικαστεί ως «αναποτελεσματική», τόσο για την εγχώρια, όσο και για τη διεθνή πολιτική της.
Υπήρχε κάποτε πλημμύρα από εξαιρετικά ταλαντούχους ανθρώπους, πρόθυμους να δεχτούν διορισμούς σε πολιτικές θέσεις και να μπουν στην κυβέρνηση. Τώρα έχουν απομείνει ελάχιστοι. Κρίσιμες θέσεις παραμένουν κενές για μήνες ή χρόνια.
Ένας διακομματικός συμβιβασμός για να παραχθεί έγκαιρη δράση σε σημαντικές μακροπρόθεσμες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, μέτρα για την ανανέωση και την ενίσχυση προγραμμάτων με δημοσιονομικά υπεύθυνο τρόπο κι η αλλαγή της εθνικής στρατηγικής για την ενέργεια δείχνει αδιανόητος.
Είναι δελεαστικό να κατηγορήσεις για όλα αυτά την αποτυχία ανώτατων φορέων χάραξης πολιτικής να ηγηθούν. Και υπάρχουν διαρθρωτικοί παράγοντες, όπως η αυξημένη πόλωση του εκλογικού σώματος και ο αυξανόμενος ρόλος του χρήματος στην πολιτική, που σίγουρα συμβάλλουν.
Ωστόσο αξίζει να δει κανείς τις ανησυχίες αυτές υπό το πρίσμα του πώς λειτουργεί η Ουάσιγκτον στο πλαίσιο μιας εκπληκτικής πολιτικής κανονικότητας. Οι δεύτερες προεδρικές θητείες είναι πολύ δύσκολες για τον πρόεδρο και την ομάδα του. Σκεφτείτε την Ιστορία.
Η δεύτερη θητεία του George W. Bush ξεκίνησε με μια μάταιη προσπάθεια μεταρρύθμισης του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, και μετά καθορίστηκε από τον τυφώνα Κατρίνα και την οικονομική κρίση. Τα πιο σημαντικά βήματα, οι μεγάλες μειώσεις φόρων, ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου της ομοσπονδιακής κυβέρνησης στην εκπαίδευση κι ο αναπροσανατολισμός της εθνικής στρατηγικής για την ασφάλεια έναντι της απειλής της τρομοκρατίας έγιναν στην πρώτη θητεία του.
Η δεύτερη θητεία του Μπιλ Κλίντον μένει στη μνήμη για τα σκάνδαλα και την καθαίρεσή του. Τα σημαντικότερα νομοθετικά του επιτεύγματα, όπως οι κινήσεις για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό, οι μεταρρυθμίσεις στο σύστημα υγείας με στόχο να ενισχυθεί η απασχόληση και όχι η εξάρτηση από τα ευεργετήματα του συστήματος έγιναν στην πρώτη θητεία.
Η δεύτερη θητεία του Ρόναλντ Ρέιγκαν σημαδεύτηκε από το Irangate και την αίσθηση πως ως πρόεδρος είχε αποστασιοποιηθεί από μεγάλο μέρος της δουλειάς που έκανε στην πρώτη θητεία. Ενώ η φορολογική μεταρρύθμιση του 1986 ήταν ένα σημαντικό βήμα, οι σημαντικότερες παρακαταθήκες του, μεγάλες μειώσεις στη φορολογία και στις δαπάνες, η απλοποίηση νόμων και ένα μεγάλο βήμα στον αμυντικό τομέα, έγιναν κυρίως στην πρώτη θητεία του.
Η δεύτερη θητεία του Ρίτσαρντ Νίξον δεν ολοκληρώθηκε, καθώς οδηγήθηκε σε παραίτηση λόγω του Watergate. Τα σημαντικότερα μέτρα πολιτικής επί των ημερών του, το άνοιγμα στην Κίνα, η απόσυρση από το Βιετνάμ κι η καθιέρωση του σημαντικού ρόλου της ομοσπονδιακής κυβέρνησης σε ρυθμίσεις για το περιβάλλον, έγιναν στην πρώτη θητεία.
Η δεύτερη θητεία του Αϊζενχάουερ σημαδεύτηκε από σκάνδαλο το οποίο οδήγησε σε παραίτηση του επιτελάρχη του, και -το πιο σημαντικό- από διογκούμενη αίσθηση ότι η χώρα έπασχε από έναν αυξανόμενο εφησυχασμό. Είναι δύσκολο να δεις επιτεύγματα που συγκρίνονται με την απόσυρση από την Κορέα και την έναρξη της κατασκευής ενός διαπολιτειακού σιδηροδρομικού δικτύου, που έγιναν στην πρώτη θητεία.
Η δεύτερη θητεία του Χ. Τρούμαν σημαδεύτηκε από τον πόλεμο της Κορέας, σκάνδαλα, αδιέξοδα και από μια πολύ χαμηλή δημόσια αποδοχή. Οι μεγάλες παρακαταθήκες, η μεταπολεμική έμφαση στην ενίσχυση της οικονομίας με μέτρα όπως το GI Bill και η ομοσπονδιακή στήριξη της στέγασης, ήταν πολιτικές της πρώτης θητείας.
Κατά τη δεύτερη θητεία του Φραγκλίνου Ρούσβελτ καταγράφεται η αποτυχία στο μέτωπο του Ανώτατου Δικαστηρίου και η σημαντική οικονομική υποτροπή του 1938. Δεν κατάφερε τίποτα που να συγκρίνεται με το New Deal ή την ηγεσία του κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Φυσικά οι δεύτερες θητείες έχουν αυτό που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «επιπλέον κόστος». Ένα μεγάλο μέρος από όσα γίνονται στην πρώτη θητεία, κυρίως στο δεύτερο μισό της, έχει ως στόχο να εξασφαλίσει την επανεκλογή.
Θα λειτουργούσαν καλύτερα οι αμερικανικές κυβερνήσεις αν οι προεδρικές θητείες περιορίζονταν σε μία; Είναι ένα θέμα που αξίζει να εξεταστεί. Η Ιστορία δίνει επιχειρήματα για μια τέτοια αλλαγή.
Το αντεπιχείρημα σε αυτό ακούει στην έκφραση «lame duck». Οι ηγέτες που οδεύουν στο τέλος της θητείας τους χάνουν τη δυνατότητα να επηρεάζουν προσφέροντας μελλοντική ανταμοιβή ή τιμωρίες. Αν αυτή είναι η ουσία του προβλήματος, αφαιρώντας τη δυνατότητα επανεκλογής, απομακρύνεις τη δυνατότητα δράσης ακόμα και στην πρώτη θητεία.
Νομίζω ότι οι επιπτώσεις του «lame duck» είναι πολύ μικρότερες από αυτές που προκαλεί ένας «τοξικός» συνδυασμός «ύβρεως» και εξάντλησης μετά τη μεγάλη προσπάθεια που καταβάλλεται για να επιτευχθεί η επανεκλογή.
Το θέμα, όμως, θέλει έρευνα. Η πίστη ότι «αυτή η φορά θα είναι διαφορετική» συνήθως προκαλεί σύγχυση, και αυτό συνέβη με τις δεύτερες θητείες. Καμία δεν ήταν διαφορετική. Και κυβερνιόμαστε από επανεκλεγμένους προέδρους για σχεδόν σαράντα χρόνια τον τελευταίο αιώνα. Η μεταρρύθμιση έχει ήδη καθυστερήσει.
* Ο συγγραφέας είναι καθηγητής στο Charles W. Eliot του Harvard και πρώην υπουργός Οικονομικών.
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου