Ανοίγει ο νέος ασκός του Αιόλου για τη Μεγάλη Βρετανία

19/9/2014

Του Janan Ganesh

Το Ηνωμένο Βασίλειο, υπό την παρούσα μορφή, έχει πεθάνει γράφουν οι Financial Times. Οι υποσχέσεις στη Σκοτία, το ζήτημα της Αγγλίας και γιατί τελικά οι Εργατικοί είναι οι ηττημένοι από το δημοψήφισμα.

Το Ηνωμένο Βασίλειο διασώθηκε, και μάλιστα με άνεση. Υπό την παρούσα μορφή, όμως, πιθανότατα είναι νεκρό. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν πιο ισχυρό από ό,τι περίμεναν πολλοί πριν από λίγες ημέρες, αλλά προκαλεί τεράστια σύγχυση.

Οι Σκοτσέζοι επιβεβαίωσαν την Ένωση με ποσοστό 55% έναντι 45%. Ο εθνικιστικός πυρετός που φάνηκε στις δημοσκοπήσεις στις αρχές Σεπτεμβρίου δεν ήταν αρκετός. Οι αναποφάσιστοι ψηφοφόροι προτίμησαν τελικά την ασφάλεια που είχαν. Η εκστρατεία των ενωτικών που κακολογήθηκε για υποταγή του ονείρου στον φόβο, αποδείχθηκε αρκετά αποτελεσματική. Ο Peter Kellner, πρόεδρος της εταιρείας δημοσκοπήσεων YouGov, είπε στο BBC πως τα αναπάντητα ερωτήματα για την οικονομία της ανεξάρτητης Σκοτίας -και πάνω από όλα για το νόμισμά της- έκριναν τελικά το αποτέλεσμα.

Τελικά όμως, το αποτέλεσμα αυτού του δημοψηφίσματος δεν είναι άλλο από την αρχή -και όχι το τέλος- μίας συνταγματικής διαμάχης. Δεν είναι λίγο ότι 2 στους 5 Σκοτσέζους -και η μεγαλύτερή τους πόλη, η Γλασκόβη- ψήφισαν για την απόσχιση από το Ηνωμένο Βασίλειο. Και θα πρέπει να αναγνωριστεί με την απόδοση νέων εξουσιών στο κοινοβούλιο του Εδιμβούργου. Όταν ανακοινώθηκε η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, πριν από δύο χρόνια, οι πιο αισιόδοξοι ενωτικοί περίμεναν ότι το στρατόπεδο του "Ναι" θα έπαιρνε το πολύ 30%. Εάν ο Alex Salmond ήταν καλύτερος στη διαχείριση των προσδοκιών στο τέλος της εκστρατείας, ο εθνικιστής πρωθυπουργός της Σκοτίας θα είχε γραφτεί στην Ιστορία ως ο τολμηρός άνδρας που ώθησε μία ένωση 307 ετών στην άκρη της λήθης.

Ακόμη περισσότερο, όλα τα μεγάλα πολιτικά κόμματα στο Westminster υποσχέθηκαν νέο, αλλά ασαφή, γύρο αποκέντρωσης εξουσιών προς τη Σκοτία. Ενδεχομένως όμως να χρειαστούν χρόνια -και όχι μήνες- για να υπάρξει πιο συγκεκριμένη πρόταση, να περάσει από το κοινοβούλιο και στη συνέχεια να εξισορροπηθεί με νέες εξουσίες αυτονόμησης και για την Αγγλία. Στην παρούσα φάση, δεν υπάρχει καθαρή απάντηση στο ερώτημα της διακυβέρνησης ούτε και κάποιο λογικό προσχέδιο που να ικανοποιεί κάθε μέρος του πολυεθνικού βασιλείου, όπου ένα έθνος, η Αγγλία, είναι τόσο ισχυρό. Φανταστείτε πώς θα ήταν εάν η Βαυαρία αντιστοιχούσε στο 85% του γερμανικού πληθυσμού.

Μπορούμε ωστόσο να διακρίνουμε μερικά από τα βήματα σε αυτήν τη μακριά και βασανιστική διαδικασία. Ο Ντέιβιντ Κάμερον, εμφανώς ανακουφισμένος, δήλωσε πως θα διεκδικήσει αγγλικές ψήφους για αγγλικούς νόμους. Αυτό μπορεί να σημαίνει πολλά πράγματα, αλλά η δική του εκδοχή φαίνεται πως είναι ένα σύστημα όπου μόνο οι βουλευτές της Αγγλίας θα μπορούν να ψηφίζουν νόμους που θα αφορούν μόνο την Αγγλία. Αυτό σε μεγάλο βαθμό αφορά δημόσιες υπηρεσίες όπως η υγεία, η παιδεία και ορισμένες πτυχές της κοινωνικής πρόνοιας.

Επειδή οι Torries είναι το μεγαλύτερο κόμμα στην Αγγλία -βάσει εδρών το 2010 και βάσει ψήφων από το 2005- οι επιπτώσεις αυτής της μεταρρύθμισης θα είναι βαθιές. Με άλλα λόγια, μπορεί ο επικεφαλής των Εργατικών Εντ Μίλιμπαντ να κερδίσει τις γενικές εκλογές του 2015, αλλά να μην έχει κοινοβουλευτική πλειοψηφία για ορισμένα από τα πιο σημαντικά θέματα που καλείται να αποφασίσει μία κυβέρνηση.

Τελικά, το δημοψήφισμα που θα έκρινε τον πρωθυπουργό έφερε σε πολύ πιο δύσκολη θέση τους Εργατικούς. Δεν υπάρχει απάντηση στο αγγλικό ζήτημα που να μην υπονομεύει σε κάποιο βαθμό τους Εργατικούς. Είναι γεγονός ότι οι Εργατικοί θα είχαν κερδίσει τις εκλογές το 1997, το 2001 και το 2005 ακόμη και χωρίς τις έδρες της Σκοτίας. Αυτό όμως ήταν υπό την ηγεσία του Τόνι Μπλερ, του οποίου το αλλόκοτο πολιτικό ταλέντο και η παθιασμένη δέσμευση στο κέντρο δεν βρίσκονται συχνά. Από την άλλη πλευρά, το να αντιταχθεί κανείς ανοιχτά στο ζήτημα της συνταγματικής αποκατάστασης και της Αγγλίας θα ήταν εμπρηστικό. Οι Εργατικοί κινδυνεύουν να χάσουν την Αγγλία για μία ολόκληρη γενιά.

Βεβαίως, αυτή ακριβώς είναι η πρόταση του Ντ. Κάμερον. Δεν θα γίνει πραγματικότητα, μέχρις ότου υπάρξει η απαιτούμενη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Δύσκολα, όμως, μπορεί να φανταστεί κανείς να δίνονται περισσότερες εξουσίες στη Σκοτία, χωρίς να λαμβάνουν χώρα αντίστοιχες ρυθμίσεις και για την Αγγλία. Δεν υπάρχει πια ανεκτικότητα για μια τέτοια ασυμμετρία. Όσοι βρίσκονται κοντά στον πρωθυπουργό, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που συνήθως απογοητεύονται από την τάση του για ημίμετρα, μαρτυρούν ότι σε αυτό το θέμα δείχνει σοβαρότητα. Ίσως οφείλεται στην ανάγκη επιβίωσης. Οι πολλοί επικριτές του από το ίδιο του το κόμμα θα βρίσκονται σε επαγρύπνηση για ενδεχόμενες υποχωρήσεις και το κόμμα της Ανεξαρτησίας φαίνεται πως  ανεβαίνει.

Ο Ντ. Κάμερον είναι ένας συμβατικός άνδρας που κάνει μη συμβατικά πράγματα σε ό,τι τον αφορά. Η αποτυχία του να κερδίσει με αυτοδυναμία τις προηγούμενες εκλογές οδήγησε στον σχηματισμό της πρώτης κυβέρνησης συνασπισμού στη Βρετανία από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με δική του προτροπή. Αυτό το δημοψήφισμα ήταν ένα ακόμη δείγμα πολιτικής θνησιμότητας. Αυτό που διακυβεύεται είναι ο έλεγχος που ασκεί στο ίδιο του το κόμμα, αλλά και η θέση του στην Ιστορία.

Πηγή