Το δημόσιο χρέος δεν ευθύνεται για την ''κρίση''

 

2/5/2016

Στην εκπομπή του ΣΚΑΙ ''Η Ελλάδα στον καθρέφτη'' με τον Κωνσταντίνο Ζούλα και τη Νίκη Λυμπεράκη  που μεταδόθηκε την 21 Απριλίου, καλεσμένος ήταν ο κ. Τσακλόγλου.

Ο κύριος Τσακλόγλου καθηγητής οικονομικών στο Οικονομικό πανεπιστήμιο Αθηνών, εκπροσωπούσε τη χώρα στο Euro Working Group ως ένας εκ των διαπραγματευτών μία πολύ κρίσιμη τετραετία, τα πρώτα τέσσερα χρόνια των μνημονίων, επιμελήθηκε και την έρευνα που παρουσιάζουμε.

Η πρώτη κάρτα αφορά Στο ανισοζύγιο των εισαγωγών σε σχέση με τις εξαγωγές. Αυτό λέγεται έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών/ Δείχνει το ότι η Ελλάδα είχε ένα έλλειμμα ανταγωνιστικότητας το οποίο ήταν πολύ μικρότερο πριν από την είσοδο της στην ευρωζώνη, την προηγούμενη δκαετία του '90. Μπαίνοντας στην ευρωζώνη άρχισε αυτό το έλλειμμα να αυξάνεται, να γίνεται ολοένα και μεγαλύτερο. Αυτό αντανακλάται στο ότι καταναλώναμε περισσότερο σε σχέση με όσα εξάγαμε. (το σωστό είναι ότι εισάγαμε περισσότερα απ' αυτά που εξάγαμε).

- Ακούσαμε και στο βίντεο ότι μια από τις βασικές παθογένειες της ελληνικής οικονομίας ήταν αυτό το έλλειμμα που περιγράφτηκε, ότι καταναλώναμε πολύ περισσότερα προιόντα από αυτά που εξάγαμε. Θέλω να μου πείτε, επειδή διαχειριστήκατε εκ των έσω την κρίση στην διαπραγμάτευση της, υπήρχε πρόβλεψη-πρόνοια στο πρώτο μνημόνιο να διορθωθεί αυτή η παθογένεια; Υπήρχαν μέτρα ενθάρρυνσης των ελληνικών εξαγωγών;

Τσακλόγλου: Ρητά μέτρα τέτοια θα μπορούσα να πω ότι ήταν πάρα πολύ λίγα, αλλά όλα τα υπόλοιπα μέτρα τα οποία διόρθωναν ανισοροοπίες πήγαιναν προς την κατεύθυνση αυτή.

Πραγματικά, νομίζω ότι η ελληνική κρίση παρ' ότι εμφανίστηκε σαν κρίση δημοσιονομική, στηρίζεται σαν κρίση ανταγωνιστικότητας και το κοινό χαρακτηριστικό όλων των χωρών οι οποίες μπήκαν σε μνημόνιο δεν ήταν το πρόβλημα στα δημόσια οικονομικά τους. Υπήρχαν άλλες χώρες που είχαν πολύ σοβαρότερα προβλήματα δημοσίου χρέους, η Ιταλία, το Βέλγιο κοκ. Όλες οι χώρες όμως οι οποίες μπήκαν σε μνημόνιο είχαν πρόβλημα ανταγωνιστικότητας.Υπ' αυτή την έννοια νομίζω ότι η ημερομηνία γέννησης της κρίσης δεν ήταν το 2010, όπως διατείνονται πολλοί, αλλά πρέπει να πάμε πίσω νομίζω στο 2001, όταν η τότε κυβέρνηση ηττάται και υποχωρεί στο ζήτημα της μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού, του Γιαννίτση.

- Επειδή διαπραγματευτήκατε εκ μέρους της χώρας, δεν γνωρίζατε ότι όλη αυτή η διαρκής περικοπή μισθών και συντάξεων δημιουργούσε αυτό το καθοδικό σπιράλ που μας έβαζε πιο κάτω από εκεί που θέλαμε να πάμε; Δηλαδή νομοτελειακά θα χρειαζόμασταν κι άλλα μέτρα γιατί κι εσείς αποφύγατε τις μεταρρυθμίσεις.

Τσακλόγλου: Εδώ υπάρχει μία μεγάλη παρεξήγηση. Η Ελλάδα μπήκε στα μνημόνια έχοντας δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξης του 15.5%. Είχε πρωτογενές έλλειμμα, δηλαδή κι όλο το χρέος να μας το χάριζαν την άλλη μέρα κι όλας κάναμε έλλειμμα της τάξης του 10.5%. Αυτό το έλλειμμα για να κλείσει δεν υπάρχουν μαγικοί τρόποι. Δύο τρόποι μόνο υπάρχουν, περιορίζεις τις δαπάνες, αυξάνεις τους φόρους. Και τα δύο είναι υφεσιακά και ακριβώς λόγω του μεγέθους του χάσματος που υπήρχε στην Ελλάδα, η μεγάλη ύφεση ήταν αναπόφευκτη. Δεν ήταν ανάγκη να γινόταν τόσο μεγάλη στο τέλος, εκεί υπήρχαν λάθη στον σχεδιασμό.

Σχόλια για τη συνέντεξη.
Έχουμε μερικές αλήθειες και μερικά ψέμματα. Σαφώς και η οικονομική ''κρίση'' στην Ελλάδα δεν έχει σχέση με το δημόσιο χρέος (κάποιοι μάλιστα υιοθέτησαν τον αμερικάνικο όρο ''κρίση χρέους'') αλλά η έλλειψη ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας δηλαδή τα προιόντα που παράγαμε ήταν ακριβότερα απ' αυτά που εισάγαμε. Το αποτέλεσμα ήταν να γίνει τρομακτικό το έλλειμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών (ΙΤΣ) από τότε που μπήκαμε στην ευρωζώνη όπως φάνηκε και από τα στοιχεία που παρατέθηκαν στην αρχή.

Το ελληνικό κράτος εξέδιδε ομόλογα σαν εγγυήσεις για να δανείζονται οι ιδιωτικές τράπεζες από την ΕΚΤ κι αυτές με τη σειρά τους να δανείζουν τους πολίτες κυρίως για κατανάλωση. Αυτό εκτόξευσε το δημόσιο χρέος από τα 145 δις ευρώ την τελευταία μέρα της δραχμής (31-12-2001) στα 298.5 δις ευρώ την 31/12/2009. Μέσα σε 8 χρόνια διπλασιάστηκε το δημόσιο χρέος. Όσα χρωστούσαμε από το 1974 ως το 2001. Ποιοτικά βέβαια το χρέος την τελευταία μέρα της δραχμής ήταν εσωτερικό σε δραχμές και αν έμενε έτσι, δεν θα χρεοκοπούσαμε. Δεν υπάρχει παράδειγμα χώρας που χρεοκόπησε με τόσο εσωτερικό χρέος στο νόμισμα της.

Παράλληλα, το χρέος των πολιτών μέχρι το 1995 ήταν μηδενικό, τότε ελευθερώθηκε η πίστη από τις τράπεζες κι έφτασε τα 60 δις περίπου, την τελευταία μέρα της δραχμής. Με το ευρώ ξεπέρασε τα 230 δις που ήταν το ΑΕΠ του 2009.

Εδώ έχουμε δύο παράγοντες που αύξησαν το δημόσιο χρέος, την ΕΚΤ και τις ιδιωτικές τράπεζες της Ελλάδας που ανήκουν στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύσυτημα. Το ερώτημα είναι γιατί το κράτος εξέδιδε ομόλογα σαν εγγυήσεις. Αν δεν το έκανε, θα είχαμε μικρό δημόσιο χρέος (κάτω από το 100%) και τεράστιο χρέος των τραπεζών όπως είχε για παράδειγμα η Ιρλανδία. Έτσι δεν θα παιρνούσε η προπαγάνδα ότι ''φταίει ο ελληνικός λαός για τα δεινά που υποφέρει επειδή ψήφιζε τα κομματα που μας κατέστρεψαν''.

Με το ευρώ ο κόσμος γνώρισε πρωτοφανή αγοραστική δύναμη που στηριζόταν όμως στα δανεικά. Έτσι, ενώ το 1986 κυκλοφορούσαν ενάμισι εκατομμύριο οχήματα, στο τέλος του 2009 ξεπέρασαν τα 7.5 εκατομμύρια. Δημιουργήθηκαν επίσης και οι διάφορες φούσκες όπως η στεγαστική και η καταναλωτική. Τα ξένα προιόντα λόγω της ισοτιμίας του ευρώ με το δολάριο και τα ξένα νομίσματα, έγινα πιο φθηνά. Τα ελληνικά προιόντα και οι υπηρεσίες ΄(όπως ο τουρισμός) έγιναν ακριβά. Οι ελληικές παραγωγικές εταιρείες μεταφέρθηκαν στη Βουλγαρία όπου το μισθολογικό κόστος ήταν κατά πολύ μικρότερο. Έτσι πάνω από 8.000 εταιρείες πήγαν στη γειτονική χώρα.

Ο κ. Τσακλόγλου παραμερίζει το γεγονός του πώς επηρρέασε το ευρώ την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας και πηγαίνει στο 2001 αποδίδοντας την έλλειψη της ανταγωνιστικότητας στο ασφαλιστικό και όχι στο έλλειμμα του ΙΤΣ που δημιουργεί δημοσιονομικό έλλειμμα.. Πάλι καλά όμως που είπε ότι δεν φταίει το δημόσιο χρέος, έστω και 6 χρόνια μετά την υπογραφή τυ πρώτου μνημονίου.

Κάνει λάθος λέγοντας ότι δεν έπρεπε να μειωθούν τόσο οι μισθοί, να γίνουν τόσο μεγάλες μειώσεις των δημοσίων δαπανών και να επιβληθούν τόσο μεγάλοι φόροι  γιατί για να ισοσκελιστεί το ΙΤΣ και να εμφανίσει πλεονασμα, έπρεπε να παρθούν αυτά ακριβώς τα μέτρα επειδή είμαστε στην ευρωζώνη και δεν μπορούμε ν ακάνουμε νομισματική υποτίμηση. Αν μπορούσαμε ν ακάνουμε υποτίμηση του νομίσματος αν δηλαδή δεν μπαίναμε στο ευρώ ή αν βγούμε απ' αυτό, τότε θα αρκούσε η υποτίμηση της δραχμής και θα γινόταν ένα μιρκό πρόγραμμα δημοσιονομικών μέτρων που δεν θα έμοιζε σε τίποτα μ' αυτά που ζούμε εδώ κι έξι χρόνια και θα ζούμε για πάρα πολλά ακόμα.

Ο αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών στο Πάντειο πανεπιστήμιο Θ. Μαριόλης, υπολόγισε σωστά τον συντελεστή ύφεσης ενάμισι χρόνο πριν βρει το λάθος του το ΔΝΤ όπως και την συνολική ύφεση που έπρεπε να προκληθεί για να ισοσκελιστεί το δημοσιονομικό έλλειμμα κι αυτό επειδή είμαστε στην ευρωζώνη.