Οι ιταλικές εκλογές και η μάχη μέχρις εσχάτων

29/5/2018

Του Tony Barber

Ορατός ο κίνδυνος να οδηγηθεί η χώρα σε νέες κάλπες με υπαρξιακά ερωτήματα. Η αμφιλεγόμενη κίνηση Ματαρέλα και η ενίσχυση των ακραίων δυνάμεων. Γιατί μπαίνουν στο συρτάρι τα όποια μεγαλεπίβολα σχέδια για την μεταρρύθμιση της ευρωζώνης.

Τα τελευταία πέντε χρόνια η ακατανίκητη δύναμη του ιταλικού λαϊκισμού βρίσκεται σε πορεία σύγκρουσης με το αμετακίνητο πολιτικό, γραφειοκρατικό, οικονομικό και βιομηχανικό κατεστημένο της χώρας. Τώρα αυξάνουν οι πιθανότητες ο επόμενος γύρος αυτής της πικρής διαμάχης να διεξαχθεί στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές, ίσως τον Οκτώβριο. Το πεδίο της αντιπαράθεσης αναμένεται να είναι η συμμετοχή της Ιταλίας στην ευρωζώνη.

Ανά την Ευρώπη πολλοί φιλοευρωπαϊοι πολιτικοί και τραπεζίτες υποπτεύονται ότι η ευρωζώνη των 19 μελών είναι μια ημιτελής νομισματική ένωση, η αδυναμία της οποίας θα αναδειχθεί ανελέητα σε μια επόμενη χρηματοοικονομική κρίση. Αυτοί βλέπουν το πολιτικό και συνταγματικό διέξοδο της Ιταλίας με τρόμο. Οι μεταρρυθμίσεις διαμερισμού του ρίσκου που πιστεύεται ότι είναι απαραίτητες για να προστατευθεί η ευρωζώνη έναντι μελλοντικών αναταραχών -αλλαγές του είδους που προτείνει ο Εμμανουέλ Μακρόν- θα είναι εκτός ατζέντας για όσο το φάσμα ενός ριζοσπαστικού οικονομικού πειράματος καταδιώκει την Ιταλία.

Η Γερμανία και άλλες κυβερνήσεις της ευρωζώνης θα αποτραβηχτούν από το να δώσουν περισσότερους πόρους και δύναμη λήψεις αποφάσεων σε μια ένωση το τρίτο μεγαλύτερο μέλος της οποίας πέφτει στην επιρροή πολιτικών δυνάμεων που αντιτίθενται στις δημοσιονομικές και οικονομικές ορθοδοξίες.

Αναμφισβήτητα, οι Γερμανοί και οι σύμμαχοί τους δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα πρόθυμοι να μοιραστούν περισσότερο ρίσκο. Η ιταλική αναταραχή όμως, τους δίνει ένα ατσάλινο επιχείρημα για να παραχωρήσουν όσο λιγότερο έδαφος γίνει. Στη συζήτηση για τη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης, ο κος Μακρόν είναι μια απομονωμένη φιγούρα.

Αν η Ιταλία επιστρέψει σύντομα στις κάλπες κανείς δεν θα είναι πιο ευτυχής από το αντισυστημικό Κίνημα Πέντε Αστέρων και την ακροδεξιά, αντιμεταναστευτική Λίγκα. Αισθάνονται ότι είναι σε άνοδο. Κέρδισαν τις εκλογές της 4ης Μαρτίου και παραμένουν υψηλά στις δημοσκοπήσεις.

Επιπλέον, μετρήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία των απλών Ιταλών -περιλαμβανομένων πολλών που δεν ψήφισαν τα Πέντε Αστέρια ή την Λίγκα- πιστεύουν ότι αξίζει στα δυο κόμματα να έχουν την ευκαιρία να πάρουν την εξουσία. Στο τέλος τέλος, από κοινού ελέγχουν την πλειοψηφία των θέσεων στα δυο κοινοβούλια.

Ωστόσο, προς ώρας, αρνήθηκαν την εξουσία στα δυο αντάρτικα κόμματα. Την Κυριακή ο Σέρτζιο Ματαρέλα, ο Ιταλός πρόεδρος, έβαλε βέτο στον Π. Σαβόνα, τον 81χρονο υποψήφιο των δυο κομμάτων για τη θέση του υπουργού Οικονομικών. Χθες ο επικεφαλής του κράτους έδωσε την εντολή στον τεχνοκράτη Κάρλο Κοταρέλι, πρώην διευθυντή του ΔΝΤ. Όπως μια πολιορκημένη μεσαιωνική ιταλική πόλη-κράτος, το κατεστημένο πυρετωδώς υψώνει τις άμυνες απέναντι στις εχθρικές δυνάμεις που μαζεύονται μπροστά στα τείχη της.

Ο κος Ματαρέλα υποστηρίζει ότι οι προεδρικές εξουσίες, αν και περιορισμένες με βάση το ιταλικό σύνταγμα, περιλαμβάνουν την υποχρέωση να προστατεύσει τη θέση της χώρας στην ευρωζώνη. Αιτιολόγησε το βέτο στον κο Σαβόνα με το επιχείρημα ότι ο ογδοντάχρονος οικονομολόγος μπορεί να έκανε αντισυμβατικά βήματα που θα έθεταν σε κίνδυνο τη αυτή τη συμμετοχή.

Ανεξάρτητα από το εάν στέκεται σε στέρεο νομικό έδαφος, παραμένει γεγονός ότι κανείς προηγούμενος επικεφαλής του κράτους μετά το πέρασμα στη δημοκρατία το 1945 δεν χειρίστηκε τις εξουσίες του με τρόπο που να μπλοκάρει το σχηματισμό μιας κυβέρνησης. Αυτό κάνει τον κο Ματαρέλα ευάλωτο στην κατηγορία ότι εμποδίζει τη βούληση των κομμάτων που κέρδισαν σε ελεύθερες και δίκαιες εκλογές τον Μάρτιο. Αυτό αυξάνει την προοπτική τα «Πέντε Αστέρια» και η Λίγκα να επιλέξουν να μετατρέψουν τις νέες εκλογές σε υπαρξιακή επιλογή για την Ιταλία.

Από την μια πλευρά θα είναι η δημοφιλής εθνική κυριαρχία και αυτοδιάθεση, κυρίαρχες αρχές για τους Ιταλούς από το Risorgimento του 19ου αιώνα (σ.σ. το κίνημα που οδήγησε στην ένωση των διαφορετικών κρατών της ιταλικής χερσονήσου). Από την άλλη πλευρά θα είναι οι Βρυξέλλες, το Βερολίνο, η Φρανκφούρτη και οι υποτιθέμενοι υπηρέτες τους σε ένα ιταλικό κατεστημένο που κατηγορείται ότι προεδρεύει επί 25 χρόνια ανεπάρκειας και οικονομικής παρακμής.

Αν αυτό το σενάριο επρόκειτο να ξεδιπλωθεί, θα μπορούσε να αποδειχτεί, για την μια ή την άλλη πλευρά, μάχη μέχρις εσχάτων.

Πηγή