Στα Βαλκάνια η Ε.Ε. επαναλαμβάνει λάθη του παρελθόντος

20/6/2019

Η Βόρεια Μακεδονία και η Αλβανία αξίζουν να ξεκινήσουν ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Η Ε.Ε. πρέπει να επιβραβεύσει τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες των δύο χωρών και να τις κρατήσει μακριά από τη σφαίρα επιρροής άλλων δυνάμεων.

Ένας χρόνος έχει περάσει από όταν η Ελλάδα και η χώρα που σήμερα ονομάζεται Βόρεια Μακεδονία υπέγραψαν μια ιστορική συμφωνία, βάζοντας τέλος σε διαμάχη 27 ετών, σε μια σπάνια διπλωματική επιτυχία στα Βαλκάνια.

Αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση χρονοτριβεί, για άλλη μια φορά, στο άνοιγμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία. Μετά από μια αναβολή πριν από ένα χρόνο, μετέθεσε την απόφαση για τον Οκτώβριο, αποσύροντάς την από την ατζέντα της Συνόδου αυτής της εβδομάδας.

Η καθυστέρηση είναι εξαιρετικά λυπηρή. Είναι ζωτικό να μπουν οι δύο αυτές χώρες σε τροχιά ένταξης, όχι μόνο για να διατηρηθεί το μεταρρυθμιστικό momentum, αλλά και για να σταλεί ένα μήνυμα στην ευρύτερη περιοχή -την πιο ασταθή στην Ευρώπη- ότι οι πόρτες της Ε.Ε. παραμένουν ανοιχτές.

Αν και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισηγήθηκε ξανά τον περασμένο μήνα την έναρξη των διαπραγματεύσεων με τις δύο χώρες, η κόπωση από την ήδη μεγάλη διεύρυνση και το υφιστάμενο αντιμεταναστευτικό κλίμα έχουν καταστήσει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επιφυλακτικές.

Το γερμανικό κοινοβούλιο έχει μεταθέσει την οποιαδήποτε απόφαση για τον Σεπτέμβριο. Η ολλανδική κάτω Βουλή απέρριψε το άνοιγμα των διαπραγματεύσεων με την Αλβανία. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν προτιμάει να επικεντρωθεί στη μεταρρύθμιση της Ε.Ε. και την ενίσχυση της ευρωζώνης, αλλά φοβάται ότι η συμφωνία σε νέες ενταξιακές διαπραγματεύσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον του από εγχώριους επικριτές της άκρας αριστεράς και δεξιάς.

Αλλά ειδικά η συμφωνία Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας αξίζει να επιβραβευτεί. Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ επέδειξε θάρρος και επένδυσε πολύ πολιτικό κεφάλαιο για να την επιτύχει. Ενώ η συμφωνία εδράζεται σε στέρεο διεθνές νομικό πλαίσιο, έχει επικριτές εντός της Βόρειας Μακεδονίας και της Ελλάδας, η οποία πραγματοποιεί εκλογές τον ερχόμενο μήνα. Μια ισχυρή επίδειξη στήριξης από την Ε.Ε., με το άνοιγμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, θα βοηθούσε να ισχυροποιηθεί η συμφωνία.

H Aλβανία έχει επίσης σημειώσει σημαντική μεταρρυθμιστική πρόοδο, ακόμα και αν τα δίκτυα του οργανωμένου εγκλήματος της χώρας παραμένουν ένα πρόβλημα για όλη την Ευρώπη και ο πρωθυπουργός Έντι Ράμα -ο οποίος είναι αντιμέτωπος με κατηγορίες για αλλοίωση εκλογικού αποτελέσματος, τις οποίες αρνείται- δεν έχει εκπληρώσει τις υψηλές προσδοκίες.

Τούτο μπορεί να αποτελεί λόγο για να ανοίξουν πρώτα οι διαπραγματεύσεις με τη Βόρεια Μακεδονία. Αλλά δεν πρέπει να υπάρξει μεγάλη χρονική απόσταση, διαφορετικά θα αυξηθούν οι εντάσεις στην Αλβανία και μεταξύ των εθνοτικά Αλβανών στη Βόρεια Μακεδονία και στο Κόσοβο.

Αναμφίβολα, η ποιότητα της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου υπολείπεται των κριτηρίων της Ε.Ε. και στις δύο χώρες. Αλλά το άνοιγμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων -οι οποίες χρειάζονται χρόνια για να ολοκληρωθούν- είναι η καλύτερη λύση για να διασφαλιστεί ότι θα συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις. Το παράθυρο ευκαιρίας δεν θα μείνει ανοιχτό για πάντα. Aν η Ε.Ε. κρατήσει κλειστές τις πόρτες της, θα αποθαρρύνει τις δύο χώρες να συνεχίσουν τις μεταρρυθμίσεις στον τομέα της διακυβέρνησης και της οικονομίας.

Τα οικονομικά επιχειρήματα είναι εξίσου ισχυρά. Το εμπόριο ανάμεσα στην Ε.Ε. και τις έξι χώρες των δυτικών Βαλκανίων έφτασε τα €54 δισ. την περασμένη χρονιά. Οι μεγαλύτεροι επενδυτές στην περιοχή είναι ευρωπαϊκές εταιρείες. Μεγαλύτερη πρόσβαση στις αγορές της Ε.Ε. θα βοηθούσε να αυξηθεί το βιοτικό επίπεδο και να ενισχυθεί η σταθερότητα.

Η Ε.Ε. είναι εν τω μεταξύ αντιμέτωπη με ανταγωνισμό από χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσία και η Τουρκία, οι οποίες θέλουν να αυξήσουν την επιρροή τους στην περιοχή, με δυνητικά ολέθρια επακόλουθα. Οι κινεζικές επενδύσεις, ειδικότερα, μπορεί να φαίνονται ιδιαίτερα ελκυστικές, καθώς δεν υπάρχουν τα συνήθη γραφειοκρατικά εμπόδια της Ε.Ε., αν και συνήθως συνοδεύονται από άλλους όρους.

Ξανά και ξανά, οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν κάνει το λάθος να ανταγωνίζονται ο ένας τον άλλον στα Βαλκάνια ή να αντιμετωπίζουν την περιοχή σαν ένα απομονωμένο μέρος που δεν υπάρχει λόγος να τους απασχολεί ή σαν ένας βάλτος, από τον οποίο τα πιο πλούσια και σταθερά κράτη πρέπει να απομακρυνθούν.

Τα τελευταία 200 χρόνια έχουν δείξει ότι καμία από τις προσεγγίσεις αυτές δεν έχει αποτέλεσμα, αντίθετα, οδηγούν συχνά σε πολύ μεγαλύτερα προβλήματα. Θα ήταν τραγωδία να επαναλάβει η Ε.Ε. τα λάθη του παρελθόντος.

Πηγή