«Παιχνίδια πολέμου» από Τραμπ με όπλο το δολάριο

9/7/2019

Η χρήση του δολαρίου ως όπλου για την ενίσχυση του εμπορίου θα οδηγήσει σε νέο γύρο αντιποίνων. Οι επιθέσεις Τραμπ κατά Ντράγκι, ο ρόλος της Fed και το νέο δόγμα των ΗΠΑ για τη χειραγώγηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Η εμμονή του Ντόναλντ Τραμπ με τη χειραγώγηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών έπιασε νέα ιστορικά υψηλά επίπεδα. Το τελευταίο «τιτίβισμα» του προέδρου για το ζήτημα άφηνε να εννοηθεί ότι οι ΗΠΑ θα έπρεπε να «απαντήσουν» στο «μεγάλο παιχνίδι νομισματικής χειραγώγησης» που παίζουν Ευρώπη και Κίνα.

Το ανησυχητικό είναι πως πριν το ξέσπασμα αυτό είχαν προηγηθεί κινήσεις αμερικανικών θεσμών που έβαζαν στο μικροσκόπιο τη νομισματική χειραγώγηση. Τα παραπάνω έρχονται να προστεθούν στις συχνές επιθέσεις του κ. Τραμπ κατά της Fed για τα υψηλά επιτόκια, και την τοποθέτηση  στο διοικητικό συμβούλιο της κεντρικής τράπεζας την Τζούντι Σέλτον, η οποία έχει ασκήσει σκληρή κριτική στην ασκούμενη νομισματική πολιτική.

Η χρήση του δολαρίου ως όπλου για την ενίσχυση του εμπορίου θα οδηγήσει σε περαιτέρω πολιτικοποίηση της εμπορικής πολιτικής και θα αυξήσει τον κίνδυνο νέου γύρου αντιποίνων.

Οι τελευταίες κατηγορίες του κ. Τραμπ έρχονται μόλις λίγες εβδομάδες αφότου έβαλε στο στόχαστρο τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι. Είχε «τιτιβίσει» ότι ο κ. Ντράγκι χειραγωγούσε «αθέμιτα» το ευρώ, προσθέτοντας «ότι ξεφεύγουν εδώ και χρόνια με αυτό, μαζί με την Κίνα και άλλους».

Τα «τιτιβίσματά» του, ωστόσο, δεν είναι αποκομμένα από την υπόλοιπη αμερικανική κυβέρνηση. Τον Μάιο, το υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ εξέδωσε πρόταση για την επιβολή κυρώσεων σε χώρες που κρίνεται ότι χειραγωγούν τα νομίσματά τους. Η κίνηση αυτή θα γινόταν στο πλαίσιο της επιβολής αντισταθμιστικών δασμών -διαδικασία που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση άδικων επιδοτήσεων από εμπορικούς εταίρους- και θα περιλάμβανε τον υπολογισμό της δίκαιης αξίας διάφορων νομισμάτων από το υπουργείο Οικονομικών.

Η τελευταία έκθεση του υπουργείου Οικονομικών για τη νομισματική χειραγώγηση απλώνει πιο μακριά τα δίχτυα της. Το πεδίο εφαρμογής της έρευνας διευρύνθηκε από τους 12 μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της χώρας σε αυτούς που έχουν εμπορικό πλεόνασμα με τις ΗΠΑ μεγαλύτερο από $40 δις, προσθέτοντας εννιά χώρες στη λίστα. Επιπλέον, μειώθηκαν τα δύο από τα τρία όρια για τον χαρακτηρισμό μιας χώρας ως χειραγωγού νομίσματος, καθιστώντας πιο πιθανόν να τα υπερβαίνουν περισσότερες χώρες. Παρά τις αλλαγές αυτές, καμία χώρα δεν πληρούσε και τα τρία κριτήρια, αλλά η Κίνα παρέμεινε στην αμερικανική λίστα, όπως και η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Γερμανία. Σε αυτή μπήκαν και η Ιταλία και η Ιρλανδία, καθώς και τρεις άλλες χώρες που χρησιμοποιούν το ευρώ.

Τα ελεύθερα κυμαινόμενα νομίσματα όπως το ευρώ και το γεν δεν πληρούν ένα από τα τρία κριτήρια του υπουργείου Οικονομικών για τη χειραγώγηση: τη συστηματική, μονόπλευρη παρέμβαση στη συναλλαγματική ισοτιμία. Η νέα πρόταση για τον υπολογισμό της δίκαιης αξίας των νομισμάτων -δεν υπάρχει μια καθιερωμένη μεθοδολογία και οι αποτιμήσεις μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται- θα ήταν ένας τρόπος για να λυθεί αυτό το πρόβλημα για τον κ. Τραμπ.

Εν τω μεταξύ, στην εποχή Τραμπ αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους σε εμπορικές συμφωνίες και όροι για τις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Η συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ, Μεξικού και Καναδά περιλαμβάνει την πρώτη δέσμευση για ευελιξία των συναλλαγματικών ισοτιμιών και την αποκάλυψη μελλοντικών παρεμβάσεων. Αλλά δεν περιλαμβάνει κυρώσεις για χειραγώγηση νομίσματος ούτε έχει κάποιο πρακτικό αντίκτυπο, δεδομένου ότι ούτως ή άλλως οι συναλλαγματικές ισοτιμίες στις τρεις χώρες κυμαίνονται ελεύθερα. Η εμπορική συμφωνία ΗΠΑ-Κορέας περιλαμβάνει επίσης όρους για τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, αλλά δεν είναι νομικά δεσμευτικοί.

Η συσχέτιση της νομισματικής χειραγώγησης με τη νομισματική πολιτική έχει κάποια λογική -η υποτίμηση του νομίσματος βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα και μπορεί να αντισταθμίσει γρήγορα τους όποιους δασμούς. Αλλά δεν λαμβάνει υπόψη τον ρόλο των εγχώριων, και συχνά διαρθρωτικών, αποταμιεύσεων και επενδυτικών αποφάσεων. Και ας μην αναφέρουμε τον ρόλο των επιτοκίων στις κεφαλαιακές ροές, ειδικά την επίδραση της αμερικανικής νομισματικής πολιτικής στις χρηματοοικονομικές συνθήκες σε όλο τον κόσμο. Φαίνεται επίσης να ξεχνάει τον ρόλο της αμερικανικής δημοσιονομικής πολιτικής στη διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος.

Η χειραγώγηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών μπορεί δίχως αμφιβολία να διαστρεβλώσει το εμπόριο και την ανάπτυξη. Αλλά η επιβολή δασμών στη βάση αυθαίρετων υπολογισμών δεν είναι η κατάλληλη λύση.

Πηγή