Το χτύπημα στη Σαουδική Αραβία και οι κίνδυνοι ανάφλεξης

16/9/2019

Των Andrew England, Najmeh Bozorgmehr και Simeon Kerr

Τα ερωτήματα που εγείρει η επίθεση στην καρδιά της πετρελαϊκής βιομηχανίας της Σαουδικής Αραβίας. Ο ρόλος των Χούτι ως το «μακρύ χέρι» του Ιράν και πώς κινείται η Τεχεράνη. Η στρατηγική «μέγιστης πίεσης» του Τραμπ και τα νέα διλήμματα για την Ουάσιγκτον.

Όταν οι αντάρτες της Υεμένης ανέλαβαν την ευθύνη για τις επιθέσεις με drones σε σταθμούς άντλησης πετρελαίου και έναν αγωγό πριν από τέσσερις μήνες, το κίνημα των Χούτι προειδοποίησε ότι έχει τη δυνατότητα για μεγαλύτερες επιθέσεις εναντίον του μεγαλύτερου εξαγωγέα πετρελαίου.

Το Σάββατο οι Χούτι, ένα σκληροπυρηνικό ισλαμικό κίνημα ευθυγραμμισμένο με το Ιράν, ισχυρίστηκε ότι υλοποίησε την απειλή με καταστροφικές συνέπειες. Είπαν ότι απέστειλαν 10 drones για να χτυπήσουν την καρδιά της πετρελαϊκής βιομηχανίας της Σαουδικής Αραβίας, πλήττοντας το Abqaiq, το μεγαλύτερο κέντρο επεξεργασίας πετρελαίου του Βασιλείου και το πεδίο Khurais, σε απόσταση πάνω από 500 χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Υεμένη.

Ήταν μια ριψοκίνδυνη επίθεση, η οποία ανάγκασε το Βασίλειο να αναστείλει πάνω από το 50% της ημερήσιας παραγωγής του και προκάλεσε ρίγη στην παγκόσμια ενεργειακή βιομηχανία. Και θα αναζωπυρώσει φόβους για την απειλή μιας τοπικής ανάφλεξης μεταξύ των ΗΠΑ, των Αράβων συμμάχων του και του Ιράν.

«Είναι πολύ σοβαρό. Δείχνει καλύτερα τις ικανότητες στόχευσης των Χούτι, δείχνει ότι σκέφτονται στρατηγικά, χτυπώντας δύο στόχους ταυτόχρονα και πληγώνοντας αυτό που είναι το πιο σημαντικό για τη Σαουδική Αραβία: τις αξιόπιστες εγκαταστάσεις για εξαγωγή πετρελαίου», δήλωσε ο Emile Hokayem, ένας ειδικός για θέματα ασφαλείας στη Μέσα Ανατολή, στο International Institute for Strategic Studies. «Οι Χούτι έχουν τους δικούς τους λόγους να επιτεθούν, αλλά το Ιράν είναι ο πιθανός δεύτερος συνεργός».

Οι Χούτι μάχονται με ένα συνασπισμό του οποίου ηγείται η Σαουδική Αραβία, που παρενέβη στον εμφύλιο πόλεμο στην Υεμένη τον Μάρτιο του 2015, όταν οι αντάρτες κατέλαβαν την πρωτεύουσα Sana’a. Αλλά για καιρό θεωρούνται από την Ουάσιγκτον και το Ριάντ ως σύμμαχοι των Ιρανών, που προκαλούν συγκρούσεις δίπλα στη Σαουδική Αραβία.

Από τον Απρίλιο, οπότε η κυβέρνηση Τραμπ κλιμάκωσε τη στρατηγική «μέγιστης πίεσης» στο Ιράν, πολλοί αναλυτές και διπλωμάτες προειδοποίησαν ότι η Τεχεράνη θα αντιδράσει έμμεσα, μέσω περιφερειακών στρατιωτικών ομάδων. Είναι μια τακτική, υποστηρίζουν, που της δίνει τη δυνατότητα «άρνησης» και έχει το πλεονέκτημα ότι κρατά δυνητικά σημεία ανάφλεξης έξω από τα σύνορά της.

Το Ιράν, που στηρίζει πολιτοφυλακές σε Συρία, Ιράκ, Λίβανο και Υεμένη, έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι αν οι αμερικανικές κυρώσεις δεν του επιτρέψουν να εξάγει πετρέλαιο, θα διαταραχθεί η ροή αργού και πετροχημικών σε όλη την περιοχή. Το μήνυμα από την Τεχεράνη ήταν ξεκάθαρο: οι Άραβες σύμμαχοι των ΗΠΑ, ειδικά η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), θα έχουν κόστος από την εχθρότητα της κυβέρνησης Τραμπ ενάντια στη χώρα.

Τον Μάιο και τον Ιούνιο έγινε σαμποτάζ σε έξι τάνκερ ανοικτά των ακτών των ΗΑΕ, επιθέσεις για τις οποίες οι ΗΠΑ κατηγόρησαν το Ιράν, με το τελευταίο να αρνείται. Πρόσφατα οι Χούτι, που ελέγχουν τη βόρεια Υεμένη, η οποία συνορεύει με τη Σαουδική Αραβία, έχουν αυξήσει τις επιθέσεις με πυραύλους και drones στο Βασίλειο. Τα αμυντικά συστήματα των Σαουδαράβων συχνά καταστρέφουν τους επερχόμενους πυραύλους, αλλά τα drones έχουν γίνει αυξανόμενη απειλή.

Ουάσιγκτον και Ιράν έχουν κατηγορήσει την Τεχεράνη για λαθρεμπόριο όπλων, περιλαμβανομένων εξελιγμένων πυραύλων, με τους Χούτι, κάτι που το Ιράν αρνείται. Και ο Mike Pompeo, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, αυτό το σαββατοκύριακο κατηγόρησε το Ιράν για την «πρωτοφανή επίθεση στην προμήθεια ενέργειας του πλανήτη». Προσέθεσε ότι «δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι οι επιθέσεις έγιναν από την Υεμένη».

Δεν έδωσε λεπτομέρειες. Αμερικανοί αξιωματούχοι, όμως, παλαιότερα εξέφρασαν αμφιβολίες για το εάν οι Χούτι ήταν υπεύθυνοι για την επίθεση στον αγωγό, λέγοντας ότι τουλάχιστον ένα από εκείνα τα drones ήρθε από το Ιράκ, όπου το Ιράν στηρίζει σιιτικές πολιτοφυλακές. Η Βαγδάτη την Κυριακή αρνήθηκε ότι χρησιμοποιήθηκε το έδαφός της για τις επιθέσεις του Σαββάτου.

Αμερικανοί αξιωματούχοι έδωσαν στη δημοσιότητα φωτογραφίες δορυφόρου για τη ζημιά στις εγκαταστάσεις και υποστήριξαν ότι οι πληροφορίες δείχνουν ότι τα χτυπήματα είναι ασύμβατα με το είδος της επίθεσης που θα μπορούσε να εκδηλωθεί από την Υεμένη, μετέδωσε το Associated Press. Σε κάθε περίπτωση, Ριάντ και Ουάσιγκτον θα αντιμετωπίσουν τις επιθέσεις ως μέρος μιας ευρύτερης διαμάχης με το Ιράν.

Η σχέση της Τεχεράνης με τους Χούτι είναι περισσότερο οπορτουνιστική παρά ιδεολογική, λένε αναλυτές και το υπουργείο Εξωτερικών του Ιράν την Κυριακή διέψευσε οποιαδήποτε σχέση με τις επιθέσεις του Σαββάτου, κατηγορώντας την Ουάσιγκτον για «μέγιστα ψεύδη».

Τους τελευταίους μήνες, ωστόσο, το καθεστώς ήταν περισσότερο ανοικτό στη στήριξή του στους αντάρτες Χούτι. Οι τελευταίοι προ μηνός δήλωσαν ότι διόρισαν πρέσβη στην Τεχεράνη και ο απεσταλμένος τους φωτογραφήθηκε με τον Ayatollah Ali Khamenei, ανώτερο ηγέτη του Ιράν. Φέτος ο Hossein Sheikholeslam, πρώην υψηλόβαθμος διπλωμάτης και προσκείμενος στους σκληροπυρηνικούς, δήλωσε στους Financial Times ότι το Ιράν δεν στέλνει πυραύλους στην Υεμένη, πριν προσθέσει: «Αν πιστεύετε ότι αυτή η τεχνογνωσία που υπάρχει στην Υεμένη προέρχεται από το Ιράν, έχετε δίκιο».

Ώρες μετά τις επιθέσεις του Σαββάτου στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας, ο Qasem Soleimani, ισχυρός διοικητής της δύναμης Quds, του βραχίονα των Ιρανών Φρουρών της Επανάστασης στο εξωτερικό, ανάρτησε ένα βίντεο με θρησκευτικές εικόνες για να επαινέσει τους Χούτι ως τμήμα του επεκτεινόμενου δικτύου ακόλουθων της Ιρανικής Δημοκρατίας.

Το Fars, πρακτορείο ειδήσεων του Ιράν που είναι κοντά στους Φρουρούς, την Κυριακή περιέγραψε την επίθεση στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις ως «πολύ έξυπνη και την κατάλληλη στιγμή». Το πρακτορείο δήλωσε ότι οι επιθέσεις θα τρομάξουν τους ξένους επενδυτές, σε μια στιγμή που ο διάδοχος του Θρόνου Mohammed bin Salman, de facto ηγέτης του Βασιλείου, επιταχύνει τα πλάνα για τη δημόσια εγγραφή της Aramco, της κρατικής εταιρείας πετρελαίου.

Η Σαουδική Αραβία έως τώρα δεν έχει αποδώσει ευθύνες για τις επιθέσεις. Αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ενώ το Βασίλειο στηρίζει τη στρατηγική «μέγιστης πίεσης» του Τραμπ, θέλει να αποφύγει μια σύρραξη με το Ιράν. Ο πρίγκιπας Mohammed είπε στον Τραμπ το Σάββατο ότι το Βασίλειο «έχει την αποφασιστικότητα και την ικανότητα να αντιμετωπίσει αυτή την τρομοκρατική επίθεση», σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων.

Το Ριάντ συνήθως αντιδρά στις επιθέσεις των Χούτι με αεροπορικά πλήγματα κατά περιοχών της Υεμένης που ελέγχονται από αυτούς. Μετά από τέσσερα χρόνια βομβαρδισμών, όμως, οι Χούτι διατηρούν τις θέσεις τους στον πυκνοκατοικημένο βορρά της χώρας.

Τα χτυπήματα στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις μπορεί να εγείρουν νέα ερωτήματα για τον τελικό στόχο της στρατηγικής «μέγιστης πίεσης» του Τραμπ. «Ελλειψη αμερικανικής αντίδρασης μπορεί να αναστατώσει τους τοπικούς εταίρους και εκεί μπορείς να δεις ένα διχασμό, αν ο κόσμος στο Ριάντ, το Αμπού Ντάμπι και αλλού πιστέψει ότι οι Αμερικανοί δεν είναι πρόθυμοι να επιβάλουν ένα τίμημα», είπε ο Hokayem.

Ένας Σαουδάραβας αναλυτής δήλωσε ότι οι επιθέσεις μπορεί να λειτουργήσουν ως προειδοποίηση για τη διεθνή κοινότητα. «Αυτό δείχνει ότι όσα λέει το Βασίλειο είναι σωστά και ότι οι Χούτι είναι απλά μαριονέτα του Ιράν».

«Ο κόσμος θα αρχίσει να καταλαβαίνει όταν δει την τιμή του πετρελαίου να αυξάνει δραματικά».

Πηγή