Η χαμένη ευκαιρία των Ισπανών πολιτικών

12/11/2019

Του Ben Hall

Τέσσερις κάλπες σε τέσσερα χρόνια και η χώρα εμφανίζεται να αδυνατεί να σχηματίσει κυβέρνηση. Οι νέες ισορροπίες στο πολιτικό σύστημα, το «λάθος» του Απριλίου και οι λίγες επιλογές Σάντσεθ.

Με μια υγιή εναλλαγή μεταξύ κεντροαριστεράς και κεντροδεξιάς, προηγμένη τοπική αυτονομία και απουσία εξτρεμισμού, η ζωηρή δημοκρατίας της Ισπανίας μετά από δεκαετίες δικτατορίας έδειχνε κάποτε να είναι αντικείμενο ζήλιας στη Νότια Ευρώπη. Όχι πια. Η χώρα γρήγορα μετατράπηκε σε ένα ακραίο παράδειγμα αδιεξόδου και πόλωσης που έχει απλωθεί σε αρκετό τμήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι γενικές εκλογές της Κυριακής, οι τέταρτες σε τέσσερα χρόνια αφήνουν την Ισπανία σε ακόμα χειρότερη θέση από αυτή που ήταν προ εξαμήνου, όταν οι ψηφοφόροι κλήθηκαν τελευταία φορά στις κάλπες. Η χώρα είναι χωρισμένη μεταξύ ενός μπλοκ που γέρνει προς τα αριστερά και ενός προς τα δεξιά, εκ των οποίων κανένα δεν έχει αρκετές έδρες για να φτάσει στην πλειοψηφία των 176. Αυτή τη φορά έχασε έδαφος η αριστερή πλευρά.

Το πολιτικό σύστημα της χώρας έχει κατακερματιστεί, αλλά έχει επίσης και πολωθεί από την εθνικιστική αντίδραση αναφορικά με την αποσχιστική καμπάνια στην Καταλονία. Ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, του οποίου το σοσιαλιστικό κόμμα ήρθε πρώτο με 120 έδρες, τρεις λιγότερες, θα ανακαλύψει ότι είναι ακόμα δυσκολότερο να σχηματίσει κυβέρνηση. Τζογάρισε με αυτές τις εκλογές και κατέληξε με χειρότερο χαρτί.

Το ακροδεξιό Vox, που εμφανίστηκε στην πολιτική σκηνή πριν από ένα χρόνο και αργότερα κλονίστηκε καθώς απέτυχε να ανταποκριθεί στις προσδοκίες στις εκλογές του Απριλίου, αναρριχήθηκε στην τρίτη θέση. Ο ισπανικός εθνικισμός αναζωπυρώθηκε από την αποτυχημένη προσπάθεια της Καταλονίας να πετύχει την ανεξαρτησία της, προ διετίας, και πιο πρόσφατα από τις βίαιες διαδηλώσεις που έγιναν στη Βαρκελώνη τον περασμένο μήνα μετά τις αυστηρές ποινές που επιβλήθηκαν στους Καταλανούς αυτονομιστές ηγέτες.

Ο Vox υπερδιπλασίασε τις έδρες του, στις 52, και έλαβε το 15% των ψήφων. Είναι τώρα μια δύναμη που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε μια χώρα που μόλις πρόσφατα θεωρούνταν ότι είχε ανοσία στην ακροδεξιά, εξαιτίας του παρελθόντος με τον Φράγκο. Η δύναμή του μπορεί να αποτρέψει το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα, που ανέκαμψε από το ιστορικό χαμηλό προ εξαμήνου, από το να απέχει από μια την ψήφο εμπιστοσύνης. Αυτός θα ήταν ο ευκολότερος δρόμος για να διατηρήσει την εξουσία του ο κος Σάντσεθ.

Ο κος Σάντσεθ, επικεφαλής κυβέρνησης μειοψηφίας από τον Ιούνιο του 2018, προκήρυξε τις εκλογές καθώς απέτυχε, μετά τις εκλογές του Απριλίου, να κλείσει κυβερνητική συμφωνία με τους ακροαριστερούς Podemos. Οι αντικαπιταλιστές ήθελαν πλήρη συμμαχία. Ο κος Σάντσεθ δεν τους ήθελε στο υπουργικό συμβούλιο. Ήλπιζε ότι οι ψηφοφόροι θα τιμωρούσαν τους Podemos για την αδιαλλαξία και πράγματι οι τελευταίοι υποχώρησαν από τις 42 στις 35 έδρες. Τώρα, όμως, ο κος Σάντσεθ χρειάζεται τη στήριξή τους περισσότερο από ποτέ για να κυβερνήσει.

Η μεγαλύτερη αποτυχία, ωστόσο, ανήκει στον Αλμπερντ Ριβέρα, τον ηγέτη του φιλελεύθερου, πλην όμως λυσσαλέα αντικαταλανικού εθνικιστικού Ciudadanos. Κατέρρευσε από τις 57 στις μόλις 10 έδρες. Νωρίτερα φέτος, ο Ριβέρα ήλπιζε να αντικαταστήσει το κηλιδωμένο από διαφθορά Λαϊκό Κόμμα ως η κύρια δύναμη στην κεντροδεξιά. Απέκλεισε την μοιρασιά της εξουσίας με τον σοσιαλιστή ηγέτη και του επιτέθηκε σφοδρά. Ποιος είναι όμως ο λόγος για ένα κεντρώο κόμμα αν δεν είναι πρόθυμο να παίξει κεντρικό ρόλο;

Η Ισπανία θα είχε μια μεταρρυθμιστική, σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση συνασπισμού αν ο κος Σάντσεθ και ο κος Ριβέρα ένωναν τις δυνάμεις τους μετά τις εκλογές του Απριλίου. Θα μείνει στην ιστορία ως μια χαμένη ευκαιρία. Η επιβίωση του κου Ριβέρα, τώρα ως ηγέτη του κόμματος αμφισβητείται (σ.σ. ήδη ανακοίνωσε την παραίτησή του).

Ο κος Σάντσεθ μπορεί τώρα να προσπαθήσει να σχηματίσει κυβέρνηση μειοψηφίας με τους Podemos, τους Βάσκους εθνικιστές και καταλανικά κόμματα που δεν επιδιώκουν την ανεξαρτησία. Θα χρειαστεί, όμως, άλλα κόμματα να απέχουν. Αν η κεντροδεξιά δεν το κάνει θα χρειαστεί τη στήριξη των Καταναλών αποσχιστών, αλλά με τι τίμημα;

Η Ισπανία δεν είχε ποτέ μια πλήρη κυβέρνηση συνασπισμού στη μετά Φράγκο εποχή. Είναι τώρα ένα σύστημα πολλών κομμάτων που συμπεριφέρεται σαν δυο μόνο κόμματα να διαγωνίζονται για την εξουσία. Ακόμα και αν ο κος Σάντσεθ καταφέρει να φτιάξει μια κυβέρνηση, είναι απίθανο να έχει την εξουσία να ασχοληθεί με τα προβλήματα της χώρας, το υψηλό δημόσιο χρέος και ένα κράτος πρόνοιας που δοκιμάζεται. Τιμήθηκε ως ο πλέον δυναμικός κεντροαριστερός ηγέτης της Ευρώπης πριν από έξι μήνες, εμφανίζεται όμως πολύ πιο αδύναμος τώρα.

Πηγή