Γιατί ξεκίνησε η Σαουδική Αραβία παγκόσμιο πετρελαϊκό πόλεμο

10/3/2020

Των Anjli Raval και David Sheppard

Η επιθετική κίνηση της μεγαλύτερης πετρελαιοεξαγωγικής χώρας του κόσμου προκάλεσε σεισμό στις αγορές. Η στάση της Ρωσίας, τα προβλήματα των αμερικανικών εταιρειών σχιστολιθικού πετρελαίου και ο παράγοντας «κορωνοϊός».

Οι τιμές του πετρελαίου κατέρρευσαν, καταγράφοντας πτώση έως και 30%, μετά την πρώτη «βολή» που «έριξε» η Σαουδική Αραβία στον πόλεμο τιμών, σημειώνοντας την μεγαλύτερη ημερήσια πτώση από τον Πόλεμο του Κόλπου στις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Η απειλή του Ριάντ να μειώσει την τιμή του πετρελαίου και να αυξήσει την παραγωγή οδήγησε την τιμή του brent, του διεθνούς πετρελαϊκού σηματωρού, σε πτώση έως τα 31,02 δολάρια το βαρέλι. Το West Texas Intermediate, ο αμερικανικός σηματωρός, υποχώρησε στα 27,71 δολάρια το βαρέλι.

Γιατί, όμως, αποφάσισε ο μεγαλύτερος εξαγωγέας του κόσμου να κινηθεί τόσο επιθετικά, όταν η ζήτηση έχει κλονιστεί λόγω της κρίσεως του κορωνοϊού; Και τι σημαίνει αυτό για την ευρύτερη πετρελαϊκή βιομηχανία;

Γιατί ξεκίνησε η Σαουδική Αραβία πόλεμο τιμών;
Η Σαουδική Αραβία ήθελε να οδηγήσει τον OPEC και τη Ρωσία σε μεγαλύτερες μειώσεις της πετρελαϊκής παραγωγής προκειμένου να στηριχθούν οι τιμές του αργού λόγω της επιδημίας του κορωνοϊού, η οποία έχει διαταράξει την παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα. Όταν, όμως, η Ρωσία απέρριψε το σχέδιο, το βασίλειο του Κόλπου στράφηκε σε έναν σύμμαχο με τον οποίον συνεργάζονταν για να ενισχύσει την πετρελαϊκή αγορά από το 2016.

Το Ριάντ αντέδρασε αυξάνοντας την παραγωγή και προσφέροντας το αργό της με μεγάλες εκπτώσεις. Οι αναλυτές ανέφεραν πως πρόκειται για προσπάθεια να τιμωρηθεί η Ρωσία για την εγκατάλειψη της λεγόμενης συμμαχίας OPEC+.

Η Σαουδική Αραβία μπορεί επίσης να επιθυμούσε να εδραιώσει τη θέση της ως κορυφαίας πετρελαιοεξαγωγικής χώρας του κόσμου, σύμφωνα με τους αναλυτές. Η κίνηση έδειξε πως το Ριάντ είναι πρόθυμο να τα βάλει ανοικτά με τη Ρωσία και με άλλους παραγωγούς υψηλότερου κόστους.

«Υπήρχε μια γενική συναίνεση στον OPEC (για μείωση της παραγωγής). Η Ρωσία είχε αντιρρήσεις και είπε πως από την 1η Απριλίου όλοι μπορούν να παράγουν ό,τι θέλουν. Άρα, και το βασίλειο ασκεί το δικαίωμά του», ανέφερε πηγή που γνωρίζει την πετρελαϊκή πολιτική της Σαουδικής Αραβίας.

Οι αναλυτές αμφισβητούν το πόσο σοφή είναι η προσέγγιση της Σαουδικής Αραβίας. Η οικονομία της δεν είναι απρόσβλητη σε μια κατάρρευση των τιμών, ακόμα και αν πιστεύει πως μπορεί να κερδίσει μερίδιο αγοράς από τους αντιπάλους της. Όμως, υπό τον διάδοχο του θρόνου, Mohammed bin Salman, το βασίλειο έχει αποκτήσει μια φήμη για τις ριψοκίνδυνες και απρόβλεπτες κινήσεις του όταν αισθάνονταν πως έπρεπε να υποστηρίξει τη θέση του.

Γιατί δεν συμφώνησε η Ρωσία σε μείωση της παραγωγής;
Η Ρωσία είπε πως θέλει να δει την πλήρη επίπτωση του κορωνοϊού στην πετρελαϊκή ζήτηση προτού λάβει μέτρα. Αλλά η Μόσχα ήθελε επίσης να δοκιμάσει τον αμερικανικό κλάδο σχιστολιθικού πετρελαίου. Πιστεύει πως με τη μείωση της παραγωγής θα δοθεί βοήθεια σε έναν κλάδο η ανάπτυξη του οποίου έχει μετατρέψει τις ΗΠΑ στον μεγαλύτερο παραγωγού πετρελαίου του κόσμου, κερδίζοντας πελάτες σε βάρος της Ρωσίας.

Οι κυρώσεις των ΗΠΑ στις ρωσικές ενεργειακές εταιρείες, περιλαμβανομένων αυτών που στόχευαν στον εμπορικό βραχίονα της κρατικής πετρελαϊκής Rosneft τον προηγούμενο μήνα, αλλά και οι προσπάθειες να σταματήσει ο αγωγός Nord Stream 2 προς τη Γερμανία, έχουν εξοργίσει το Κρεμλίνο.

Η αμερικανική βιομηχανία σχιστολιθικού πετρελαίου δυσκολεύεται να είναι κερδοφόρα παρά την ανάπτυξή της την τελευταία δεκαετία. Πηγές που ενημερώθηκαν για τη στρατηγική της Μόσχας είπαν πως η Ρωσία θεώρησε πως υπάρχει μια ευκαιρία να βλάψει την αμερικανική πετρελαϊκή βιομηχανία.

«Ο συνολικός όγκος του πετρελαίου που μειώθηκε ως αποτέλεσμα της επανειλημμένης παράτασης της συμφωνίας του OPEC+ αντικαταστάθηκε παντελώς και γρήγορα στην παγκόσμια αγορά από αμερικανικό σχιστολιθικό πετρέλαιο», ανέφερε την Κυριακή εκπρόσωπος της Rosneft.

Η προσέγγιση της Σαουδικής Αραβίας για μια πιθανή συμφωνία με τη Ρωσία ήταν μια απαίτηση της λογικής «ή όλα ή τίποτα» προκειμένου η Ρωσία να συμμετέχει στη μείωση επιπλέον 1,5 εκατ. βαρελιών ημερησίως, ανεβάζοντας τη συνολική μείωση στα 3,6 εκατ. βαρέλια ημερησίως ή περίπου 4% της παγκόσμιας προμήθειας. Αυτό φαίνεται πως ενόχλησε τη Μόσχα, η οποία δεν θεωρεί πως είναι μικρός εταίρος.

Τι θα συμβεί στην αμερικανική βιομηχανία σχιστολιθικού πετρελαίου;
Η κατάρρευση των τιμών έρχεται σε μια δύσκολη περίοδο για το αμερικανικό σχιστολιθικό πετρέλαιο. Αν και η παραγωγή έχει εκτιναχθεί την τελευταία δεκαετία, ξεπερνώντας κατά πολύ αυτήν της Ρωσίας και της Σαουδικής Αραβίας, ωστόσο ο κλάδος κινούνταν με δανεικά, κάτι που αποξένωσε τους επενδυτές.

Έτσι, έγινε ευάλωτος στις πτώσεις των τιμών. Η τεράστια πτώση της τιμής του πετρελαίου από την αρχή του έτους έχει θέσει εν αμφιβόλω τα οποιαδήποτε σχέδια περαιτέρω επέκτασης.

Το πλήγμα στην παραγωγή, ωστόσο, μπορεί να είναι περιορισμένο. Πολλοί μικροί ανεξάρτητοι παραγωγοί που απαρτίζουν το μεγαλύτερο μέρος του κλάδου, έχουν αντισταθμίσει την παραγωγή τους με υψηλότερες τιμές. Η προμήθεια είναι απίθανο να μειωθεί αμέσως.

«Κατά την άποψή μας, η παραγωγή αμερικανικού σχιστολιθικού πετρελαίου δεν θα μειωθεί αρκετά γρήγορα για να δικαιώσει τη ρωσική άποψη για τον περιορισμό της», ανέφερε ο Ayham Kamel, του τμήματος Μέσης Ανατολής και Νότιας Αφρικής του Eurasia Group.

Όμως, πολλοί παραγωγοί σχιστολιθικού πετρελαίου θα μπορούσαν να δυσκολευτούν να εξασφαλίσουν νέα χρηματοδότηση για να μετακυλίσουν τα υφιστάμενα χρέη τους. Πολλά ομόλογα junk -αυτά δηλαδή που αξιολογούνται χαμηλότερα της επενδυτικής βαθμίδας- που έχουν εκδώσει ενεργειακές εταιρείες, διαπραγματεύονται σε επίπεδα distressed.

Για τον πρόεδρο Donald Trump, η κατάρρευση των τιμών δημιουργεί δίλημμα. Οι χαμηλότερες τιμές πετρελαίου είναι ένα σημαντικό μέρος αυτού που προσπαθεί να «πλασάρει» στους ψηφοφόρους, ζητώντας συχνά από τον OPEC να μειώσει τις τιμές. Όμως μια παρατεταμένη μείωση τιμών θα μπορούσε να προκαλέσει οικονομικά προβλήματα σε πολιτείες που παράγουν ενέργεια, όπως αυτές του Τέξας και της Βόρειας Ντακότα.

Θα συνεχίσουν να πέφτουν οι τιμές;
Οι ελπίδες για μια ανάκαμψη των τιμών βραχυπρόθεσμα στηρίζονται στο ενδεχόμενο ενός ταχύτερου του αναμενόμενου περιορισμού της επιδημίας του κορωνοϊού.

Οι traders έχουν προειδοποιήσει πως η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου του 2020 θα συρρικνωθεί για πρώτη φορά από τότε που ξέσπασε η χρηματοπιστωτική κρίση πριν από περισσότερο από μια δεκαετία. Η κατανάλωση πετρελαίου θα μπορούσε να είναι τουλάχιστον 1-2% χαμηλότερη φέτος απ’ όσο ανέμεναν οι αναλυτές στην αρχή του έτους, με τη ζήτηση να πλήττεται από τους περιορισμούς στις αεροπορικές και χερσαίες μεταφορές.

Όμως, καθώς υπάρχει πιθανότητα η επιδημία του κορωνοϊού να μετατραπεί σε παγκόσμια πανδημία, οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές του αργού πετρελαίου φαίνονται ζοφερές.

Πολλά θα εξαρτηθούν από το πόσο επιθετικά θα αυξήσει την παραγωγή της η Σαουδική Αραβία. Έχει περισσότερη πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα από οποιαδήποτε άλλη χώρα, άρα μπορεί να αυξήσει την παραγωγή της γρήγορα και δυνητικά να προσθέσει περισσότερα από 1 εκατ. βαρέλια ημερησίως τους επόμενους μήνες. Θα μπορούσε επίσης να βγάλει από τις αποθήκες πετρέλαιο για να αυξήσει τις εξαγωγές.

Η ικανότητα της Ρωσίας να αυξήσει την παραγωγή της πιθανότατα είναι πιο περιορισμένη. Οι χαμηλές τιμές θα έθεταν σε κίνδυνο τις πιο μακροπρόθεσμες του προέδρου Vladimir Putin για επενδύσεις σε τομείς όπως οι υποδομές και οι κοινωνικές δαπάνες.

Η Σαουδική Αραβία μπορεί να ήλπιζε πως το τεράστιο μέγεθος της πτώσης των τιμών θα ανάγκαζε τη Ρωσία να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όμως αυτό φαίνεται απίθανο. «Αυτή η νέα Σαουδαραβική προσέγγιση θα σκληρύνει τη στάση της Ρωσίας», σύμφωνα με την Amrita Sen, επικεφαλής οικονομολόγο σε θέματα πετρελαίου της Energy Aspects.

Αν επιμείνουν οι πολύ χαμηλές τιμές, τότε και άλλοι παραγωγοί πετρελαίου θα αναγκαστούν να μειώσουν τα σχέδια επέκτασής τους ή η παραγωγή τους θα μπορούσε να μειωθεί λόγω έλλειψης επενδύσεων. Όμως αυτό θα μπορούσε να πάρει καιρό και η ανάπτυξη της πετρελαϊκής ζήτησης ήδη προβλέπεται πως θα επιβραδυνθεί το δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας. Τα «στοιχήματα» για μια ταχεία ανάκαμψη τιμών φαίνονται πρώιμα.

Τι σημαίνει αυτό για τις μεγάλες πετρελαϊκές;
Μετά την κατάρρευση των πετρελαϊκών τιμών το 2014, εταιρείες όπως η Royal Dutch Shell, BP και ExxonMobil έκαναν περικοπές. Μείωσαν επιθετικά τα κόστη τους, πούλησαν περιουσιακά στοιχεία και εξορθολόγισαν τις δραστηριότητές τους για να παραμείνουν κερδοφόρες εν μέσω χαμηλότερων πετρελαϊκών τιμών αλλά και για να προστατεύσουν τις επιχειρήσεις τους από τις διολισθήσεις των αγορών.

Όμως, ενώ έχουν γίνει πιο αποδοτικές, παράγοντας περισσότερο ρευστό όταν οι τιμές διαμορφώνονταν κατά μέσο όρο στα 65 δολάρια το βαρέλι τα τελευταία δυο χρόνια απ’ ότι όταν οι τιμές ήταν στα 100 δολάρια, ωστόσο αντιμετωπίζουν διαφορετικές πιέσεις.

Οι εταιρείες προσπαθούν εναγωνίως να διατηρήσουν μερίσματα και αποδόσεις για τους μετόχους, οι οποίοι ανησυχούν με τις προβλέψεις για κορύφωση της πετρελαϊκής ζήτησης την επόμενη δεκαετία. Την ίδια ώρα, χρειάζεται να μειώσουν χρέη και να αναζητήσουν νέες ενεργειακές πηγές, όπως οι ΑΠΕ, φοβούμενοι μια μακροπρόθεσμη στροφή και απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα.

Με τις τιμές του πετρελαίου να διαμορφώνονται χαμηλότερα των 40 δολαρίων το βαρέλι, πολλοί επενδυτές αμφιβάλουν αν αυτό είναι δυνατό. Οι τιμές των μετοχών πιθανότατα θα πιεστούν τις επόμενες ημέρες.

«Εταιρείες με μεγάλη μόχλευση θα επηρεαστούν περισσότερο από τη μείωση των τιμών του αργού», σύμφωνα με τον Neil Beveridge, αναλυτή της Bernstein.

Πηγή