15/5/2020
Του ΟLΙVΙΕR ΤRUC
Στη Σουηδία η ελεύθερη διακύμανση του νομίσματος και η λιτότητα έσωσαν το κράτος πρόνοιας. Η Σουηδία γνώρισε μια κρίση στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η οποία έκανε τη χώρα να γονατίσει για αρκετά χρόνια. Ακολουθώντας την οπτική γωνία της Στοκχόλμης, παραδόξως αντεστραμμένη σε σχέση με την κλασική συζήτηση στη Γαλλία ή την Ελλάδα, η χώρα σώθηκε από τη Δεξιά (ήταν στην εξουσία μεταξύ 1991 και 1994), που άφησε ελεύθερη τη διακύμανση της σουηδικής κορόνας ή από την Αριστερά (ήταν στην εξουσία από το 1994 μέχρι το 2006), η οποία υιοθέτησε μια πολιτική εξαιρετικά αυστηρής λιτότητας.
Η κρίση επιταχύνθηκε από την απορρύθμιση της τραπεζικής αγοράς στο τέλος της δεκαετίας του 1980, και από την ανεξέλεγκτη έκρηξη της πιστωτικής επέκτασης. Οι τιμές και οι μισθοί αυξήθηκαν γρήγορα. Την εποχή εκείνη η συναλλαγματική ισοτιμία της σουηδικής κορόνας ήταν σταθερή έναντι ενός καλαθιού νομισμάτων, και φαινόταν ότι εγγυόταν τη σταθερότητα. Αλλά όταν η γενική οικονομική κατάσταση ανατράπηκε διεθνώς το 1990, δέχτηκε ισχυρό πλήγμα. Σε 18 μήνες σε ορισμένες περιοχές τα ακίνητα έπεσαν κατακόρυφα κατά 60%. Πολλές τράπεζες αγωνιούσαν. Σε δύο χρόνια ο πληθωρισμός πέρασε από το 10% στο 2%.
Ευάλωτο νόμισμα. Οι κερδοσκόποι -στην πρώτη γραμμή ήταν ο Αμερικανός Τζορτζ Σόρος- επιτέθηκαν στην εξαιρετικά ανίσχυρη σουηδική κορόνα. Η κεντρική τράπεζα αύξησε τα επιτόκια που έφτασαν στο 500% το φθινόπωρο του 1992, πριν αφεθεί ελεύθερη η διακύμανση της σουηδικής κορόνας για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1930. Για ορισμένους οικονομολόγους η εγκατάλειψη της σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας επέτρεψε στις σουηδικές εξαγωγές να απογειωθούν, καθώς η κορόνα έχασε πάνω από το 20% της αξίας της μέσα σε μερικούς μήνες. Μέσα σε λίγα χρόνια οι σουηδικές εξαγωγές φτάνουν στο 50% του ΑΕΠ από 27%. Από την αρχή του 1993, η κεντρική τράπεζα αρχίζει να μειώνει τα επιτόκια.
Εξάλλου, το κράτος προχωρά σε μαζικές παρεμβάσεις για να στηρίξει τις τράπεζες. «Αποφασίσαμε πολύ απλά να εγγυηθεί το κράτος για όλες τις πιστώσεις των τραπεζών. Όλα θα πληρώνονταν. Η Βουλή μας έδωσε το ελεύθερο να προχωρήσουμε με το πλάνο αυτό», θυμάται ο Μπο Λούντγκρεν, ο τότε υπουργός Οικονομικών. Τελικά, η παρέμβαση κόστισε 65 δις σουηδικές κορόνες ή 4% του ΑΕΠ. Το 1997, τέσσερα χρόνια αργότερα, το μισό του ποσού αυτού είχε αποσβεστεί μέσω της πώλησης του ενεργητικού.
Κατά το σοσιαλιστικό σχέδιο η ανεργία αυξήθηκε από 2% τον χειμώνα του 1990 σε 11,5% το 1999. Η κυβέρνηση προτίμησε να αφήσει τους Σουηδούς για περισσότερο χρόνο ή συχνότερα στην ανεργία παρά να αποχωρήσουν με πρόωρη συνταξιοδότηση. Κατά τη δεκαετία του 1990 το 40% των Σουηδών ηλικίας από 18 έως 60 το 1991 είχαν μείνει τουλάχιστον μια φορά άνεργοι. Όταν οι σοδιαλοδημοκράτες επανήλθαν στην εξουσία το 1994, το έλλειμμα ήταν γύρω στο 12% του ΑΕΠ και το χρέος στο 73,9% του ΑΕΠ. Κατά την επόμενη δεκαετία «εφαρμόσαμε ένα πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης, το οποίο ήταν το πιο δραστικό που είχε εφαρμόσει κυβέρνηση σε μια τόσο σύντομη περίοδο», δήλωσε το 2005 ο Παρ Νουντέρ, τότε υπουργός Οικονομικών, ανακοινώνοντας ότι η κρίση είχε τελειώσει. Το δημόσιο χρέος έπεφτε σταθερά για να καταφέρει να φτάσει γύρω στο 50% δέκα χρόνια αργότερα.
Οι περικοπές. Όλοι οι υπουργοί και οι φορείς του Δημοσίου είχαν αναγκαστεί να μειώσουν τους προϋπολογισμούς τους. Οι δήμοι και τα γενικά συμβούλια, οι πρώτοι πάροχοι κοινωνικών υπηρεσιών, δέχτηκαν ισχυρό χτύπημα. Στη διάρκεια της δεκαετίας 1990 η αναλογία εκπαιδευτικών ανά κάτοικο είχε μειωθεί κοντά στο 20% και 60.000 θέσεις είχαν καταργηθεί στην υγεία. Οι μεγαλύτεροι χαμένοι της κρίσης ήταν οι μετανάστες, οι νέοι και οι ανύπαντρες μητέρες. Η χώρα μεταμορφώθηκε. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 οι περισσότεροι τομείς της οικονομίας είχαν απορρυθμιστεί. Αλλά οι Σουηδοί κατάφεραν να σώσουν το κράτος πρόνοιας.
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου