FT: Γιατί οι Ρώσοι αρνήθηκαν να σώσουν την Κύπρο

27/3/2013

Του  Ian Bremmer

Ακούσαμε όλων των λογιών της υστερίες, όσον αφορά την Κύπρο.

Πρώτα, ήταν η πιθανή έξοδος της Κύπρου από την ευρωζώνη και το ντόμινο που θα προκαλούσε. Μετά, η προοπτική διάσωσης υπό την ηγεσία της Μόσχας, που θα μεταμόρφωνε την Κύπρο σε ρωσική «παραλία». Μετά ακούσαμε και για εκδίκηση, με ένα πρώην σύμβουλο του Κρεμλίνου, τον Permalink Alexander Nekrassov, να προειδοποιεί ότι αν επιβληθεί μεγάλο «κούρεμα» στους εύπορους Ρώσους καταθέτες «τότε, βεβαίως, η Μόσχα θα αναζητήσει τρόπους να τιμωρήσει την ΕΕ.»

Το κούρεμα τελικά έγινε. Με την συμφωνία «στο παρά 5» υπό την ηγεσία της Γερμανίας, η Ρωσία έμεινε στο περιθώριο –και οι εύποροι Ρώσοι καταθέτες στις δύο μεγαλύτερες τράπεζες της Κύπρου «έφαγαν το πακέτο». Η Ρωσία θα χάσει πολλά που δεν καθοδήγησε την διάσωση:

Καθώς οι περισσότερες ξένες άμεσες επενδύσεις προέρχονται στην Ρωσία από την Κύπρο όσο από οποιαδήποτε άλλη χώρα, η νήσος είναι ο σημαντικότερος φορολογικός παράδεισος της Ρωσίας. Η κυπριακή διάσωση συνακόλουθα λήγει την θέση της Κύπρου ως κόμβου για το ρωσικό χρήμα –και αφήνει πολύ από αυτό το χρήμα παγωμένο μέσω των ελέγχων κεφαλαίου.

Θα μπορούσε να κερδίσει πολλά αν έβγαινε μπροστά: Σε αντάλλαγμα για την ρωσική βοήθεια, η Κύπρος πρόσφερε πρόσβαση σε υπεράκτια κοιτάσματα φυσικού αερίου ή ένα λιμάνι στα ζεστά νερά. (Το κύριο σημείο πρόσβασης της Ρωσίας στην Μεσόγειο είναι μέσω των λιμανιών της Συρίας –μια επένδυση που γίνεται όλο και πιο επισφαλής.)

Όλα αυτά υπογραμμίζουν το πόσο απρόθυμη ήταν η Μόσχα να βγει μπροστά. Πραγματι, θα εξακολουθήσει να είναι πολύ λιγότερο πιθανό να εμπλακεί η Ρωσία απ’ όσο εκτιμάται γενικώς.

Η οικονομία εξηγεί σε ένα βαθμό την απροθυμία. Η Μόσχα υφίσταται πραγματικές πιέσεις, με έναν προϋπολογισμό που γίνεται όλο και πιο δύσβατος και αυξανόμενη ανεργία. Η σκέψη μιας κυπριακής συμφωνίας δεν ήταν ποτέ ελκυστική για το Κρεμλίνο, καθώς θεωρείται ευρύτερα πέταμα χρημάτων. Αντίθετα, οι Ρώσοι –όπως και οι Κινέζοι με την Ελλάδα- περιμένουν επιλεγμένα ενεργητικά σε φθηνές τιμές. Τηρούν την προσέγγιση των «αγορών στα χαμηλά» και είναι μια ασφαλής εκτίμηση ότι τα κυπριακά ενεργητικά θα γίνουν φθηνότερα.

Υπήρχαν επίσης πολιτικά κίνητρα που συγκράτησαν το χέρι του Βλαντιμίρ Πούτιν. Στην ετήσια ομιλία του προς το έθνος τον Δεκέμβριο, ο κ. Πούτιν μίλησε με έμφαση για το πρόγραμμα «υπεράκτιας υποχώρησης της οικονομίας, δηλώνοντας: «Η offshore φύση της ρωσικής οικονομίας έχει γίνει πλέον κοινός τόπος. Οι ειδικοί την αποκαλούν υπεκφυγή της νομιμότητας. Χρειαζόμαστε ένα συνολικό σύστημα μέτρων για την «απο-υπερακτιοποίηση» της οικονομίας μας.»

Μέσα σε αυτό το κλίμα, η διάσωση υπεράκτιων καταθέσεων θα τον έφερνε σε δύσκολη θέση. Οι εύποροι Ρώσοι τους οποίους θα διέσωζε, είναι από τους πιο πιστούς ψηφοφόρους: Είναι πέρα ως πέρα «Πουτινιστές» και το τρέχον πολιτικό τοπίο δεν αφήνει κανένα άλλο αποδέκτη της αφοσίωσής τους. Όσον αφορά την ευρύτερη κοινή γνώμη, όποιος άλλος Ρώσος έδωσε σημασία στην όλη υπόθεση, πιθανότατα ενέκρινε τις κινήσεις του κ. Πούτιν. Διαμαρτυρήθηκε έντονα για οποιοδήποτε σχέδιο θα έπληττε τους Ρώσους καταθέτες, αλλά όταν ήρθε η ώρα, αποχώρησε από το τραπέζι.

Τι θα γίνει λοιπόν με τα κυπριακά περιουσιακά στοιχεία; Αυτά συνοδεύονται από ασαφείς συνθήκες. Οι όγκοι των κυπριακών κοιτασμάτων φυσικού αερίου είναι ανεπιβεβαίωτοι και ενέχουν εδαφικές διαμάχες με την Τουρκία, ένας πονοκέφαλος που δεν χρειάζεται ο κ. Πούτιν. Ένα λιμάνι στην Μεσόγειο θα δημιουργούσε πολιτική διαμάχη με την ΕΕ, την οποία έχει κάθε λόγο να αποφεύγει.

Και είναι αυτή ακριβώς η επιθυμία να αποφύγει μια βαθύτερη αντιπαράθεση με την ΕΕ, που κάνει πολύ αμφίβολη οποιαδήποτε συζήτηση για ανταπόδοση εις βάρος της ΕΕ. Η σχέση τους πράγματι θα πληγεί – η ρωσική ελίτ κατηγορεί την ΕΕ ότι καθυστέρησε να αντιμετωπίσει την κρίση και ότι τροποποίησε τα συμφέροντά της- αλλά η ζημιά θα είναι μικρή. Απ’ όσο μπορούμε να πούμε σε αυτό το στάδιο, το αποτέλεσμα θα ήταν χειρότερο για την Ρωσία αν στοχεύονταν όλες οι κυπριακές τράπεζες, και όχι μόνο δύο. Ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας παραμένει η ΕΕ. Η Μόσχα εξαρτάται από τα έσοδα από τις πωλήσεις αερίου στην Ευρώπη. Η ουσία είναι η εξής: Η Μόσχα θα έχανε παρά πολύ περισσότερα αν αντιδρούσε επιθετικά στην κρίση. Ο κ. Πούτιν δείχνει να το γνωρίζει, και παρήγγειλε στην κυβέρνησή του να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για την αναδιοργάνωση του δανείου 2,5 δισ. ευρώ προς την Κύπρο.

Πηγή