FT: Μειώνεται η εισοδηματική ανισότητα στον πλανήτη

2/1/2014

Τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας δείχνουν μείωση της εισοδηματικής ανισότητας από το 2000. Οι Κροίσοι όμως, δεν πλήττονται. Αντιθέτως, η δημιουργία μεσαίας τάξης σε Κίνα και Ινδία διαβρώνει το εισόδημα της μεσαίας τάξης στη Δύση.

Στην «Αποστολική Παραίνεση» Evangelii Gaudium, ο Πάπας Φραγκίσκος δήλωσε «σήμερα πρέπει να πούμε όχι στην οικονομία αποκλεισμού και ανισότητας». Ο Μπαράκ Ομπάμα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, σημείωσε ότι το αποτέλεσμα των τεχνολογικών, κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών «είναι μία οικονομία με βαθιές ανισότητες και οικογένειες που είναι όλο και περισσότερο ανασφαλείς». Ο Πάπας και ο πρόεδρος λέγε λίγο πολύ το ίδιο πράγμα. Έχουν όμως, δίκιο;

Από το 1870 μέχρι και το 2000, η κατανομή του εισοδήματος στα νοικοκυριά ανά τον κόσμο έγινε τρομακτικά άνιση. Οι καθοριστικοί παράγοντες αυτής της ανισότητας όμως, άλλαξαν με τον χρόνο. Το 1870, η κατανομή εισοδήματος σε εθνικό επίπεδο ήταν εκείνη που καθόριζε και την ανισότητα των νοικοκυριών διεθνώς. Μέχρι το 2000, οι εισοδηματικές διαφορές μεταξύ των χωρών είχαν εξελιχθεί σε καθοριστικό παράγοντα της ανισότητας εισοδημάτων, η οποία είχε λάβει πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις. Αυτό που είχε πλέον τη μεγαλύτερη σημασία δεν ήταν πλέον ποιος ήσουν και τι έκανες, αλλά που είχες γεννηθεί.

Ωστόσο, έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας υποδεικνύει πως από το 2000, η κατανομή εισοδήματος στα νοικοκυριά ανά τον κόσμο έχει γίνει στην πραγματικότητα λιγότερο άνιση. Εάν αυτό ισχύει, εάν η παγκόσμια ανισότητα πράγματι μειώνεται, θα είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο τους δύο τελευταίους αιώνες. Αυτή η μικρή μείωση της ανισότητας είναι αποτέλεσμα δύο αντισταθμιστικών δυνάμεων: της σχετικά ταχείας ανάπτυξης του μέσου εισοδήματος σε ορισμένες μεγάλες και πολύ φτωχές χώρες - κυρίως στην Κίνα και την Ινδία - και την ενίσχυση της εγχώριας ανισότητας σχεδόν σε όλες τις χώρες και κυρίως στην Κίνα.

Δύο πληθυσμιακές ομάδες είχαν συγκριτικά καλή πορεία την περίοδο 1988-2008: το εισοδηματικά ανώτερο 10% (και ειδικότερα το 1%) και το κατώτατο 5% από εκείνους που ανήκουν στο 70ο και 90ο εκατοστημόριο.

Αυτή η κατάσταση είναι αποτέλεσμα τριών εξελίξεων. Πρώτον, η χαμηλότερη και η μεσαία εισοδηματική τάξη παγκοσμίως (αλλά όχι η φτωχότερη) είχαν σχετικά καλή πορεία. Δεύτερον, η ανώτερη μεσαία εισοδηματική τάξη (η οποία απαρτίζεται κατά κύριο λόγο από τις χαμηλότερες και μεσαίες εισοδηματικές ομάδες των χωρών υψηλού εισοδήματος) είχε εξαιρετικά κακή πορεία. Τέλος, οι πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου είχαν θεαματική πορεία.

Εν τω μεταξύ, στις περισσότερες οικονομίες υψηλού εισοδήματος, η κατανομή εισοδήματος έγινε πιο άνιση κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Εξίσου σημαντικό για τον Αμερικανικό πρόεδρο είναι το γεγονός ότι «από το 1979….η παραγωγικότητά μας αυξήθηκε περισσότερο από 90%, αλλά το εισόδημα της μέσης οικογένειας αυξήθηκε κατά λιγότερο από 8%. Αυτό σημαίνει ότι «η βασική διαπραγμάτευση στην καρδιά της οικονομίας μας έχει συντριβεί».

Ποια είναι όμως, η καλύτερη αντίδραση;

Πρώτον, η παγκοσμιοποίηση δημιούργησε ευκαιρίες για ένα σημαντικό τμήμα της ανθρωπότητας. Αυτές οι ευκαιρίες πρέπει να προφυλαχθούν και να επεκταθούν. Οι πιο εύποροι αυτού του κόσμου θα πρέπει να συνεχίσουν να συμβάλουν στην ευημερία των φτωχότερων.

Δεύτερον, ο συνδυασμός της παγκοσμιοποίησης με τις τεχνολογικές αλλαγές και την χρηματοοικονομική απελευθέρωση έχουν δημιουργήσει έντονα άνιση κατανομή κερδών σχεδόν σε όλες τις χώρες. Ο Πάπας έχει δίκιο. Αυτή η κατάσταση είναι κοινωνικά διαβρωτική. Δυστυχώς, οι διαδικασίες που δημιουργούν την άνιση κατανομή κερδών υπονομεύουν τη βούληση και την ικανότητα για αποτελεσματική αντίδραση.

Τρίτον, η διατήρηση της εγχώριας αλλά και της διεθνούς τάξης εξαρτώνται από την ικανότητα των κρατών να παράσχουν τα ουσιώδη δημόσια αγαθά. Έτσι, η υποχρέωση να υπάρχει βοήθεια για τους ηττημένους και τα παιδιά των ηττημένων είναι πιο πιεστική σε εθνικό επίπεδο. Σε αντίθετη περίπτωση, διακυβεύεται το απαραίτητο αίσθημα αλληλεγγύης.

Τέλος, οι χώρες θα πρέπει να βοηθάνε η μία την άλλη. Αυτό ισχύει ειδικότερα για την περίπτωση της φορολογίας.

Η εικόνα δεν είναι τόσο μαύρη όσο πολλοί πιστεύουν. Αντιθέτως, η ανθρωπότητα μπορεί να απομακρύνεται από την κατάσταση κατά την οποία οι ευκαιρίες ζωής προκαθορίζονταν κυρίως από τη χώρα που γεννήθηκε κάποιος. Οι προκλήσεις που δημιουργούνται σε αυτό το περιβάλλον όμως, είναι τεράστιες. Η κατανομή των κερδών έχει σημασία. Δεν πρέπει να αγνοηθεί.

Πηγή