«Ελαττωματική» η τραπεζική ένωση της ΕΕ

24/3/2014

Η υπόσχεση που έδωσαν τα κράτη-μέλη εν μέσω κρίσης, να μοιράζονται το βάρος διάσωσης, ξεχάστηκε. Οι περίπλοκες διαδικασίες αυξάνουν τον κίνδυνο bank run. Πιο κρίσιμος πλέον ο ρόλος της ΕΚΤ που καλείται να προλάβει το επόμενο σοκ.

Πριν από 20 μήνες, στο αποκορύφωμα της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη, οι ηγέτες της ΕΕ δεσμεύθηκαν να στηρίξουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα της ευρωζώνης χτίζοντας μία «τραπεζική ένωση». Στόχος ήταν να τερματιστεί η "μοιραία" σχέση ανάμεσα στις τράπεζες και τα κράτη που αποδείχθηκε καταστροφική για χώρες όπως η Ισπανία και η Ιρλανδία. Κανένα κράτος – μέλος δεν θα χρειαζόταν πια να αντιμετωπίζει μόνο του μία τραπεζική κρίση, καθώς οι εταίροι του θα το βοηθούσαν αναλαμβάνοντας μέρος από το βάρος.

Την προηγούμενη εβδομάδα, το ταξίδι προς τον πιο φιλόδοξο στόχο ολοκλήρωσης της ΕΕ από τη δημιουργία του ευρώ, ολοκληρώθηκε. Μετά από μία μαραθώνια συνεδρίαση διάρκειας 16 ωρών, το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη συμφώνησαν να δημιουργήσουν ένα ενοποιημένο σύστημα για την αντιμετώπιση των τραπεζικών κρίσεων.

Ο αποκαλούμενος «Ενιαίος Μηχανισμός Εξυγίανσης Τραπεζών» (SRM) είναι ένας από τους δομικούς λίθους της τραπεζικής ένωσης. Η άλλη θεμέλια λίθος – η μεταβίβαση της εξουσίας των εθνικών ρυθμιστικών αρχών για την εποπτεία των μεγαλύτερων τραπεζών της ευρωζώνης στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα – αποφασίστηκε στα τέλη του προηγούμενου έτους.

Εξ αρχής ήταν γνωστό ότι για να δημιουργηθεί μία τραπεζική ένωση απαιτούνται δύσκολοι συμβιβασμοί από τα κράτη-μέλη. Από τα πρώτα βήματα στις διαπραγματεύσεις έγινε σαφές ότι η Γερμανία δεν ήθελε να δημιουργηθεί ένα κοινό σχήμα εγγύησης που θα προστάτευε τους μικροκαταθέτες σε περίπτωση τραπεζικής χρεοκοπίας. Η ελπίδα όμως, ήταν πως δεν θα γινόντουσαν εκπτώσεις στα άλλα στοιχεία της τραπεζικής ενοποίησης. Δυστυχώς, έγινε το αντίθετο.

Για να είμαστε δίκαιοι, η συμφωνία για το ενιαίο εποπτικό όργανο είναι ισχυρή. Η ΕΚΤ μπορεί να μην εποπτεύει όλες τις τράπεζες στην ευρωζώνη, αλλά τα ρυθμιστικά όργανα της Φρανκφούρτης θα έχουν ρυθμιστική εξουσία για τις μεγαλύτερες τράπεζες κι αυτό είναι η δεύτερη καλύτερη επιλογή. Οι τραπεζικοί γίγαντες της Ευρώπης δεν θα ελέγχονται πλέον από τα φιλικά ρυθμιστικά όργανα των χωρών τους. Η ελπίδα είναι πως η ΕΚΤ θα αποδειχθεί πιο σκληρή, εντοπίζοντας τα πιθανά προβλήματα προτού γίνουν μη διαχειρίσιμα.

Τα υπόλοιπα σημεία της συμφωνίας όμως, είναι πολύ απογοητευτικά. Ας πάρουμε για παράδειγμα το μηχανισμό για την εκκαθάριση μίας τράπεζας που αντιμετωπίζει προβλήματα. Θεωρητικά, η διαδικασία  αυτή θα έπρεπε να ολοκληρώνεται μέσα σε ένα σαββατοκύριακο, για να αποφευχθούν οι κίνδυνοι αναταραχής στις αγορές και μαζικής φυγής των καταθετών από τις τράπεζες.

Η τελική συμφωνία όμως, περιλαμβάνει πολλαπλά πάνελ και περισσότερους από 100 συμμετέχοντες στη λήψη αποφάσεων. Οι εθνικές κυβερνήσεις, που δεν έχουν σχεδόν κανένα κίνητρο για να αποφασίσουν το κλείσιμο μίας τράπεζας καθώς φοβούνται τον πολιτικό αντίκτυπο, διατηρούν λόγο σε αυτή τη διαδικασία.

Το πιο σημαντικό όμως, είναι πως ξεχάστηκε η υπόσχεση που έδωσαν τα κράτη-μέλη να μοιράζονται το βάρος της διάσωσης ή της εκκαθάρισης μίας τράπεζας. Είναι γεγονός ότι η εκτεταμένη χρήση των κανόνων για «bailin» συνεπάγεται πως οι ομολογιούχοι θα αντιμετωπίσουν τελικά το πραγματικό κόστος του κινδύνου που αναλαμβάνουν. Μετά από αυτό όμως, η οικονομική ευθύνη για τη διάσωση μίας τράπεζας παραμένει κατά κύριο λόγο στους ώμους της εκάστοτε εθνικής κυβέρνησης. Ως προς τις τράπεζες που χρειάζεται να κλείσουν, με διαθέσιμα μόλις 55 δισ. ευρώ το ταμείο εξυγίανσης τραπεζών είναι μικρό, ενώ θα είναι έτοιμο σε 8 χρόνια.

Θα ανησυχούσαμε λιγότερο για αυτές τις ατέλειες εάν ήταν σαφές ότι η συμφωνία θα βελτιωνόταν στο μέλλον. Αυτό όμως, είναι δύσκολο. Επειδή το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης περιλαμβάνεται σε διακρατική  συμφωνία, τα κράτη-μέλη διατηρούν το δικαίωμα του βέτο σε οιαδήποτε μελλοντική αλλαγή. Η Γερμανία, η οποία τρέμει ο,τιδήποτε περιλαμβάνει αμοιβαιοποίηση υποχρεώσεων, είναι απίθανο να προχωρήσει σε νέους συμβιβασμούς.

Η ευρωζώνη κινδυνεύει να εγκλωβιστεί σε μία ελαττωματική τραπεζική ένωση μέχρι την επόμενη κρίση. Αυτό δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερο βάρος στην ΕΚΤ. Η κεντρική τράπεζα αναλαμβάνει τον εκτενή έλεγχο των ισολογισμών για τους οργανισμούς που θα εποπτεύει ώστε να εξασφαλιστεί ότι έχουν επαρκή κεφάλαια. Αυτή η εκτίμηση πρέπει να είναι αξιόπιστη και να εξασφαλίσει ότι οι μεγαλύτερες τράπεζες είναι σε θέση να αντέξουν το επόμενο σοκ. Επειδή αυτή η συμφωνία για την τραπεζική ενοποίηση ήταν ανεπαρκής, κάθε λάθος μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά δαπανηρό.

Πηγή