FT: Το τεστ της οδοντόπαστας στην οικονομία

11/320/14

Του Mohamed El-Erian*

Τι σχέση έχει το σωληνάριο μίας οδοντόπαστας με την κρίση στην Ουκρανία και την παγκόσμια οικονομία; Οι παραλληλισμοί και οι χαμένες ευκαιρίες για τους αξιωματούχους και την G20.

Η προηγούμενη εβδομάδα ήταν θετική για την εξισορρόπηση της παγκόσμιας οικονομίας ή τουλάχιστον έτσι δείχνει με την πρώτη ματιά. Τα ενθαρρυντικά στοιχεία από αρκετές χώρες υποδεικνύουν ότι η παγκόσμια οικονομία λειτουργεί με μεγαλύτερη ισορροπία. Παρόλα αυτά, ο τρόπος με τον οποίο επιτυγχάνεται αυτό, σε συνδυασμό με τα ακόμη ανεπαρκή επίπεδα διεθνούς ανάπτυξης, αποτελεί πηγή ανησυχίας. Καθώς παράλληλα, η κρίση στην Ουκρανία κλιμακώνει την ένταση, η G20 χρειάζεται να εργαστεί ακόμη πιο σκληρά για να εκπληρώσει τη δέσμευση καινοτόμου ανάπτυξης.

Ας ξεκινήσουμε με δύο σημαντικές θετικές ειδήσεις από τα στοιχεία της προηγούμενης εβδομάδας.

Πρώτον, τα στοιχεία για Ευρώπη και ΗΠΑ υποδεικνύουν ότι η ανάπτυξη ανεβάζει ταχύτητα στους μέχρι πρότινος ουραγούς της παγκόσμιας οικονομίας. Αυτό είναι πιο ορατό στη βιομηχανική παραγωγή της Ευρώπης (όπου περιλαμβάνεται και η ετήσια επέκταση κατά 8,6% στη Γερμανία). Γενικά, η ανάπτυξη της ευρωζώνης φέτος πιθανότατα θα επιταχυνθεί κατά 1% - 1,15% ή έστω πολύ περισσότερο από την ανάπτυξη που επετεύχθη αθροιστικά την περίοδο 2011-2013.  Δεν αποτελεί έκπληξη λοιπόν που ο Μάριο Ντράγκι, ο αξιοσέβαστος και αποτελεσματικός πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, διακήρυξε την Πέμπτη ότι η ευρωζώνη είναι πλέον «νήσος σταθερότητας».

Στις ΗΠΑ, μετά από μία σειρά λιγότερο ενθαρρυντικών οικονομικών δεικτών, τα στοιχεία της Παρασκευής για την ανεργία ήταν καλύτερα των προσδοκιών. Εν τω μεταξύ, η λεπτομερής οικονομική αποτίμηση από την Μπεζ Βίβλου της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ υποδεικνύει ότι μεγάλο μέρος της πρόσφατης οικονομικής επιβράδυνσης αποδίδεται στις κακές καιρικές συνθήκες και πως κατά συνέπεια είναι αναστρέψιμη.

Δεύτερον, τα στοιχεία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες, των οποίων η πορεία αμφισβητείται λόγω των πιθανών χρηματοοικονομικών ανισορροπιών, είναι καλά. Τα τελευταία στοιχεία αυξάνουν τις πιθανότητες ελεγχόμενης ομαλής προσγείωσης, καθώς οι κινεζικές αρχές επιβεβαίωσαν τον στόχο ανάπτυξης 7,5% για το 2014.

Όλα αυτά βελτιώνουν την εικόνα για την κρίσιμη (και μέχρι πρότινος απογοητευτικά δύσκολη) μετάβαση της παγκόσμιας οικονομίας: Από το πείραμα πολιτικής με την τεχνητή πρόκληση ανάπτυξης σε ένα πραγματικά βιώσιμο σύστημα.

Δεν είναι όμως, όλα θετικά. Το συνολικό επίπεδο παγκόσμιας ανάπτυξης παραμένει ανεπαρκές, ειδικότερα εάν συνυπολογιστούν όσα απαιτούνται για να ξεπεραστούν τα ανησυχητικά προβλήματα στην ανεργία, το επίμονα υψηλό επίπεδο χρέους και η τριάδα των ανισοτήτων (εισοδήματος, πλούτου και ευκαιριών).

Οι λεπτομέρειες που κρύβονται πίσω από τα στοιχεία της προηγούμενης εβδομάδας, είναι ανησυχητικές. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει κανένα πραγματικό σημάδι βελτίωσης στα προβλήματα που ενσωματώνονται πιο βαθιά στη δομή των οικονομιών και κατά συνέπεια γίνονται όλο και πιο δύσκολα (όπως η μακροχρόνια ανεργία). Επίσης, μεγάλο μέρος της οικονομικής επέκτασης προέρχεται από προσπάθειες αναγέννησης ενός εξαντλημένου μοντέλου ανάπτυξης αντί να υπάρξει μία αποφασιστική μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο.

Όλα αυτά μαρτυρούν πόσο σημαντικό είναι να υπάρξει άμεσα συνέχεια στα όσα συμφωνήθηκαν κατά την τελευταία σύνοδο της G20, ειδικότερα σε ότι αφορά την τολμηρή δέσμευση για ενίσχυση της ανάπτυξης 2% πάνω από την πρόσφατη τάση. Οι ενδείξεις ότι πραγματικά μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο είναι ελάχιστες. Αντιθέτως, στο επίκεντρο του διεθνούς διαλόγου βρίσκεται η Ουκρανία. Κατά συνέπεια, οι πιθανότητες πολυεθνικής συμφωνίας ουσιαστικά για κάθε σημαντικό θέμα έχουν μειωθεί σημαντικά.

Δυστυχώς, δεν φαίνεται πως η δέσμευση της G20 και τα πρόσφατα στοιχεία θα χρησιμοποιηθούν ως σημείο εκκίνησης για μία προσέγγιση που θα αλλάξει πραγματικά τα δεδομένα στην επίλυση της παγκόσμιας ανάπτυξης, της ανεργίας και των προβλημάτων ανισότητας. Αντιθέτως, οι αξιωματούχοι βρίσκονται σε μία θέση σαν αυτοί που πολλοί έχουμε βρεθεί χρησιμοποιώντας το σωληνάριο της οδοντόπαστας. Όταν το σωληνάριο είναι σχετικά γεμάτο, δεν σκεφτόμαστε πόση οδοντόπαστα σπαταλάμε. Καθώς όμως, το σωληνάριο αδειάζει, τότε βλέπουμε πόσο λάθος ήταν που δεν εκμεταλλευτήκαμε παλαιότερες ευκαιρίες να αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας, ώστε να έχουμε μακροπρόθεσμα οφέλη. Μετανιώνουμε ακόμη πιο πολύ όταν βλέπουμε πόσο δύσκολο είναι να βγάλουμε έστω και την ελάχιστη ποσότητα οδοντόπαστας όσο κι αν πιέζουμε το σχεδόν άδειο σωληνάριο.

Οι αξιωματούχοι διεθνώς έχουν χάσει πολλές ευκαιρίες μεταρρυθμίσεων. Έχουν όμως, ακόμη οδοντόπαστα στο σωληνάριο. Κι αυτό είναι θετικό. Το ερώτημα είναι εάν ο συνδυασμός της ουκρανικής κρίσης και της άνεσης που δίνουν τα καλύτερα οικονομικά μεγέθη, θα κρύψουν την ανάγκη για μακροπρόθεσμη πολιτική προσαρμογή. Υποπτεύομαι πως έτσι θα γίνει με αποτέλεσμα να μετανιώνουμε ακόμη περισσότερο στο μέλλον.

* Ο Mohamed El-Erian είναι ο απερχόμενος διευθύνων σύμβουλος της Pimco που προσφάτως βρέθηκε στο επίκεντρο της επικαιρότητας για την σκληρή διαμάχη και τους προκλητικούς διαλόγους με το μέχρι πρότινος στενό του συνεργάτη, Bill Gross. Και οι δύο θεωρούνται ισχυροί άνδρες της αγοράς ομολόγων.

Πηγή