HΠΑ και Ρωσία πρέπει να συμμαχήσουν στην Συρία

24/11/2015

Του Gideon Rachman

Η απειλή του ISIS είναι αφορμή για μια επαναπροσέγγιση με την Ρωσία. Εφικτή η εύρεση μιας κοινής θέσης για τον ρόλο του Άσσαντ στη Συρία. Ορατή η αλλαγή στάσης από την Ουάσινγκτον.

Στον απόηχο των επιθέσεων στο Παρίσι, δύο φωτογραφίες έστειλαν ένα ισχυρό μήνυμα για το πώς αλλάζει η εξωτερική πολιτική των κρατών. Η μία έδειχνε τον Μπαράκ Ομπάμα να συνομιλεί με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στο λόμπι ενός ξενοδοχείου.

Η παγωμένη γλώσσα του σώματος της προηγούμενης συνάντησης είχε δώσει την θέση της σε κάτι πιο θετικό. Οι πρόεδροι των ΗΠΑ και της Ρωσίας έμοιαζαν σχεδόν με δύο συναδέλφους. Η φωτογραφία νούμερο δύο, που δημοσιεύτηκε από το ίδιο το υπουργείο Άμυνας της Μόσχας, ήταν αυτή μιας ρωσικής βόμβας σε αεροπλάνο στην Συρία που είχε στην μια πλευρά γραμμένες τις λέξεις «That's for Paris» (Αυτό είναι για το Παρίσι).

Οι δύο φωτογραφίες αναδεικνύουν μια ενδιαφέρουσα δυνατότητα. Μπορούν η Ρωσία και η Δύση να αρχίσουν να θάψουν τις διαφορές τους κάνοντας τον πόλεμο κατά του ISIS κοινό τους σκοπό ; Η ιδέα τρομάζει πολλούς αναλυτές της Ρωσίας στην Δύση και εμφανίζει τεράστιες προκλήσεις. Αλλά σε κάθε περίπτωση, αξίζει να δοκιμαστεί για μια σειρά από λόγους.

Πρώτον, η εξωτερική πολιτική έχει να κάνει με την θέσπιση προτεραιοτήτων και μετά το Παρίσι, με την απειλή και νέων επιθέσεων, η νίκη απέναντι στο ISIS έχει γίνει ορθά η πρώτη δυτική προτεραιότητα. Δευτέρον, υπήρξαν κάποια συγκρατημένα αλλά ενθαρρυντικά σημάδια ότι η Ρωσία κάνει πίσω στην Ουκρανία. Η κατάπαυση πυρός στα ανατολικά της χώρας κράτησε όλο το φθινόπωρο. Υπήρξε μια αναζοπύρωση των συγκρούσεων τις τελευταίες ημέρες, αλλά δεν οφείλεται αποκλειστικά στους Ρώσους. Τέλος, ούτε η Δύση ούτε η Ρωσία έχουν το μονοπώλιο της σοφίας όσον αφορά τον πόλεμο στην Συρία. Η εύρεση ενός κοινού τόπου ανάμεσα στις θέσεις της Μόσχας και της Ουάσιγκτον θα βοηθούσε να μπει τέλος στην σύγκρουση.

Oι πιο σκληροί επικριτές της κυβέρνησης Πούτιν υποστηρίζουν ότι η προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία και η στρατιωτική εμπλοκή στην ανατολική Ουκρανία υπήρξαν τόσο θεμελιώδεις παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου που η Ρωσία αποτελεί τελικά μια μεγαλύτερη απειλή για τον κόσμο από το ISIS. Αλλά αυτό είναι ένα επιχείρημα που δύσκολα μπορεί να γίνει δεκτό αυτή την στιγμή από τους πολίτες της Ευρώπης και της Αμερικής, οι οποίοι βλέπουν ότι οι ισλαμιστές τζιχαντιστές δημιουργούν μια άμεση απειλή για τις μεγάλες πόλεις της Δύσης, με έναν τρόπο που δεν το κάνει η Ρωσία.

Οι πολέμιοι της Ρωσίας τονίζουν ότι ο πόλεμος που ξέσπασε στην Ουκρανία στοίχισε χιλιάδες ζωές. Η ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας της Ρωσίας συνεχίζεται. Η ρωσική κυβέρνηση έχει ενστερνιστεί μια βαθιά εθνικιστική και αντι-δυτική κοσμοαντίληψη. Επίσης, ο κ. Πούτιν έχει μακρύ ιστορικό στο να παγώνει και να αναζωπυρώνει συγκρούσεις ανάλογα με το τι επιτάσσουν οι πολιτικές συνθήκες. Μια χαλάρωση της πίεσης τώρα, υποστηρίζουν, μπορεί να ενθαρρύνει μελλοντικές Κριμαίες.

Τα επιχειρήματα αυτά δεν μπορούν παρά να ληφθούν υπόψη. Οπότε οποιαδήποτε επαναπροσέγγιση με την Ρωσία πρέπει να γίνει σταδιακά και υπό προϋποθέσεις. Η Ε.Ε. ορθά αποφάσισε να μην χαλαρώσει για την ώρα τις κυρώσεις που έχει επιβάλλει στην Ρωσία. Αλλά αν αποκατασταθεί η κατάπαυση πυρός στην Ουκρανία και κρατήσει και η Ρωσία είναι πιο εποικοδομητική για μια λύση στην Συρία, τότε μια άρση ενός μέρους των κυρώσεων γίνεται πιο εύλογη για το πρώτο μισό του 2016. Οι Ρώσοι θα γνωρίζουν ότι οι κυρώσεις μπορεί να επανεισαχθούν και να αυξηθούν αν αλλάξουν οι περιστάσεις.

Όσοι αντιτίθεται σε μια προσπάθεια επαναπροσέγγισης με την Ρωσία υποστηρίζουν ακόμα ότι το πραγματικό κίνητρο του κ. Πούτιν στην Συρία έχει λιγότερο να κάνει μια νίκη απέναντι στο ISIS και περισσότερο με μια επιστροφή της ρωσικής επιρροής στην Μέση Ανατολή και την επίτευξη μιας συμβολικής νίκης απέναντι στις ΗΠΑ. Υπογραμμίζουν ότι οι πρώτες αεροπορικές επιθέσεις της Ρωσίας είχαν σαν στόχο την «μετριοπαθή» συριακή αντιπολίτευση, παρά το ISIS. Προσθέτουν επίσης ότι ο στόχος της Ρωσίας να κρατήσει στην εξουσία τον πρόεδρο Μπασάρ Αλ Άσσαντ θα ενισχύσει τελικά τους τζιχαντιστές, γιατί το μίσος για τον Άσσαντ είναι η βασική πηγή της απήχησης τους.

Και αυτές οι θέσεις έχουν κάποια βάση. Αλλά και πάλι δεν ακυρώνουν την υπόθεση για μια προσπάθεια συνεργασίας με την Μόσχα στην Συρία. Η ρωσική κυβέρνηση έχει αποδεχτεί ότι το ISIS ήταν πίσω από την επίθεση στο επιβατικό αεροσκάφος στο Σινά που σκότωσε εκατοντάδες Ρώσων πολιτών. Ενδεχομένως και εξαιτίας αυτού, τις τελευταίες ημέρες οι περισσότερες από τις αεροπορικές της επιθέσεις κατευθύνθηκαν κατά του ISIS.

Η μοίρα του κ. Άσσαντ παραμένει μια σημαντική διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στις δυτικές δυνάμεις και στην Ρωσία. Οι μεγάλες τοπικές δυνάμεις είναι ακόμα πιο διχασμένες για το θέμα αυτό, με το Ιράν να στηρίζει τον κ. Άσσαντ και τους Σαουδάραβες και τους Τούρκους να απαιτούν την αποχώρηση του.

Οι δυτικές δυνάμεις και οι σύμμαχοι τους έχουν δίκιο ότι η βαρβαρότητα του κ. Άσσαντ έχει συσπειρώσει τους Σουνίτες Άραβες και βοήθησε τους τζιχαντιστές. Αλλά η ρωσική απάντηση έχει και αυτή βάση. Το επιχείρημα τους είναι πως οποιοδήποτε κενό μετά την πτώση του κ. Άσσαντ είναι πιθανό να καλυφθεί από ένα μείγμα βίαιου χάους και ισλαμισμού, συνθήκες που θα ευνοούσαν το ISIS.

H κατάσταση στην Συρία και οι εμπειρία στο Ιράκ και στην Λιβύη στηρίζουν την ανάλυση των Ρώσων. Χωρίς να το αναγνωρίζουν, οι ΗΠΑ έχουν μετακινηθεί σταδιακά προς την ρωσική θέση, εγκαταλείποντας την επιμονή τους για άμεση αποχώρηση του κ. Άσσαντ. Η υπαρκτή απειλή που αντιμετωπίζουν η Ρωσία και οι δυτικές δυνάμεις από το ISIS μπορεί να τις παρακινήσει να περιορίσουν τις υπάρχουσες διαφορές για το μέλλον του κ. Άσσαντ.

Φυσικά είναι αλήθεια ότι η Μόσχα επιδιώκει να ενισχύσει το πρεστίζ της Ρωσίας και την στρατηγική της θέση στο πλαίσιο οποιουδήποτε συμβιβασμού στην Συρία. Οι σκέψεις αυτές δεν είναι άγνωστες στην Ουάσινγκτον. Μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι και στο Σινά, η αντιπαλότητα ανάμεσα στην Ρωσία και την Δύση πρέπει να μπει σε δεύτερη μοίρα μπροστά στο κοινό στρατηγικό και ηθικό συμφέρον για την νίκη απέναντι στο ISIS και την επίτευξη ειρήνης στην Συρία.

Πηγή